ACNES: symptomen en behandeling buikwandpijnsyndroom

ACNES staat voor Anterieur Cutaneous Nerve Entrapment Syndrome. De afkorting ACNES klink exotisch, toch is het een veel voorkomende aandoening. Wanneer bij de huisarts of bij de eerste hulp een patiënt wordt gezien met buikpijn zonder andere klinisch significante symptomen, moet ACNES hoog op de lijst staan van waarschijnlijke diagnoses. De bekendheid met dit specifieke buikpijnsyndroom is nog steeds erg matig, ook bij artsen. Wat is ACNES, wat zijn de symptomen van ACNES en hoe wordt het behandeld?

• Wat is ACNES?
• Synoniemen
• Bij wie komt het voor?
• Oorzaken van ACNES
• Beknelling van een uiteinde van een gevoelszenuw
• Zwangerschap en bevalling
• Risicofactoren
• Eerdere buikoperaties
• Overmatige lichaamsbeweging
• Overgewicht
• Zwangerschap
• Littekenweefsel
• Buikspieroefeningen
• Symptomen van ACNES
• Verschijnselen
• Buikklachten
• Bijkomende klachten
• Onderzoek en diagnose
• Differentiële diagnose buikwandpijnsyndroom
• LACNES
• Blindedarmontsteking
• PDS
• Behandeling van ACNES
• Prognose

Wat is ACNES?

ACNES een Engelse afkorting die staat voor Anterieur Cutaneous Nerve Entrapment Syndrome. Het betreft een buikwandpijn syndroom dat ontstaat door beknelling van de huidtakjes van de voorste tussenribzenuwuiteinden, die door de buikspieren heen naar de huid gaan. Deze zenuwtakjes zorgen voor het gevoel van de buikhuid. De pijn die men bij ACNES ervaart kan sterk variëren van af en toe aanwezig in relatief milde vorm, tot een hevige onhoudbare pijn. ACNES kom voor bij alle leeftijdscategorieën en bij zowel mannen als vrouwen.

Synoniemen

Anterior Cutaneous Nerve Entrapment Syndrome (ACNES) staat ook bekend als 'buikwand zenuwinsluiting syndroom' of 'syndroom van Kómár'.

Bij wie komt het voor?

Dit syndroom komt vooral voor bij jonge vrouwen, maar komt ook voor bij kinderen, tieners en ouderen.

Oorzaken van ACNES

Beknelling van een uiteinde van een gevoelszenuw

Het is anno 2023 nog niet duidelijk wat de precieze oorzaak is voor het ontstaan van het ACNES pijnsyndroom. Het is niet duidelijk hoe het komt dat het uiteinde van de gevoelszenuw bekneld raakt. Wel zijn er omstandigheden die in door patiënten in verband gebracht worden met het ontstaan van de pijn. Het Máxima Medisch Centrum in Veldhoven heeft een aparte website over ACNES en zij meldt daarop dat in grofweg de helft van de gevallen ACNES spontaan ontstaat, dat wil zeggen zonder bekende oorzaak. Een eerdere operatie waarna de pijn is ontstaan, wordt in 20% van de gevallen gemeld, waarbij er geen anatomisch verband hoeft te zijn met het verloop van de zenuw. Voorbeelden van zulke operaties zijn:

• kijkoperaties
• blinde-darm operaties
• baarmoederoperaties
• keizersnedes
• galblaasoperaties

Zwangerschap en bevalling

ACNES ontstaat soms ook tijdens de zwangerschap of direct na de bevalling. Bij weer andere mensen is er een relatie met sportieve activiteiten, zoals buikspieroefeningen. Al met al is er (meer) onderzoek nodig om de precieze oorzaak te achterhalen.

Risicofactoren

De risicofactoren die verband houden met ACNES zijn onder meer:

Eerdere buikoperaties

Als je eerder een buikoperatie hebt ondergaan, zoals een blindedarmoperatie, galblaasverwijdering of buikwandcorrectie, dan loop je een verhoogd risico op het krijgen van ACNES.

Overmatige lichaamsbeweging

Herhaalde of intense lichaamsbeweging, vooral in de buikstreek, kan de zenuwen in het gebied overbelasten. Dit vergroot je kans op het krijgen ACNES.

Overgewicht

Overgewicht en vooral obesitas kunnen extra druk uitoefenen op de zenuwen in de buikstreek. Ook dit verhoogt de kans op ACNES.

Zwangerschap

Tijdens de zwangerschap kunnen hormonale veranderingen en de groei van de buik doordat je ongeboren kindje groter wordt, de zenuwen in de buikwand onder druk zetten, Dit kan bijdragen aan het ontstaan van ACNES.

Littekenweefsel

Littekenweefsel kan de zenuwen in de buikwand samendrukken en leiden tot symptomen van ACNES. Dit kan het onder meer gevolg zijn van eerdere operaties, verwondingen of ontstekingen in de buikstreek.

Buikspieroefeningen

Bepaalde oefeningen die de buikspieren belasten, zoals sit-ups of crunches, kunnen de zenuwen in de buikwand irriteren en het risico op ACNES vergroten.

Symptomen van ACNES

Verschijnselen

Symptomen van ACNES kunnen acuut of chronisch zijn. De pijn wordt beschreven als gelokaliseerd, dat wil zeggen op één specifieke, goed aanwijsbare plek - je kan vaak de plek met één vinger aanwijzen. Dit is een cruciaal gegeven voor het stellen van de diagnose. Wanneer je de vinger een centimeter opschuift, wordt de pijn al als minder heftig ervaren. In de meeste gevallen doet de pijn zich onder navelniveau voor en dus minder vaak boven navelniveau.

Buikklachten

De meeste mensen met ACNES klagen al wat langer over buikklachten, waarbij de klachten verergeren bij activiteiten overdag, waarbij de buikspieren zelf in meer of mindere mate worden gebruikt. De pijn vermindert of trekt zelfs helemaal weg wanneer je in een rustige, ontspannen houding ligt. De pijn is vrijwel nooit 's nachts aanwezig, behalve wanneer je op de zij ligt, vooral als het de aangedane kant betreft.

Bijkomende klachten

Hevige pijn als gevolg van ACNES kan aanleiding geven tot symptomen die lijken op betrokkenheid van de buikorganen, zoals de maag, de blinde darm, de galblaas, de eierstokken, de darmen, enz. Dit kan een arts die een diagnose moet stellen, op het verkeerde been zetten. Je kunt flink misselijk worden van de pijn, vooral als ACNES zich manifesteert in de bovenbuik. Als je om die reden minder eet, kun je ongewild gewicht verliezen. Je kunt ook last krijgen van een opgeblazen gevoel en ervaren dat je buik dikker of meer gezwollen is. Mensen met ACNES die pijn links-onder in de buik ervaren, kunnen ook problemen met de ontlasting hebben. ACNES in de onderbuik kan verergeren bij een volle blaas. Nadat je geplast hebt, nemen de klachten weer af.

Onderzoek en diagnose

Zodra ACNES in overweging wordt genomen op basis van de ziektegeschiedenis van de patiënt, kan de diagnose worden gesteld via een grondig lichamelijk onderzoek: toegenomen pijn onder de palperende vinger van de arts, bij gestrekt opheffen van de benen, of bij bewegen van de kin naar de borst.

Differentiële diagnose buikwandpijnsyndroom

LACNES

Bij mensen met een verondersteld buikwandpijnsyndroom zoals ACNES wordt niet zelden zenuwpijn in de flank geconstateerd. Dit betreft de zijdelingse vorm van ACNES, te weten: LACNES. Dit staat voor 'Lateral Cutaneous Nerve Entrapment Syndrome'. De pijn bij LACNES bevindt zich altijd op één specifieke plek in de flank en is met één vinger aan te wijzen.

Blindedarmontsteking

Acute (dat wil zeggen 'plotseling opkomende') ACNES kan veel weg hebben van 'acute buikpijn' en geassocieerd worden met 'acute blindedarmontsteking'.

PDS

Patiënten met chronische ACNES hebben volgens het Máxima Medisch Centrum in de loop van de tijd vaak alle mogelijke scans ondergaan, soms zelfs laparoscopische ingrepen of operaties aan de blinde darm of anderszins. Niet zelden wordt bij hen de diagnose Prikkelbare Darm Syndroom (PDS) gesteld, terwijl ze dus geen last van hun darmen hebben.

Behandeling van ACNES

De beknelde zenuw kan behandeld worden met een verdovende injectie met corticosteroïden. Deze wordt precies op de pijnplek, daar waar de zenuw door het kapsel van de buikspier heen komt, gegeven. Volgens het Máxima Medisch Centrum blijven 15 tot 20% van de patiënten na deze eenmalige injectie blijvend pijnvrij. Wanneer een verdovende injectie geen soelaas biedt, kan geprobeerd woorden om met zogeheten transcutane elektrische zenuwstimulatie (TENS) de pijn te beïnvloeden. TENS is een niet-invasieve procedure waarbij de zenuwen en spieren worden gestimuleerd met een elektrische stroom. Een andere door pijnspecialisten ingezette mogelijkheid is het uitschakelen van de zenuwtakjes met hoogfrequente stroom (Pulsed RadioFrequency, afgekort PRF). Hierbij wordt de aangedane zenuw behandeld met warmte. De pijn verdwijnt, terwijl de functie van de zenuw in tact blijft. Bij de patiënten bij wie al deze maatregelen niet helpen, wordt voorgesteld een operatie uit te voeren, waarbij het beknelde zenuwuiteinden losgemaakt wordt. Dit is mogelijk doordat deze geen functie uitoefent voor de buikspieren. Na de operatie is veelal de pijn weg en keert de kwaliteit van leven weer terug.

Prognose

Vaak duurt het lang voordat de juiste diagnose wordt gesteld. Onbehandelde ACNES kan leiden tot functionele handicaps en verminderde kwaliteit van leven. Na de operatie zijn de klachten veelal weg en keert de kwaliteit van leven weer terug.

Lees verder

• Acute hevige buikpijn: oorzaken plotseling extreme buikpijn
• Pijn in onderbuik: links & rechts, oorzaken en behandeling
• Buikpijn bij een kind: oorzaken pijnlijke buik bij een kind
• Buikpijn onderbuik: links/rechts, oorzaken bij man en vrouw
• Buikkrampen: oorzaken en behandeling krampen in de buik