Nierstenen vergruizen: De behandeling

Patiënten krijgen vaak niersteenklachten wanneer een niersteen op weg is van de nier richting blaas. Als de steen vast komt te zitten in de urineleider, sluit dit de urineleider acuut af. Dit resulteert in druk op de urineleider en de nier wat kenmerkend is voor koliekaanvallen van nierstenen. Patiënten ervaren hierdoor helse pijnaanvallen, ook wel gekend als kolieken. Een niersteenvergruizer verwijdert op een uitwendige manier nierstenen zodat mensen weer snel van de pijn verlost zijn. Een andere naam voor deze behandeling is ESWL: extracorporal shockwave lithotrypsy.

• Niersteenvergruizer
• Vóór het vergruizen van een niersteen
• Praktisch
• Behandeling van nierstenen
• Na de behandeling
• Bijwerkingen en complicaties
• Contact opnemen met de arts
• Adviezen, tussen de behandeling en de controleafspraak

Niersteenvergruizer

Een niersteenvergruizer stuurt geluidsgolven (schokgolven) naar de niersteen en als geluidsgolven overgaan van zacht materiaal (huidweefsel) naar hard materiaal (niersteen), wordt dit omgezet in energie. De steen vergruist dus letterlijk: hij valt uit elkaar in brokjes die de patiënt gemakkelijk uitplast. De omliggende organen en weefsels tast een steenvergruizer niet aan.

Vóór het vergruizen van een niersteen

Indien een patiënte (vermoedelijk) zwanger is, gaat de behandeling niet door; de behandeling vindt later plaats. De patiënt geeft voorts minstens tien dagen voor de behandeling door welke medicijnen hij gebruikt; dit omdat de patiënt tijdig met sommige geneesmiddelen moet stoppen voor de behandeling. In sommige ziekenhuizen moet een patiënt nuchter zijn, bij anderen is dit niet het geval. Sommige ziekenhuizen prefereren dat de patiënt voor het onderzoek een laxeermiddelen (geneesmiddel bij obstipatie) gebruikt om de darmen te legen; bij andere ziekenhuizen is het voldoende dat de patiënt nuchter is. Hier zijn dus grote verschillen te merken waardoor het raadzaam is dat de patiënt dit alles vooraf goed opvraagt en doorneemt met de arts. Best doet de patiënt makkelijk zittende bovenkleding aan. De patiënt krijgt een kamer waar hij voor en na de behandeling even moet vertoeven. In sommige ziekenhuizen krijgt de patiënt een pijnstiller (zetpil) zodat de behandeling beter te verdragen is. De verpleegkundige komt de patiënt uit de kamer halen om naar de behandelruimte te gaan. Net voor de behandeling maakt de radioloog eerst nog een röntgenfoto (radiografisch onderzoek) om de steen te lokaliseren.

Praktisch

De totale behandeling kent een duurtijd van ongeveer dertig tot zestig minuten, afhankelijk van plaats en grootte van de steen. Een patiënt krijgt in totaal tussen de duizend en drieduizend schokgolven toegediend. De behandeling gebeurt in principe ambulant (medische term: dagbehandeling), tenzij de patiënt nog andere medische of urologische problemen vertoont. De patiënt ervaart wat pijn, maar deze is niet vergelijkbaar met een niersteenkoliek. Eventueel krijgt de patiënt pijnverdoving.

Behandeling van nierstenen

De behandeling gebeurt door laboranten van de afdeling radiologie die hierin gespecialiseerd en opgeleid zijn en de uroloog. De patiënt gaat met de rug en soms op de buik op de behandeltafel liggen. Moderne steenvergruizers bewegen naar de patiënt toe en draaien om hem heen zodat het apparaat makkelijk bij de steen komt. Dit is voor de patiënt meer ontspannen daar hij dan op de rug blijft liggen. De patiënt krijgt een infuus. Ter hoogte van de rug van de patiënt is een opening voorzien waar het werkend element van de vergruizer in past. De steenlokalisatie gebeurt door middel van doorlichting waarbij de arts de steen in de nier of urineleider steeds in beeld brengt. Soms is hiervoor echografie (op basis van geluidsgolven) nodig, en dan met name als de steen moeilijk te zien is. De arts drukt de stootknop (wat er uitziet als een soort ballon) tegen de flank van de patiënt zodat er zo weinig mogelijk lucht zit tussen de huid en de niersteenvergruizer. Veelal krijgt de patiënt hiervoor eerst een ruime hoeveelheid gel op de huid gesmeerd waar het apparaat tegenaan komt. De patiënt dient nu volledig stil te blijven liggen en zo oppervlakkig mogelijk te ademen. Dit apparaat richt enkele duizenden schokken op de steen. Het is normaal dat de patiënt dit in het begin als koud aanvoelt (36°-37°C). Hij voelt en hoort de golven; dit is mogelijk wel pijnlijk.

Na de behandeling

Onmiddellijk na de behandeling

De verpleegkundige brengt de patiënt na de niersteenvergruizing weer naar de kamer. De verpleegkundige koppelt het infuus los indien de patiënt geen pijn ervaart. Twee à drie uur na de behandeling mag de patiënt naar huis; hij moet wel minstens éénmaal geplast hebben waarbij de arts dan ijkt of bloed in de urine aanwezig is. Hij test namelijk nogmaals de kleur van de urine indien bloed plast. Daarna pas mag de patiënt naar huis. De patiënt mag zelf geen auto besturen. Hij moet daarom vervoer regelen. Hij krijgt een controleafspraak bij de uroloog die meestal enkele weken na de behandeling plaatsvindt.

Periode na de behandeling

De patiënt zal de niersteenbrokjes na de vergruizing probleemloos uitplassen; dit is echter soms pijnlijk. Sporadisch treden nierkolieken toch nog op in de zij of in de rug; de patiënt heeft meestal reeds een voorschrift meegekregen van pijnstilling die hij hiervoor inneemt. Na de vergruizing plast de patiënt de steendeeltjes meestal zonder veel moeite via de urine uit. Dit duurt soms wel enkele weken. De uroloog test bij de controleafspraak wat het effect is van de behandeling; hij maakt hiervoor weer een röntgenfoto of voert een echografie uit.

Bijwerkingen en complicaties

De huid is tijdelijk geschaafd door de schokgolven; dit verdwijnt na enkele dagen. De urine kleurt de eerste dagen na de behandeling nog lichtrood; dit is niet onrustwekkend. Soms zijn meerdere vergruisbehandelingen vereist bij een steen die erg hard is. Soms zijn nierkolieken na de behandeling nog mogelijk. De vergruisde steendeeltjes moeten immers via urine het lichaam verlaten.

Contact opnemen met de arts

De patiënt neemt contact op met de arts bij koorts (meer dan 38°C) en ook indien de koliekpijnen blijven aanhouden.

Adviezen, tussen de behandeling en de controleafspraak

De patiënt dient voldoende te drinken: 2,5 liter per dag is aanbevolen. Opgelet: Als de patiënt pijn ervaart, moet hij juist zo weinig mogelijk drinken. De patiënt mag geen grote krachtinspanning of vermoeiende sport uitvoeren. Door rond te wandelen, trap te lopen of touwtje te springen, komt de steen sneller uit het lichaam. In de meeste ziekenhuizen moet de patiënt gruis opvangen voor nader onderzoek door de uroloog. Het opvangen gebeurt met een koffie- of theezeef. Reizen en verre verplaatsingen zijn afgeraden. Slapen gebeurt best op de niet-behandelende zijde.

Lees verder

• Nierstenen: Vorming van kristallen met pijn in buik en rug
• Stenen in lichaam: Soorten, symptomen en behandeling
• Ureteroscopie: Onderzoek urineleiders voor nierstenen
• Hyperoxalurie: Terugkerende blaasstenen en nierstenen
• Niergezondheid: Tips voor gezonde nieren & goede nierfunctie