Nierstenen vergruizen: De behandeling

Patiënten ervaren vaak niersteenklachten wanneer een niersteen zich van de nier naar de blaas beweegt. Als de steen vast komt te zitten in de urineleider, kan deze de urineleider blokkeren, wat leidt tot een acute afsluiting. Dit veroorzaakt druk in de urineleider en op de nier, wat kenmerkend is voor koliekaanvallen veroorzaakt door nierstenen. Patiënten kunnen hierdoor intense pijnaanvallen ervaren, die ook wel kolieken worden genoemd. Een niersteenvergruizer kan op een uitwendige manier nierstenen behandelen, waardoor patiënten snel van de pijn kunnen worden verlost. Deze behandeling staat bekend als ESWL: extracorporeale schokgolf lithotripsie.

• Niersteenvergruizer
• Vóór het vergruizen van een niersteen
• Praktische informatie
• Behandeling van nierstenen
• Na de behandeling
• Bijwerkingen en complicaties
• Contact opnemen met de arts
• Adviezen tussen de behandeling en de controleafspraak
• Alternatieve behandelingen
• Dieet en levensstijl

Niersteenvergruizer

Een niersteenvergruizer is een medisch apparaat dat gebruik maakt van schokgolven om nierstenen te vergruizen. Deze behandeling, bekend als extracorporele schokgolf lithotripsie (ESWL), richt schokgolven op de nierstenen. De schokgolven, die van buitenaf op het lichaam worden gericht, breken de stenen in kleinere stukjes, die vervolgens door de urine worden uitgescheiden. De omliggende weefsels worden niet beschadigd door de behandeling, waardoor het een relatief veilige en niet-invasieve methode is.

Vóór het vergruizen van een niersteen

Voordat de behandeling plaatsvindt, dienen patiënten enkele belangrijke voorbereidende stappen te volgen:

Zwangerschap

Indien de patiënte zwanger is of vermoedt zwanger te zijn, wordt de behandeling uitgesteld om risico’s voor de ongeboren baby te vermijden.

Medicatie en voeding

Patiënten dienen minstens tien dagen voor de behandeling te informeren welke medicijnen zij gebruiken. Dit is belangrijk omdat sommige geneesmiddelen de behandeling kunnen beïnvloeden of interacteren met de vergruizer. Afhankelijk van het ziekenhuis kan het nodig zijn om tijdelijk te stoppen met bepaalde medicatie. Ook kunnen er instructies zijn over het wel of niet nuchter zijn voor de behandeling. Sommige ziekenhuizen adviseren het gebruik van een laxeermiddel om de darmen te legen ter voorbereiding op de procedure, terwijl andere ziekenhuizen deze vereiste niet hebben.

Kleding en voorbereiding

Het wordt aanbevolen om comfortabele, losse kleding te dragen. Patiënten worden meestal naar een kamer gebracht waar zij voor en na de behandeling verblijven. In sommige gevallen wordt een pijnstiller toegediend om de procedure beter te verdragen. Voor de behandeling wordt vaak een röntgenfoto gemaakt om de exacte locatie van de steen te bepalen.

Praktische informatie

De behandeling duurt doorgaans tussen de dertig en zestig minuten, afhankelijk van de grootte en locatie van de niersteen. Tijdens de procedure ontvangt de patiënt tussen de duizend en drieduizend schokgolven. De behandeling wordt meestal uitgevoerd in een ambulante setting (dagbehandeling), tenzij de patiënt andere medische aandoeningen heeft die opname vereisen. Hoewel de procedure enige pijn kan veroorzaken, is deze doorgaans minder intens dan een niersteenkoliek. Indien nodig, kan pijnbestrijding worden gegeven.

Behandeling van nierstenen

De niersteenvergruizing wordt uitgevoerd door ervaren laboranten van de radiologie-afdeling in samenwerking met de uroloog. De patiënt ligt meestal op de rug of buik op de behandeltafel. Moderne vergruizers zijn vaak ontworpen om rondom de patiënt te bewegen en zich aan te passen aan de positie van de steen. Dit vergemakkelijkt de behandeling en verhoogt het comfort voor de patiënt.

Verloop van de behandeling

De patiënt krijgt een infuus voor mogelijke toediening van medicatie of vloeistoffen. Een speciaal apparaat, vaak voorzien van een opening ter hoogte van de rug, zendt de schokgolven naar de niersteen. De steen wordt gelokaliseerd door echografie of doorlichting. Echografie wordt vaak gebruikt als aanvulling op röntgenfoto’s, vooral als de steen moeilijk zichtbaar is. Er wordt gel op de huid aangebracht om de schokgolven efficiënter over te brengen. De patiënt moet tijdens de procedure stil blijven liggen en zo oppervlakkig mogelijk ademhalen, terwijl duizenden schokken op de steen worden gericht. De schokgolven kunnen in het begin als koud worden ervaren (36°-37°C) en kunnen gepaard gaan met een gevoel van ongemak of pijn.

Na de behandeling

Onmiddellijk na de behandeling

Na de behandeling wordt de patiënt teruggebracht naar de kamer door de verpleegkundige. Het infuus wordt losgekoppeld indien er geen pijnklachten zijn. Twee tot drie uur na de behandeling mag de patiënt naar huis, mits er minstens eenmaal is geplast en de arts de urine heeft gecontroleerd op bloed. Als er bloed in de urine aanwezig is, wordt de patiënt gevraagd te wachten tot een vervolgonderzoek. Patiënten moeten zelf vervoer regelen, aangezien ze niet mogen autorijden. Een controleafspraak bij de uroloog wordt meestal enkele weken na de behandeling gepland.

Periode na de behandeling

Na de vergruizing zullen de steenbrokjes via de urine worden uitgescheiden. Dit kan pijnlijk zijn en in sommige gevallen kunnen nierkolieken optreden. Patiënten ontvangen vaak pijnstillers om deze symptomen te verlichten. De uitscheiding van de steendeeltjes kan enkele weken duren. Bij de controleafspraak zal de uroloog de effectiviteit van de behandeling beoordelen door middel van een röntgenfoto of echografie.

Bijwerkingen en complicaties

Na de behandeling kunnen enkele bijwerkingen en complicaties optreden:

Huidirritatie

De huid kan tijdelijk geïrriteerd of geschaafd zijn door de schokgolven, wat meestal binnen enkele dagen verdwijnt.

Kleurverandering van de urine

Het is normaal dat de urine de eerste dagen lichtrood kleurt na de behandeling. Dit wijst meestal op de aanwezigheid van kleine bloedsporen die verdwijnen naarmate de stenen worden uitgescheiden.

Herhaalde behandelingen

Bij bijzonder hardnekkige stenen kan het nodig zijn om meerdere vergruizingen uit te voeren om alle fragmenten te verwijderen.

Nierkolieken

Soms kunnen nierkolieken blijven optreden, zelfs na de behandeling, omdat de vergruisde steendeeltjes nog steeds door de urinewegen moeten passeren.

Contact opnemen met de arts

Patiënten dienen contact op te nemen met hun arts indien zij koorts (meer dan 38°C) ervaren of als de pijn na de behandeling aanhoudt.

Adviezen tussen de behandeling en de controleafspraak

Tijdens de herstelperiode wordt het volgende aanbevolen:

Hydratatie

Patiënten dienen voldoende te drinken, bij voorkeur ongeveer 2,5 liter per dag, om de uitscheiding van de steendeeltjes te bevorderen. Bij pijn kan het echter nuttig zijn om de vochtinname te verminderen om ongemak te vermijden.

Vermijden van krachtinspanning

Het wordt aanbevolen om zware fysieke inspanning en vermoeiende sporten te vermijden totdat de behandeling volledig is hersteld.

Lichte activiteit

Lichte fysieke activiteiten zoals wandelen, trappen lopen of touwtje springen kunnen helpen om de steendeeltjes sneller uit het lichaam te verwijderen.

Opvangen van gruis

In veel ziekenhuizen wordt aangeraden om gruis op te vangen voor nader onderzoek door de uroloog. Dit gebeurt met een koffie- of theezeef.

Reizen en verre verplaatsingen

Het maken van verre reizen en verplaatsingen wordt afgeraden tijdens de herstelperiode.

Slaappositie

Slaap bij voorkeur op de niet-behandelde zijde om druk op de behandelde kant te vermijden.

Alternatieve behandelingen

Naast ESWL zijn er andere behandelingen beschikbaar voor nierstenen:

Ureteroscopie

Een flexibele endoscoop wordt via de urinebuis naar de urineleider gebracht om de steen te verwijderen of te vergruizen. Dit kan een alternatief zijn bij stenen die moeilijk bereikbaar zijn met ESWL.

Percutane nephrolithotomie

Bij deze procedure wordt een klein snede in de rug gemaakt om een endoscoop in de nier te plaatsen en de steen te verwijderen. Dit wordt vaak toegepast bij grotere stenen of bij patiënten die geen goede kandidaten zijn voor ESWL.

Medicinale behandelingen

Bij bepaalde typen stenen kunnen medicijnen helpen om de stenen op te lossen of te voorkomen dat nieuwe stenen ontstaan. Dit wordt vaak gecombineerd met dieetveranderingen en veranderingen in levensstijl.

Dieet en levensstijl

Voorkomen van nierstenen kan worden bevorderd door aanpassingen in dieet en levensstijl:

Vochtinname

Het drinken van voldoende water is cruciaal om nierstenen te voorkomen. Doel is om minstens 2 liter per dag te drinken om de urine verdund te houden.

Dieet

Een dieet laag in oxalaten, zout en dierlijke eiwitten kan helpen om het risico op nierstenen te verlagen. Voedingsmiddelen zoals spinazie, noten en chocolade bevatten veel oxalaten en kunnen bijdragen aan de vorming van stenen.

Regelmatige beweging

Lichaamsbeweging helpt bij het handhaven van een gezond gewicht en bevordert de algemene niergezondheid.

Beheer van bestaande aandoeningen

Patiënten met aandoeningen zoals diabetes of hoge bloeddruk dienen hun toestand goed te beheren om het risico op nierstenen te verminderen.

Lees verder

• Nierstenen: Vorming van kristallen met pijn in buik en rug
• Stenen in lichaam: Soorten, symptomen en behandeling
• Ureteroscopie: Onderzoek urineleiders voor nierstenen
• Hyperoxalurie: Terugkerende blaasstenen en nierstenen
• Niergezondheid: Tips voor gezonde nieren & goede nierfunctie