Acute myeloïde leukemie (AML): Acute vorm van bloedkanker

Acute myeloïde leukemie (AML) is een vorm van bloedkanker. Bij AML start de snelgroeiende en agressieve kanker in het beenmerg, het weefsel dat zorgt voor de vorming van alle bloedcellen. De leukemiecellen hopen zich op in het beenmerg en het bloed, waardoor de vorming van gezonde rode en witte bloedcellen en bloedplaatjes stopgezet is. Hierdoor ontstaat een tekort aan rode bloedcellen, een verhoogd risico op bloedingen en blauwe plekken, en bovendien is de patiënt meer vatbaar voor infecties. Roken en blootstelling aan straling zijn enkele risicofactoren voor het ontwikkelen van AML. Chemotherapie, radiotherapie en/of een stamcel- of beenmergtransplantatie zijn mogelijke behandelingsopties voor AML. De prognose is tot slot afhankelijk van het subtype van de kanker en de leeftijd van de patiënt.

Synoniemen acute myeloïde leukemie
Epidemiologie van AML
Oorzaken en risicofactoren: Productie van onvoldoende gezonde bloedcellen
Symptomen
Diagnose en onderzoeken
Behandeling via chemotherapie, radiotherapie en beenmerg- en stamceltransplantatie
Prognose
Complicaties
Preventie van AML
Tips voor het leven / omgaan met acute myeloïde leukemie (AML): Acute vorm van bloedkanker
Behandeling en medische opvolging
Levensstijl en steun bij behandeling
Misvattingen rond acute myeloïde leukemie
AML treft alleen ouderen
AML ontwikkelt zich altijd langzaam
Behandeling van AML is altijd succesvol
Chemotherapie is de enige behandelingsoptie
AML is altijd erfelijk
Patiënten met AML moeten direct in isolatie
Een stamceltransplantatie garandeert genezing

Synoniemen acute myeloïde leukemie

De afkorting van acute myeloïde leukemie is “AML”. Maar deze vorm van bloedkanker is ook bekend onder een aantal andere termen:

acute myeloblastische leukemie
acute myelogene leukemia
acute niet-lymfocytische leukemie (ANLL)

Epidemiologie van AML

Mannen zijn vaker dan vrouwen getroffen door acute myeloïde leukemie. Acute myeloïde leukemie komt vaker voor in ontwikkelde landen. AML heeft verder een voorkeur voor mensen met een blanke huidskleur. De prevalentie van AML stijgt bovendien met de leeftijd. De mediane leeftijd van het optreden van de symptomen is ongeveer zeventig jaar, maar AML komt voor in alle leeftijdsgroepen. AML is namelijk één van de meest voorkomende vormen van leukemie bij volwassenen. Bij kinderen komt AML ook voor, maar dit is wel zeldzaam.

Roken / rook (voor de geboorte) is een risicofactor voor AML / Bron: Geralt, Pixabay

Oorzaken en risicofactoren: Productie van onvoldoende gezonde bloedcellen

Patiënten met deze vorm van kanker hebben vele abnormale, onrijpe witte bloedcellen in het beenmerg, bekend als myeloblasten. Deze cellen groeien zeer snel en vervangen de gezonde bloedcellen. Het beenmerg, dat het lichaam helpt bij het bestrijden van infecties en zorgt voor de bloedcelproductie, werkt hierdoor niet meer goed. Patiënten met AML hebben bijgevolg meer kans op infecties en bloedingen omdat het aantal gezonde bloedcellen verminderd is bij AML. De oorzaak van AML is meestal niet bekend, maar leukemie ontstaat sneller bij volgende medische aandoeningen en behandelingen:

bepaalde chemicaliën (zoals benzeen)
bepaalde chemotherapiegeneesmiddelen voor de behandeling van kanker, waaronder etoposide en alkyleringsmiddelen
bepaalde genetische aandoeningen, zoals het Bloom-syndroom (afwijkingen aan gestalte, huid en gezicht), het syndroom van Down, congenitale neutropenie (aangeboren laag aantal neutrofielen (soort witte bloedcellen)), Fanconi-anemie (tekort van alle bloedcellen en afwijkingen) en neurofibromatose (afwijkingen aan huid en ogen)
bestraling en een vroegere behandeling met radiotherapie
bloedziekten zoals polycythemia vera (toename van alle bloedcellen), essentiële trombocytemie (tekort aan bloedplaatjes), myelodysplasie en aplastische anemie (bloedarmoede door beenmergfalen)
de blootstelling aan alcohol of tabaksrook voor de geboorte
de blootstelling aan bepaalde chemische en schadelijke stoffen
een zwak immuunsysteem als gevolg van een orgaantransplantatie
roken

Blauwe plekken zijn kenmerkend / Bron: Dezidor, Wikimedia Commons (CC BY-3.0)

Symptomen

De snel ontwikkelende (acute) symptomen van AML zijn vooral het gevolg van gerelateerde aandoeningen door het verlaagde aantal witte en rode bloedcellen en het verminderde aantal bloedplaatjes, zoals bijvoorbeeld:

blauwe plekken
bloedingen en een zwelling (zeldzaam) in het tandvlees
botpijn of gewrichtspijn
een bleke huidskleur (pallor)
een huiduitslag of huidletsel
een zware menstruatie (menorragie)
fijne vlekjes onder de huid veroorzaakt door de bloedingen
frequentie infecties
koorts met of zonder een infectie
kortademigheid (verergert bij inspanning)
minder eetlust en gewichtsverlies
nachtelijk zweten
neusbloedingen
pijnloze, blauwe tot paarse knobbels in de hals, de oksels, de maag, de lies of andere lichaamsdelen
vermoeidheid / kankervermoeidheid
zwakte

Diagnose en onderzoeken

Lichamelijk onderzoek

De arts onderzoekt de patiënt met de vorm van beenmergkanker en ontdekt mogelijk een gezwollen milt (splenomegalie), een gezwollen lever (hepatomegalie) of gezwollen lymfeklieren (lymfadenopathie).

Diagnostisch onderzoek

Daarnaast voert de arts een volledig bloedonderzoek uit, wat de lagere aantallen bloedcellen en bloedplaatjes toont (pancytopenie: verlaagd aantal van alle bloedcellen). De aanwezigheid van leukemiecellen kan worden geïdentificeerd met behulp van een biopsie van het beenmerg, de tumor of de lymfeknoop (stukje weefsel wegnemen en verder laten onderzoeken). Vaak zijn nog andere onderzoeken nodig om het juiste type AML

te bepalen.

Differentiële diagnose

Volgende aandoeningen vormen de differentiële diagnose voor AML omdat de arts deze aandoeningen eerst moet uitsluiten:

acute lymfatische leukemie (ALL) (acute vorm van bloedkanker met zwakte in combinatie met snellere totstandkoming van infecties en bloedingen)
anemie
aplastische anemie
chronische myeloïde leukemie (CML)
een B-cellymfoom
een beenmergfalen
het myelodysplastisch syndroom (verstoorde productie van bloedcellen)
lymfatische lymfoom
myeloftische anemie
primaire myelofibrose (beenmergaandoening met tekort aan bloedcellen)

Chemotherapie is nodig bij de behandeling van acute myeloïde leukemie / Bron: Stevepb, Pixabay

Behandeling via chemotherapie, radiotherapie en beenmerg- en stamceltransplantatie

De behandeling van acute myeloïde leukemie bestaat uit chemotherapie. Deze medicijnen doden de kankercellen. AML bestaat in meerdere soorten en in het begin behandelt de arts deze allemaal gelijk met meerdere medicijnen. Chemotherapie doodt echter ook normale cellen, wat bijwerkingen met zich meebrengt zoals:

een verhoogd risico op bloedingen
een verhoogd risico op infecties
gewichtsverlies (extra calorieën eten is aanbevolen)
zweertjes in de mond

Radiotherapie en bepaalde soorten gerichte therapie kunnen ook worden gecombineerd met chemotherapie. Voorts zet de arts nog antibiotica in om een eventuele bacteriële infectie als gevolg van leukemie te behandelen. Een bloedplaatjestransfusie is nodig om de bloedingen onder controle te houden. Een bloedtransfusie met rode bloedcellen is aangewezen bij bloedarmoede. Tot slot is een beenmerg- of stamceltransplantatie bij sommige patiënten mogelijk na de eerste of tweede chemotherapiekuur. Dit is afhankelijk van diverse factoren zoals:

bepaalde genetische veranderingen in de leukemiecellen
de beschikbaarheid van donoren
de leeftijd en de algehele gezondheid van de patiënt
het niveau van de witte bloedcellen

Wanneer uit de resultaten van een beenmergpunctie blijkt dat de patiënt geen leukemiecellen meer heeft, dan is hij in remissie (tijdelijke verbetering van de symptomen). Een volledige remissie gebeurt bij de meeste patiënten met AML. De vooruitzichten van acute myeloïde leukemie zijn echter afhankelijk van de gezondheid van de patiënt en het genetisch subtype van de AML-cellen. Na een remissie is meestal nog therapie nodig, in de vorm van meer chemotherapie of beenmergtransplantatie.

Prognose

Jongere patiënten reageren doorgaans beter op de behandeling dan patiënten die acute myeloïde leukemie pas op latere leeftijd ontwikkelen. De vijfjaarsoverleving is veel lager bij ouderen dan bij jongeren. Jongeren tolereren namelijk beter chemotherapiegeneesmiddelen en daarnaast is de ziekte meer bestand tegen chemotherapie bij ouderen dan bij jongeren. Als de kanker niet terugkomt binnen de vijf jaar nadat de diagnose is gesteld, is de patiënt vrij van kanker en dus genezen.

Complicaties

De leukemiecellen verspreiden zich van het bloed naar andere delen van het lichaam, zoals de hersenen, de spinale vloeistof (ruggenmergvocht), de huid of het tandvlees. Soms vormen de kankercellen een solide tumor in het lichaam.

Preventie van AML

Beschermende kledij bij het werken met stralen of chemische stoffen biedt bescherming tegen AML. In veel gevallen valt acute myeloïde leukemie echter niet te voorkomen.

Tips voor het leven / omgaan met acute myeloïde leukemie (AML): Acute vorm van bloedkanker

AML is een agressieve vorm van bloedkanker die snel behandeld moet worden om de levensverwachting te verbeteren.

Behandeling en medische opvolging

AML wordt vaak behandeld met chemotherapie, soms gevolgd door stamceltransplantatie. Het is belangrijk om regelmatige controlebezoeken aan de arts te plannen om te beoordelen hoe de behandeling werkt en bijwerkingen te beheren.

Levensstijl en steun bij behandeling

Gezond eten, voldoende rust en het vermijden van infecties zijn belangrijk tijdens de behandeling. Ondersteunende therapieën, zoals psychotherapie of begeleiding, kunnen helpen omgaan met de psychologische impact van de ziekte.

Misvattingen rond acute myeloïde leukemie

Acute myeloïde leukemie (AML) is een agressieve vorm van bloedaandoening waarbij het beenmerg abnormale witte bloedcellen aanmaakt. Deze kankercellen verdringen gezonde bloedcellen, wat leidt tot ernstige symptomen zoals infecties, bloedarmoede en bloedingsproblemen. Er bestaan echter veel misvattingen over AML, die kunnen leiden tot onnodige angst of een verkeerd begrip van de ziekte en de behandeling.

AML treft alleen ouderen

Hoewel AML vaker voorkomt bij ouderen, kan het op elke leeftijd optreden, inclusief bij jonge volwassenen en zelfs kinderen. De gemiddelde leeftijd bij diagnose ligt rond de 65 jaar, maar jongere patiënten kunnen ook getroffen worden, soms met andere genetische kenmerken en een ander ziekteverloop. Leeftijd beïnvloedt vaak de behandelstrategie, maar betekent niet dat jongere mensen geen risico lopen.

AML ontwikkelt zich altijd langzaam

In tegenstelling tot chronische leukemieën ontwikkelt AML zich juist zeer snel. Binnen enkele weken tot maanden kunnen de eerste symptomen ernstig worden, wat onmiddellijke medische interventie vereist. Symptomen zoals vermoeidheid, kortademigheid, frequente infecties en onverklaarbare blauwe plekken kunnen plotseling ontstaan. Vroege herkenning en snelle behandeling zijn cruciaal om de overlevingskansen te verbeteren.

Behandeling van AML is altijd succesvol

Hoewel er effectieve behandelingen bestaan, zoals chemotherapie, gerichte therapieën en stamceltransplantatie, slaat de behandeling niet bij iedereen even goed aan. Factoren zoals genetische mutaties in de leukemiecellen, leeftijd en algemene gezondheid spelen een rol in de kans op remissie. Voor sommige patiënten kan AML terugkeren, wat extra behandelingsstrategieën vereist.

Chemotherapie is de enige behandelingsoptie

Chemotherapie is de standaardbehandeling voor AML, maar niet de enige optie. Afhankelijk van de genetische eigenschappen van de kankercellen kunnen gerichte therapieën, zoals FLT3- of IDH-remmers, worden ingezet. Voor jongere en fitte patiënten kan een stamceltransplantatie een kans op genezing bieden. De keuze van therapie hangt af van verschillende factoren, waaronder de agressiviteit van de ziekte en de reactie op eerdere behandelingen.

AML is altijd erfelijk

Hoewel sommige genetische syndromen het risico op AML kunnen verhogen, is de ziekte meestal niet erfelijk. De meeste gevallen ontstaan door willekeurige genetische mutaties in het beenmerg en niet door overerving van ouders op kinderen. Wel kan familiegeschiedenis een rol spelen bij het bepalen van het risico en sommige erfelijke syndromen kunnen een verhoogde kans op AML met zich meebrengen.

Patiënten met AML moeten direct in isolatie

Hoewel AML-patiënten een verhoogd risico hebben op infecties door een verzwakt immuunsysteem, betekent dit niet dat ze altijd geïsoleerd moeten worden. Tijdens intensieve chemotherapie kan isolatie nodig zijn om infecties te voorkomen, maar dit is afhankelijk van de individuele situatie. Strikte hygiënemaatregelen en infectiepreventie zijn belangrijk, maar sociale isolatie is niet altijd noodzakelijk.

Een stamceltransplantatie garandeert genezing

Een stamceltransplantatie kan voor sommige AML-patiënten een kans op genezing bieden, maar succes is niet gegarandeerd. Het is een ingrijpende behandeling met risico’s zoals afstoting en infecties. Daarnaast hangt het succes af van factoren zoals het type AML, de compatibiliteit van de stamceldonor en de algehele gezondheid van de patiënt. Hoewel een transplantatie een krachtige behandelingsoptie is, blijft nauwgezette opvolging noodzakelijk.