Ontstoken vinger: Soorten en oorzaken van vingerontsteking

Met de handen komen mensen in contact met veel plaatsen waar zich mogelijk bacteriën en andere ziekteverwekkers bevinden. Een ontstoken vinger komt dan ook regelmatig voor en bestaat in verschillende soorten. Meestal ontwikkelen de milde tot ernstige symptomen zich geleidelijk. De meeste ontstekingen gaan gepaard met roodheid, zwelling en pijn, maar elk type vingerontsteking kenmerkt zich door eigen symptomen. Bemerkt de patiënt symptomen van een vingerontsteking, dan is het belangrijk om dit door een arts te laten nakijken. Hij zet een passende behandeling in waardoor hij complicaties voorkomt of minimaliseert. De preventie van een ontsteking aan de vinger is tot slot eveneens belangrijk.

• Oorzaken en risicofactoren van vingerontsteking
• Soorten vingerontstekingen
• Wanneer medische hulp zoeken?
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling: Medische zorg is nodig
• Complicaties van vingerontstekingen
• Prognose van ontstoken vingers
• Preventie van ontsteking aan vingers

Oorzaken en risicofactoren van vingerontsteking

Wanneer mensen bijvoorbeeld een wond krijgen aan de vinger (bijvoorbeeld door te werken in de tuin), dan dringen bacteriën snel het lichaam binnen. Maar ook insectenbeten, snijwonden met papier of andere oorzaken kunnen leiden tot een infectie. Niet alleen bacteriën zijn verantwoordelijk voor vingerontstekingen, ook virussen kunnen problemen aan de vinger veroorzaken, zoals bij herpetische fijt.

Soorten vingerontstekingen

De volgende aandoeningen zijn voorbeelden van een ontsteking aan de vinger:

1. cellulitis
2. fijt
3. herpetische fijt
4. infectieuze flexor tenosynovitis
5. ontsteking van de diepe ruimte
6. paronychia

Cellulitis

Cellulitis is een huidinfectie waarbij het huidoppervlak ontstoken is. Meestal zijn hierbij geen diepere weefsellagen van de hand of vinger aangetast. Dezelfde bacteriën die fijtontstekingen veroorzaken, zijn ook verantwoordelijk voor cellulitis. De bacteriën dringen de onderste lagen van de huid binnen door een open wond. Mogelijk verspreidt de ontsteking zich via de bloedbaan naar andere delen van de handen en vingers. Cellulitis gaat gepaard met een rode, warme, gevoelige en/of gezwollen hand. Het bewegingsbereik van de hand is normaal gesproken niet aangetast. Is dit wel het geval, dan wijst dit op een ontsteking in de diepe ruimte.

Fijt

Bij fijt (panaritium) is de buigzijde van de vingers (vooral de uiteinden) ontstoken. De ontsteking van de vingertop gebeurt door een wondje aan de punt van de vinger, zoals bijvoorbeeld door een prikwond met een pen of injectienaald. Stafylokokken (bacteriën die in trossen groeien, zoals druiven) en streptokokken (kogelronde bacteriën die in rijen liggen) zijn vaak de oorzaak van de ontsteking. De vingertop is pijnlijk (vingerpijn) en gezwollen door de ontsteking. Doordat het onderhuidse bindweefsel verdeeld is door schotjes, doet het ontstekingsoedeem (zwelling) de circulatie ter plaatse verminderen. Necrose (weefselversterf) en abcesvorming met uitbreiding naar dieper gelegen delen of andere delen van de vinger of hand zijn hierdoor mogelijke complicaties.

Herpetische fijt

Bij herpetische fijt veroorzaakt het herpes simplex-virus type I of II een ontsteking. Dit virus is eveneens verantwoordelijk voor orale (mond) herpes (koortslip / koortsblaasjes) of genitale herpes. Bepaalde beroepsgroepen, zoals artsen, tandartsen, verpleegkundigen en andere medische zorgprofessionals, zijn vaker getroffen omdat ze vaak werken met lichaamsvloeistoffen waardoor de overdracht van het virus gebeurt. Patiënten die reeds aan orale of genitale herpes lijden, kunnen zichzelf ook aan de vinger infecteren. Het herpesvirus tast voornamelijk de vingertop aan. Daardoor lijkt het soms op fijt. Herpetische fijt doet soms ook denken aan paronychia, maar in tegenstelling tot paronychia reageert herpetische fijt niet op antibiotica (geneesmiddelen voor het bestrijden van bacteriën) omdat deze ziekte veroorzaakt wordt door een virus. Ook lijkt de infectie soms op fijt, maar bij herpetische fijt komt eveneens een brandend en/of jeukend gevoel bij de infectieplaats tot stand. Een zwelling verschijnt soms ook, maar deze is vaak minder ernstig dan bij fijt. Herpetische fijt veroorzaakt één of meer open wonden en dit dan in clusters (groepjes) aan de vingertop.

Infectieuze flexor tenosynovitis

Infectieuze flexor tenosynovitis is een ontsteking in de diepe ruimten, waarbij de structuren (pezen en pezenmantels) in de hand zijn aangetast. Buig- en strekbewegingen met de hand zijn hierdoor niet meer goed mogelijk. Patiënten met een verzwakt immuunsysteem zoals mensen met diabetes mellitus (suikerziekte) lopen een hoger risico op dit type ontsteking. Daarnaast zijn mensen die een gevaarlijk beroep uitoefenen, vaker getroffen omdat ze zichzelf snel verwonden. Vier symptomen gaan gepaard met de ontsteking, maar ze zijn niet altijd tegelijkertijd aanwezig. Normaal gesproken voelt de patiënt eerst pijn aan de pezen in de vinger. De vinger zwelt eveneens op. Wanneer de patiënt de vinger strekt of deze omhoog steekt, dan is dit pijnlijk. Bij een gevorderde ontsteking ontstaat tot slot een licht gebogen of gedeeltelijk gebogen positie van de vinger.

Ontsteking in de diepe ruimte

Bij ontstekingen in de diepe ruimte zijn één of meer structuren in de hand en vingers onder de huid ontstoken, zoals bloedvaten (vasculitis), pezen of spieren (tenosynovitis). Ontstekingen in de diepe ruimte, waaronder infectieuze flexor tenosynovitis, zijn meestal het gevolg van een diepe punctie of een zeer diepe snede waardoor bacteriën in staat zijn om de diepste weefsels in de hand en vinger te bereiken. De structuren van de hand zijn niet goed in staat om bacteriën aan de oppervlakte te weren, en daarom treedt snel een bacteriële infectie op. De patiënt ervaart hierbij meestal pijn bij het verplaatsen van bepaalde delen van de hand. Roodheid en gevoeligheid bij aanraking zijn andere kenmerken. Soms ontstaat in het centrum van de ontstekingsplaats een zachte plek waar zich een abces vormt met pus in.

Paronychia

Paronychia is de meest voorkomende ontsteking aan de hand. Dit ontstaat door dezelfde bacteriën die verantwoordelijk zijn voor fijt en infectieuze flexor tenosynovitis. Af en toe is een schimmel ook de oorzaak van paronychia. Pitsen of bijten aan een nijnagel of in dit gebied snijden met een mes, verhoogt het risico op het ontwikkelen van paronychia. Bij deze ontsteking ontstaat eerst irritatie aan een nijnagel of een nagelriem. De weefsels aan de vingerranden vlakbij de nagelwortel trekken snel bacteriën aan (door een open wond als gevolg van de irritatie). De ontsteking verspreidt zich mogelijk naar de omgeving. Paronychia resulteert in roodheid en zwelling naast de nagel die tevens pijnlijk aanvoelt. Onder de nagel of de huid ontwikkelt zich soms wit tot geel pus wat dan uit de wond lekt.

Wanneer medische hulp zoeken?

• Onmiddellijk: Bij ernstige pijn, zwelling, roodheid, en het niet kunnen bewegen van de vinger.
• Spoedig: Als zelfzorgmaatregelen na enkele dagen geen verbetering laten zien.
• Terugkerende symptomen: Bij herhaalde episodes van vingerontsteking, om onderliggende oorzaken te identificeren en te behandelen.

Diagnose en onderzoeken

De arts bemerkt op het zicht reeds de ontstoken vingers en de bijkomende symptomen, maar hij ondervraagt de patiënt uitgebreid over de mogelijke oorzaken van de ontsteking. Zo wil hij weten wanneer de ontsteking begon en of er iets in de wond zit. Andere vragen met betrekking tot de medische geschiedenis van de patiënt zijn eveneens nuttig, zoals de aanwezigheid van het herpesvirus of een geschiedenis van nagelbijten. Dankzij deze vragen is de arts in combinatie met het klinisch onderzoek vaak in staat om de diagnose te stellen.

Behandeling: Medische zorg is nodig

Zelfzorg

Omdat een vingerontsteking soms tot een verlies van de vinger of zelfs hand kan leiden, zijn zelfzorgtips beperkt. Wanneer de nijnagel ontstoken is, is een goede wondverzorging nodig zodat het pus weg kan vloeien. Warmwaterdruppels en regelmatig de vinger wassen zijn nodig. Medische hulp is echter nodig wanneer de symptomen niet verdwijnen. Bij alle andere soorten vingerontstekingen is onmiddellijke medische zorg noodzakelijk.

Professionele medische zorg

Bacteriële infecties die een ontsteking aan de vinger(s) veroorzaken, behandelt de arts met antibiotica, medische zorg en wondverzorging. Bij een aantal ontstekingen is het nodig om in een wond te snijden en pus af te voeren. Soms is een operatie nodig om zeker te zijn dat alle ontstekingen te verwijderen. De behandeling van een vingerontsteking is echter variabel en sterk individueel gericht. De hersteltijd varieert afhankelijk van de ernst van de ontsteking en de tijdigheid van de behandeling. Volg alle instructies van de arts op voor het schoonhouden van de wond en het innemen van medicatie. Controleer regelmatig op tekenen van herinfectie.

Complicaties van vingerontstekingen

• Verspreiding van de infectie: Zonder behandeling kan de infectie zich verspreiden naar de hand of andere lichaamsdelen.
• Chronische pijn of stijfheid: Langdurige ontstekingen kunnen leiden tot blijvende schade en beperkingen in bewegingsvrijheid.
• Sepsis: In zeldzame gevallen kan een onbehandelde infectie leiden tot een levensbedreigende systemische infectie.

Prognose van ontstoken vingers

Een vroege diagnose en behandeling verhogen de kans op een goede prognose bij de meeste vingerontstekingen. Als de behandeling te traag opgestart wordt of de symptomen van de vingerontsteking ernstig zijn, kan er mogelijk blijvende schade ontstaan. Door het naleven van deze richtlijnen en het tijdig raadplegen van medische hulp, kunnen de meeste vingerontstekingen effectief worden behandeld en kunnen complicaties worden voorkomen.

Preventie van ontsteking aan vingers

Een ontstoken vinger voorkomen start met een goede basishygiëne. Daarnaast is het belangrijk om beschermende kleding en handschoenen te dragen bij het werken met gevaarlijke stoffen of producten, of bij het uitoefenen van gevaarlijk werk. Verder is het verstandig om zich zo weinig mogelijk bloot te stellen aan lichaamsvloeistoffen. Tot slot moeten mensen regelmatig en grondig hun handen wassen (goede handhygiëne).

Lees verder

• Herpetische fijt: Virale infectie aan vinger(s) door herpes
• Pijn in vinger (vingerpijn): Oorzaken van pijnlijke vingers
• Gezwollen duim: Oorzaken van zwelling van duim
• Paronychia: Ontsteking van de nagelwal (nagelriemontsteking)
• Blauwe of paarse vingers: Oorzaken van blauwverkleuring