Jeukende tong: Oorzaken van jeuk aan tong (tongjeuk)
De tong is een complexe spier die essentieel is voor het kauwen en proeven van voedsel. Op het oppervlak van de tong bevinden zich diverse receptoren, ook wel smaakpapillen genoemd. Sommige patiënten ervaren jeuk aan de tong, wat zeer vervelend kan zijn. Er zijn verschillende onderliggende oorzaken van jeuk aan de tong. In de meeste gevallen betreft het een mild probleem dat met enkele huismiddeltjes kan worden verholpen. Wanneer patiënten echter een branderig gevoel in de tong ervaren dat niet verdwijnt, of wanneer daarnaast andere ernstigere klachten optreden, is het raadzaam om een arts te raadplegen.- Anatomie tong en relatie tot jeukende tong
- Epidemiologie
- Mechanisme
- Oorzaken van tongjeuk
- Allergische reactie
- Contactdermatitis
- Diabetes mellitus
- HPV (humaan papillomavirus)
- Mondbranden
- Mondkanker
- Orale candidiasis en mondziekten
- Overmatige inname van alcohol en zwaar roken van tabak
- Risicofactoren
- Risicogroepen
- Geassocieerde symptomen met jeuk aan de tong
- Alarmsymptomen
- Diagnose en onderzoeken
- Behandeling van jeukende tong
- Allergie
- Infectie
- Nieuwe behandelopties voor tongjeuk
- Fysiotherapie en oefeningen
- Voedingssupplementen
- Probiotica
- Lasertherapie
- Huismiddeltjes voor jeukende tong
- Prognose
- Complicaties
- Preventie en zelfzorg
- Hydratatie
- Voedingsadvies
- Mondverzorgingsproducten
- Stressmanagement
- Praktische tips voor het omgaan met een jeukende tong
- Het achterhalen van de oorzaak
- Directe verlichting van de jeuk
- Aanpassingen in je voedingspatroon
- Goede mondhygiëne
- Vermijden van irritanten
- Stressmanagement
- Langetermijnzorg en opvolging
- Leven met een gevoelige tong
- Misvattingen rond jeukende tong
- Jeukende tong is altijd het gevolg van een allergie
- Jeukende tong duidt altijd op een infectie
- Jeukende tong kan alleen behandeld worden met medicijnen
- Jeukende tong is altijd een teken van een ernstige ziekte
- Jeukende tong is alleen het gevolg van droge mond
- Jeukende tong wordt altijd veroorzaakt door pittig voedsel
- Jeukende tong kan niet verholpen worden zonder drastische maatregelen
Anatomie tong en relatie tot jeukende tong
De tong is een complex orgaan dat een belangrijke rol speelt in de spraak, het eten, en de smaak. Het heeft verschillende anatomische onderdelen, waaronder de dorsale (bovenkant) en ventrale (onderkant) oppervlakken, de smaakpapillen en de spieren die de tong bewegen. Het oppervlak van de tong bevat een verscheidenheid aan cellen en zenuwen die gevoelig zijn voor prikkels, inclusief smaak, temperatuur en textuur.Anatomie van de tong
De tong bestaat uit spieren die bedekt zijn met slijmvlies. De voorste twee derde van de tong wordt gecontroleerd door de nervus lingualis, terwijl de achterste derde door de nervus glossopharyngeus wordt geïnnerveerd. De tong heeft verschillende soorten smaakpapillen, zoals de papillae filiformes, fungiformes, vallatae en foliatae. Deze papillen bevatten smaakreceptoren die signalen doorgeven aan de hersenen, waardoor we kunnen proeven.
Relatie tussen tonganatomie en jeuk
Jeuk in de tong kan ontstaan door verschillende prikkels die de zenuwuiteinden in de tong stimuleren. De sensatie van jeuk kan worden veroorzaakt door inflammatoire of allergische reacties, infecties, of zelfs door chemische stoffen zoals bepaalde voedingsmiddelen. Omdat de tong een rijk zenuwstelsel heeft, kunnen zelfs kleine veranderingen of irritaties intensieve jeuk veroorzaken.
Epidemiologie
Jeuk op de tong kan een symptoom zijn van verschillende aandoeningen, maar er zijn beperkte gegevens over de specifieke prevalentie van jeuk op de tong zelf. Het komt echter vaak voor in het kader van andere aandoeningen die de mond of het slijmvlies aantasten. De incidentie van jeuk op de tong varieert afhankelijk van de onderliggende oorzaak.Prevalentie van jeukende tong
Jeukende tong is een relatief zeldzaam symptoom, hoewel het vaker voorkomt in bepaalde risicogroepen, zoals mensen met allergieën, bepaalde auto-immuunziekten of infecties. Er is ook een grotere prevalentie bij patiënten met droge mond (xerostomie) en bij diegenen die bepaalde medicijnen gebruiken die het speeksel verminderen.
Verband met andere aandoeningen
Jeuk op de tong komt vaak voor in combinatie met andere symptomen van orale of systemische aandoeningen, zoals orale candidiasis, allergieën, of zelfs neurologische aandoeningen. De prevalentie van jeukende tong neemt toe bij patiënten met een verstoord immuunsysteem of een voorgeschiedenis van mondinfecties.
Mechanisme
De mechanische basis van jeuk op de tong heeft te maken met de zenuwimpulsen die door het slijmvlies en de smaakpapillen worden gestuurd. Deze sensaties kunnen zowel van externe als interne factoren afkomstig zijn.Zenuwimpulsen en jeuk
De tong bevat verschillende soorten zenuwen die gevoel overdragen naar de hersenen. Wanneer de tong wordt blootgesteld aan prikkels, zoals allergenen, infecties of ontstekingen, worden de zenuwen gestimuleerd, wat kan leiden tot de sensatie van jeuk. Dit mechanisme is vaak te wijten aan een overgevoeligheid van de zenuwuiteinden in het mondslijmvlies.
Fysiologische en pathologische reacties
Jeuk kan optreden als reactie op externe stoffen, zoals voedingsmiddelen, medicijnen of tandpasta, of als gevolg van pathologische processen zoals allergieën, infecties of ontstekingen. Dit kan leiden tot lokale irritatie of zwelling van de tong, wat de zenuwen verder prikkelt.
Oorzaken van tongjeuk
Er zijn diverse oorzaken bekend voor een jeukende tong. Het symptoom heeft echter niet altijd een bekende oorzaak. Artsen bestempelen dit als ‘idiopathische tongjeuk’.
Diverse voedingsmiddelen veroorzaken mogelijk een allergische reactie die leidt tot een jeukende tong / Bron: Jill111, PixabayAllergische reactie
Wanneer de tong jeukt na het eten, kan dit wijzen op een allergische reactie op het voedingsmiddel. Deze allergievorm staat bekend als ‘het oraal allergiesyndroom’. In sommige groenten en fruit bevinden zich eiwitten die mogelijk allergieën veroorzaken. Dit geldt vooral voor ananassen, appels, bananen, courgettes, kersen, kiwi’s, komkommers, meloenen, nectarines, peren, pruimen en wortelen. De voedselallergie kan ook ontstaan door het eten van noten, eieren, schaaldieren, soja, tarwe, melk en vis. In ernstige gevallen kan een anafylactische reactie (anafylaxie) optreden; een zeer ernstige allergische reactie.Contactdermatitis
Sommige producten bevatten irriterende stoffen voor de weefsels van de tong. Deze middelen bevatten vaak ‘sterke’ ingrediënten. Voorbeelden hiervan zijn cosmetica, tandpasta en medicijnen. Contact met deze irriterende stoffen kan leiden tot een ontstoken en jeukende tong. Contactdermatitis veroorzaakt een huiduitslag met roodheid en jeuk.Diabetes mellitus
Bij diabetes mellitus (suikerziekte) kan een branderigheid en jeuk aan de tong optreden. Diabetici hebben een verhoogd risico op schimmelinfecties in de mond. Onbehandelde tongjeuk kan leiden tot een mond- en keelontsteking, waardoor het moeilijker wordt om voedsel te kauwen en door te slikken.HPV (humaan papillomavirus)
Een jeukende en gezwollen tong in combinatie met pijn, een branderig gevoel en ongemak kan mogelijk geassocieerd worden met het humaan papillomavirus. Dit virus tast de slijmvliezen aan en wordt vooral verspreid via orale seks.Mondbranden
Patiënten met het brandende mondsyndroom ervaren pijn in de mond, vaak beschreven als een ‘brandend’ of ‘kokend’ gevoel. Deze aandoening kan bij sommige patiënten leiden tot jeuk in de mond en op de tong.Mondkanker
Patiënten met mondkanker kunnen een gezwollen tong ervaren die jeukt en slikproblemen kan veroorzaken. Dit type kanker komt vaak voor bij mensen die langdurig tabak roken, evenals bij alcoholmisbruik.Orale candidiasis en mondziekten
Orale candidiasis is een schimmelinfectie in de mond veroorzaakt door de schimmel Candida albicans. Deze infectie, samen met afteuze mondzweren en andere mondproblemen, gaat vaak gepaard met pijn, een brandend gevoel en ongemak in de tong en mond. Tongjeuk kan vooral optreden in het gebied onder de tong. Andere symptomen van deze schimmelinfectie zijn een witte tong, een gele tong, andere tongafwijkingen en een metaalsmaak in de mond.
Roken is geassocieerd met tongjeuk / Bron: Geralt, PixabayOvermatige inname van alcohol en zwaar roken van tabak
Bij overmatig alcoholgebruik of zwaar roken kan sneller een jeukende tong en jeukend gehemelte ontstaan. Langdurig roken verhoogt ook het risico op tongpijn, afteuze mondzweren en zelfs mondkanker.Risicofactoren
Er zijn verschillende risicofactoren die de kans op jeuk op de tong verhogen. Deze risicofactoren kunnen variëren van genetische aanleg tot omgevingsfactoren zoals dieet of blootstelling aan allergenen.Allergieën en overgevoeligheid
Patiënten met een geschiedenis van allergieën, zoals voedselallergieën, kunnen gevoelig zijn voor jeukende tongen als gevolg van een immuunreactie op bepaalde stoffen. Veelvoorkomende triggers zijn citrusvruchten, noten, melk en andere veelvoorkomende allergenen.
Mondhygiëne en infecties
Een slechte mondhygiëne kan bijdragen aan infecties die de tong beïnvloeden, zoals schimmelinfecties (bijvoorbeeld orale candidiasis), die jeuk kunnen veroorzaken. Het gebruik van bepaalde mondverzorgingsproducten, zoals tandpasta met sterke chemicaliën, kan ook irritatie veroorzaken.
Risicogroepen
Er zijn bepaalde groepen die meer vatbaar zijn voor het ontwikkelen van jeuk op de tong, vaak in verband met onderliggende gezondheidsproblemen of omgevingsfactoren.Patiënten met allergieën
Mensen met een geschiedenis van allergieën of overgevoeligheid voor bepaalde stoffen, zoals voeding of pollen, lopen een verhoogd risico op het ontwikkelen van jeuk op de tong.
Ouderen en droge mond
Ouderen hebben vaak last van een droge mond, wat kan bijdragen aan jeuk op de tong. Dit kan te maken hebben met veroudering of als bijwerking van medicatie.
Geassocieerde symptomen met jeuk aan de tong
Patiënten met een jeukende tong ervaren mogelijk een pijnlijke tong en een tintelend gevoel in de mond en keel. De symptomen variëren in frequentie en ernst, afhankelijk van de oorzaak van de jeuk. De gehele tong of een deel ervan, zoals de tongpunt, kan jeuken. De jeuk kan constant zijn of met intervallen optreden. Andere bijbehorende symptomen zijn:- Blaren op de tong en omliggende structuren, wat soms kan leiden tot bloeding van de tong
- Een zwelling van de tong (macroglossie) Gezwollen lippen, mond en keel Pijnlijke tong (tongpijn)
- Richels in de tong
- Rode, jeukende bultjes op de tong
Alarmsymptomen
Wanneer jeuk op de tong gepaard gaat met andere symptomen, kan dit wijzen op een ernstigere onderliggende aandoening die medische aandacht vereist.Onverklaarbare zwelling of pijn
Als de jeuk op de tong gepaard gaat met zwelling, pijn of veranderingen in de kleur van de tong, kan dit duiden op een infectie of ernstige allergische reactie die onmiddellijk behandeld moet worden.
Bloedingen of zweren
Als jeukende tong gepaard gaat met zweren, bloedingen of een ruwe textuur, kan dit wijzen op orale aandoeningen zoals mondkanker of ernstige infecties.
Diagnose en onderzoeken
De diagnose van jeukende tong begint meestal met een grondige anamnese en lichamelijk onderzoek. Afhankelijk van de symptomen en de vermoedelijke oorzaak, kunnen aanvullende onderzoeken nodig zijn.Anamnese en lichamelijk onderzoek
Een gedetailleerde vragenlijst over de symptomen van de patiënt, mogelijke allergieën, medicatiegebruik en mondgezondheid is essentieel. Het lichamelijk onderzoek omvat meestal inspectie van de tong, het slijmvlies en andere mondstructuren.
Labtests en beeldvorming
Indien nodig kunnen bloedonderzoeken worden uitgevoerd om systemische oorzaken uit te sluiten, zoals auto-immuunziekten, infecties of hormonale afwijkingen. In zeldzame gevallen kan beeldvorming, zoals röntgenfoto’s of MRI-scans, nodig zijn voor onderliggende anatomische problemen.
Diverse medicijnen zijn voorhanden / Bron: Stevepb, PixabayBehandeling van jeukende tong
De behandeling van een jeukende tong is afhankelijk van de onderliggende oorzaak.Allergie
Wanneer een allergeen (uitlokkende stof) een allergische reactie veroorzaakt en daardoor tongjeuk ontstaat, is het raadzaam om het allergeen te elimineren of te beperken. Als medicijnen de oorzaak zijn van de jeuk, kan de arts alternatieve medicijnen voorschrijven. Bij een ernstige allergische reactie is een antihistaminicum nodig om de jeuk te verminderen. Bij een anafylactische shock is onmiddellijke toediening van epinefrine (adrenaline), eventueel via een epipen, noodzakelijk.Infectie
Als de jeuk aan de tong het gevolg is van een infectie, behandelt de arts dit met antibiotica bij een bacteriële oorzaak. Bij virale infecties kan de arts medicijnen voorschrijven die de klachten verminderen. Ontstekingsremmende medicijnen en antivirale geneesmiddelen kunnen ook nodig zijn. Bij een schimmelinfectie is antischimmelmedicatie vereist, ook wel ‘antimycotica’ genoemd. Bij contactdermatitis is behandeling met corticosteroïden (krachtige ontstekingsremmers) nodig. Verder kan het gebruik van antiseptisch mondwater nuttig zijn om de ontsteking en jeuk te verminderen en om de verspreiding van de infectie te voorkomen.Nieuwe behandelopties voor tongjeuk
Fysiotherapie en oefeningen
Sommige patiënten vinden verlichting van tongjeuk door fysiotherapie en specifieke mond- en tongoefeningen. Dit kan helpen bij het verbeteren van de bloedcirculatie in de tong en het verminderen van ongemak.Voedingssupplementen
Er zijn voedingssupplementen beschikbaar die kunnen helpen bij het verminderen van tongjeuk, zoals vitamine B-complex en zink. Deze supplementen kunnen bijdragen aan een betere mondgezondheid en het verminderen van symptomen van jeuk.Probiotica
Probiotica kunnen nuttig zijn bij het behandelen van tongjeuk veroorzaakt door schimmelinfecties zoals orale candidiasis. Ze helpen bij het herstellen van een gezonde balans van bacteriën in de mond.Lasertherapie
In sommige gevallen kan lasertherapie worden gebruikt om ontsteking en irritatie in de mond te verminderen. Dit kan vooral nuttig zijn voor patiënten met chronische of ernstige gevallen van tongjeuk.Huismiddeltjes voor jeukende tong
AppelsapKoud appelsap kan jeuk en een branderig gevoel aan de tong verlichten, evenals pijn en irritatie aan de tong en keel. Appelsap heeft ontstekingsremmende eigenschappen. De koude temperatuur helpt om de jeuk en pijn te ‘verdoven’.
Essentiële olie
Lavendelolie staat bekend om zijn ontstekingsremmende eigenschappen. Het kan helpen om jeuk te verminderen en infecties en ontstekingen te bestrijden.
Honing
Honing heeft antibacteriële eigenschappen die nuttig zijn bij het bestrijden van tongjeuk door een bacteriële infectie.
Ijsschilfers
Stukjes ijs kunnen de jeuk aan de tong en de structuren rond de tong verzachten.
Kruidenboter
Kruidenboter bevat een natuurlijke substantie die jeuk en ontsteking aan de tong kan verlichten.
Muntblaadjes
Muntblaadjes kunnen de intensiteit van de jeuk verminderen. Kauw twee keer per dag op enkele muntblaadjes voor verlichting.
Yoghurt is goed wanneer patiënten een jeukende tong hebben / Bron: HealthGauge, Flickr (CC BY-2.0)Yoghurt (eventueel met lijnzaad) bevat vitamine B5, wat helpt bij de productie van steroïde hormonen. Dit kan leiden tot een natuurlijk ontstekingsremmend middel dat de jeuk aan de tong vermindert, het immuunsysteem versterkt en het herstel bevordert.
Prognose
De prognose voor patiënten met jeuk op de tong hangt af van de onderliggende oorzaak. In veel gevallen kan jeuk op de tong goed worden beheerd met de juiste behandeling en het vermijden van triggers.Herstel en behandeling
Als de oorzaak van de jeuk wordt geïdentificeerd, kan de behandeling variëren van het vermijden van allergenen tot het gebruik van medicatie om infecties of ontstekingen te behandelen. Bij de meeste patiënten is de prognose goed, vooral als de oorzaak tijdig wordt aangepakt.
Langdurige effecten
In sommige gevallen, vooral bij aandoeningen zoals xerostomie of bepaalde auto-immuunziekten, kan de jeuk op de tong chronisch worden. Het is belangrijk om deze aandoeningen goed te beheren om ongemak te minimaliseren.
Complicaties
Hoewel jeuk op de tong meestal geen ernstige complicaties met zich meebrengt, kan het in bepaalde gevallen wijzen op ernstigere aandoeningen.Chronische jeuk en ongemak
Als de jeuk aanhoudt, kan dit leiden tot chronisch ongemak, wat de kwaliteit van leven beïnvloedt. In sommige gevallen kan dit leiden tot slapeloosheid of angst door de voortdurende ongemakken.
Secundaire infecties
Bij ernstige gevallen van jeuk op de tong, vooral als het wordt veroorzaakt door een infectie zoals orale candidiasis, kan er een risico zijn op secundaire infecties of complicaties die de mondgezondheid verder kunnen schaden.
Preventie en zelfzorg
Hydratatie
Voldoende hydratatie is belangrijk voor het behoud van een gezonde mondomgeving. Droge mond kan bijdragen aan tongjeuk, dus het drinken van voldoende water kan helpen om de symptomen te voorkomen.Voedingsadvies
Het vermijden van voedingsmiddelen die vaak allergische reacties veroorzaken, zoals citrusvruchten en sterk gekruid voedsel, kan helpen bij het voorkomen van tongjeuk. Het bijhouden van een voedingsdagboek kan ook nuttig zijn om triggers te identificeren.Mondverzorgingsproducten
Gebruik van milde, niet-irriterende mondverzorgingsproducten zonder sterke smaken of chemicaliën kan helpen om jeuk en irritatie te voorkomen. Het kiezen van een alcoholvrij mondwater kan ook nuttig zijn.Stressmanagement
Stress kan bijdragen aan mond- en tongproblemen, waaronder jeuk. Technieken voor stressmanagement zoals meditatie, yoga of ademhalingsoefeningen kunnen helpen bij het verminderen van de frequentie en ernst van tongjeuk.Praktische tips voor het omgaan met een jeukende tong
Een jeukende tong kan een vervelende en storende klacht zijn die veroorzaakt wordt door verschillende factoren, zoals allergieën, voedselintoleranties, infecties of zelfs stress. Hoewel een jeukende tong vaak onschuldig is, kan het duiden op een onderliggende oorzaak die aandacht vraagt. Hier lees je praktische tips om de jeuk te verlichten en beter met deze klacht om te gaan.Het achterhalen van de oorzaak
Een jeukende tong kan ontstaan door allergische reacties, bijvoorbeeld op pollen, voedsel of bepaalde medicijnen. Dit wordt ook wel het orale allergiesyndroom genoemd. Als je merkt dat de jeuk optreedt na het eten van specifieke voedingsmiddelen, zoals noten, fruit of groenten, noteer dit dan en bespreek het met je arts.Naast allergieën kunnen infecties, zoals een schimmelinfectie (candida), of irritatie door scherpe randen van tanden of tandheelkundige hulpmiddelen een rol spelen. Het is belangrijk om bij aanhoudende klachten een tandarts of huisarts te raadplegen om de precieze oorzaak te achterhalen.
Directe verlichting van de jeuk
Bij acute jeuk kun je koude middelen gebruiken om de irritatie te verminderen. Zuig op een ijsklontje of spoel je mond met koud water. Dit kan tijdelijk verlichting geven. Vermijd hete, pittige of zure voedingsmiddelen die de jeuk kunnen verergeren.Als je jeuk veroorzaakt wordt door een allergische reactie, overleg dan met je arts of het gebruik van een antihistaminicum kan helpen. Deze medicijnen kunnen de allergische reactie verminderen en de symptomen verlichten.
Aanpassingen in je voedingspatroon
Als bepaalde voedingsmiddelen de jeuk veroorzaken, overweeg dan om deze tijdelijk te vermijden. Raadpleeg een diëtist of arts om er zeker van te zijn dat je ondanks het vermijden van bepaalde producten toch een evenwichtig voedingspatroon behoudt.Was rauwe groenten en fruit grondig voordat je ze eet. Bij allergieën voor rauwe voedingsmiddelen kan het koken of schillen van fruit en groenten de allergenen verminderen, waardoor je minder kans hebt op jeuk.
Goede mondhygiëne
Een goede mondhygiëne is essentieel bij het omgaan met een jeukende tong. Poets je tanden twee keer per dag en gebruik tandzijde om voedselresten te verwijderen die irritatie kunnen veroorzaken. Maak ook je tong schoon met een zachte tongschraper of de achterkant van je tandenborstel.Als je kunstgebitten, beugels of andere tandheelkundige hulpmiddelen gebruikt, zorg er dan voor dat je deze goed schoonmaakt om de ophoping van bacteriën en schimmels te voorkomen.
Vermijden van irritanten
Vermijd producten die de tong kunnen irriteren, zoals mondwater met alcohol, sterke pepermuntkauwgom of tandpasta’s met agressieve ingrediënten. Kies voor zachte, hypoallergene mondverzorgingsproducten.Roken en alcohol kunnen de tong irriteren en de jeuk verergeren. Probeer deze gewoonten te beperken of te stoppen, vooral tijdens periodes waarin je klachten hebt.
Stressmanagement
Stress kan je lichaam gevoeliger maken voor irritaties en allergieën, wat de symptomen van een jeukende tong kan verergeren. Integreer ontspanningstechnieken zoals meditatie, yoga of ademhalingsoefeningen in je dagelijkse routine om stress te verminderen.Neem voldoende tijd om te ontspannen en vermijd overbelasting. Soms kan de jeuk verminderen wanneer je stressniveaus dalen.
Langetermijnzorg en opvolging
Als je jeukende tong aanhoudt of regelmatig terugkeert, is het belangrijk om een arts te raadplegen. Zij kunnen onderzoeken of er een onderliggende aandoening, zoals een schimmelinfectie, vitaminetekort of allergie, aanwezig is.Bij terugkerende klachten kan een allergoloog of dermatoloog verdere tests uitvoeren, zoals huidpriktesten of bloedonderzoek, om de precieze oorzaak te achterhalen. Met een correcte diagnose kun je gerichter maatregelen nemen.
