Jeukende tong: Oorzaken van jeuk aan tong (tongjeuk)

De tong is een complexe spier die essentieel is voor het kauwen en proeven van voedsel. Op het oppervlak van de tong bevinden zich diverse receptoren, ook wel smaakpapillen genoemd. Sommige patiënten ervaren jeuk aan de tong, wat zeer vervelend kan zijn. Er zijn verschillende onderliggende oorzaken van jeuk aan de tong. In de meeste gevallen betreft het een mild probleem dat met enkele huismiddeltjes kan worden verholpen. Wanneer patiënten echter een branderig gevoel in de tong ervaren dat niet verdwijnt, of wanneer daarnaast andere ernstigere klachten optreden, is het raadzaam om een arts te raadplegen.

• Oorzaken van tongjeuk
• Allergische reactie
• Contactdermatitis
• Diabetes mellitus
• HPV (humaan papillomavirus)
• Mondbranden
• Mondkanker
• Orale candidiasis en mondziekten
• Overmatige inname van alcohol en zwaar roken van tabak
• Geassocieerde symptomen met jeuk aan de tong
• Behandeling van jeukende tong
• Allergie
• Infectie
• Nieuwe behandelopties voor tongjeuk
• Fysiotherapie en oefeningen
• Voedingssupplementen
• Probiotica
• Lasertherapie
• Huismiddeltjes voor jeukende tong
• Preventie en zelfzorg
• Hydratatie
• Voedingsadvies
• Mondverzorgingsproducten
• Stressmanagement

Oorzaken van tongjeuk

Er zijn diverse oorzaken bekend voor een jeukende tong. Het symptoom heeft echter niet altijd een bekende oorzaak. Artsen bestempelen dit als ‘idiopathische tongjeuk’.

Allergische reactie

Wanneer de tong jeukt na het eten, kan dit wijzen op een allergische reactie op het voedingsmiddel. Deze allergievorm staat bekend als ‘het oraal allergiesyndroom’. In sommige groenten en fruit bevinden zich eiwitten die mogelijk allergieën veroorzaken. Dit geldt vooral voor ananassen, appels, bananen, courgettes, kersen, kiwi’s, komkommers, meloenen, nectarines, peren, pruimen en wortelen. De voedselallergie kan ook ontstaan door het eten van noten, eieren, schaaldieren, soja, tarwe, melk en vis. In ernstige gevallen kan een anafylactische reactie (anafylaxie) optreden; een zeer ernstige allergische reactie.

Contactdermatitis

Sommige producten bevatten irriterende stoffen voor de weefsels van de tong. Deze middelen bevatten vaak ‘sterke’ ingrediënten. Voorbeelden hiervan zijn cosmetica, tandpasta en medicijnen. Contact met deze irriterende stoffen kan leiden tot een ontstoken en jeukende tong. Contactdermatitis veroorzaakt een huiduitslag met roodheid en jeuk.

Diabetes mellitus

Bij diabetes mellitus (suikerziekte) kan een branderigheid en jeuk aan de tong optreden. Diabetici hebben een verhoogd risico op schimmelinfecties in de mond. Onbehandelde tongjeuk kan leiden tot een mond- en keelontsteking, waardoor het moeilijker wordt om voedsel te kauwen en door te slikken.

HPV (humaan papillomavirus)

Een jeukende en gezwollen tong in combinatie met pijn, een branderig gevoel en ongemak kan mogelijk geassocieerd worden met het humaan papillomavirus. Dit virus tast de slijmvliezen aan en wordt vooral verspreid via orale seks.

Mondbranden

Patiënten met het brandende mondsyndroom ervaren pijn in de mond, vaak beschreven als een ‘brandend’ of ‘kokend’ gevoel. Deze aandoening kan bij sommige patiënten leiden tot jeuk in de mond en op de tong.

Mondkanker

Patiënten met mondkanker kunnen een gezwollen tong ervaren die jeukt en slikproblemen kan veroorzaken. Dit type kanker komt vaak voor bij mensen die langdurig tabak roken, evenals bij alcoholmisbruik.

Orale candidiasis en mondziekten

Orale candidiasis is een schimmelinfectie in de mond veroorzaakt door de schimmel Candida albicans. Deze infectie, samen met afteuze mondzweren en andere mondproblemen, gaat vaak gepaard met pijn, een brandend gevoel en ongemak in de tong en mond. Tongjeuk kan vooral optreden in het gebied onder de tong. Andere symptomen van deze schimmelinfectie zijn een witte tong, een gele tong, andere tongafwijkingen en een metaalsmaak in de mond.

Overmatige inname van alcohol en zwaar roken van tabak

Bij overmatig alcoholgebruik of zwaar roken kan sneller een jeukende tong en jeukend gehemelte ontstaan. Langdurig roken verhoogt ook het risico op tongpijn, afteuze mondzweren en zelfs mondkanker.

Geassocieerde symptomen met jeuk aan de tong

Patiënten met een jeukende tong ervaren mogelijk een pijnlijke tong en een tintelend gevoel in de mond en keel. De symptomen variëren in frequentie en ernst, afhankelijk van de oorzaak van de jeuk. De gehele tong of een deel ervan, zoals de tongpunt, kan jeuken. De jeuk kan constant zijn of met intervallen optreden. Andere bijbehorende symptomen zijn:

• Blaren op de tong en omliggende structuren, wat soms kan leiden tot bloeding van de tong Een zwelling van de tong (macroglossie) Gezwollen lippen, mond en keel Pijnlijke tong (tongpijn) Richels in de tong Rode, jeukende bultjes op de tong

Behandeling van jeukende tong

De behandeling van een jeukende tong is afhankelijk van de onderliggende oorzaak.

Allergie

Wanneer een allergeen (uitlokkende stof) een allergische reactie veroorzaakt en daardoor tongjeuk ontstaat, is het raadzaam om het allergeen te elimineren of te beperken. Als medicijnen de oorzaak zijn van de jeuk, kan de arts alternatieve medicijnen voorschrijven. Bij een ernstige allergische reactie is een antihistaminicum nodig om de jeuk te verminderen. Bij een anafylactische shock is onmiddellijke toediening van epinefrine (adrenaline), eventueel via een epipen, noodzakelijk.

Infectie

Als de jeuk aan de tong het gevolg is van een infectie, behandelt de arts dit met antibiotica bij een bacteriële oorzaak. Bij virale infecties kan de arts medicijnen voorschrijven die de klachten verminderen. Ontstekingsremmende medicijnen en antivirale geneesmiddelen kunnen ook nodig zijn. Bij een schimmelinfectie is antischimmelmedicatie vereist, ook wel ‘antimycotica’ genoemd. Bij contactdermatitis is behandeling met corticosteroïden (krachtige ontstekingsremmers) nodig. Verder kan het gebruik van antiseptisch mondwater nuttig zijn om de ontsteking en jeuk te verminderen en om de verspreiding van de infectie te voorkomen.

Nieuwe behandelopties voor tongjeuk

Fysiotherapie en oefeningen

Sommige patiënten vinden verlichting van tongjeuk door fysiotherapie en specifieke mond- en tongoefeningen. Dit kan helpen bij het verbeteren van de bloedcirculatie in de tong en het verminderen van ongemak.

Voedingssupplementen

Er zijn voedingssupplementen beschikbaar die kunnen helpen bij het verminderen van tongjeuk, zoals vitamine B-complex en zink. Deze supplementen kunnen bijdragen aan een betere mondgezondheid en het verminderen van symptomen van jeuk.

Probiotica

Probiotica kunnen nuttig zijn bij het behandelen van tongjeuk veroorzaakt door schimmelinfecties zoals orale candidiasis. Ze helpen bij het herstellen van een gezonde balans van bacteriën in de mond.

Lasertherapie

In sommige gevallen kan lasertherapie worden gebruikt om ontsteking en irritatie in de mond te verminderen. Dit kan vooral nuttig zijn voor patiënten met chronische of ernstige gevallen van tongjeuk.

Huismiddeltjes voor jeukende tong

Appelsap

Koud appelsap kan jeuk en een branderig gevoel aan de tong verlichten, evenals pijn en irritatie aan de tong en keel. Appelsap heeft ontstekingsremmende eigenschappen. De koude temperatuur helpt om de jeuk en pijn te ‘verdoven’.

Essentiële olie

Lavendelolie staat bekend om zijn ontstekingsremmende eigenschappen. Het kan helpen om jeuk te verminderen en infecties en ontstekingen te bestrijden.

Honing

Honing heeft antibacteriële eigenschappen die nuttig zijn bij het bestrijden van tongjeuk door een bacteriële infectie.

Ijsschilfers

Stukjes ijs kunnen de jeuk aan de tong en de structuren rond de tong verzachten.

Kruidenboter

Kruidenboter bevat een natuurlijke substantie die jeuk en ontsteking aan de tong kan verlichten.

Muntblaadjes

Muntblaadjes kunnen de intensiteit van de jeuk verminderen. Kauw twee keer per dag op enkele muntblaadjes voor verlichting.

Yoghurt
Yoghurt (eventueel met lijnzaad) bevat vitamine B5, wat helpt bij de productie van steroïde hormonen. Dit kan leiden tot een natuurlijk ontstekingsremmend middel dat de jeuk aan de tong vermindert, het immuunsysteem versterkt en het herstel bevordert.

Preventie en zelfzorg

Hydratatie

Voldoende hydratatie is belangrijk voor het behoud van een gezonde mondomgeving. Droge mond kan bijdragen aan tongjeuk, dus het drinken van voldoende water kan helpen om de symptomen te voorkomen.

Voedingsadvies

Het vermijden van voedingsmiddelen die vaak allergische reacties veroorzaken, zoals citrusvruchten en sterk gekruid voedsel, kan helpen bij het voorkomen van tongjeuk. Het bijhouden van een voedingsdagboek kan ook nuttig zijn om triggers te identificeren.

Mondverzorgingsproducten

Gebruik van milde, niet-irriterende mondverzorgingsproducten zonder sterke smaken of chemicaliën kan helpen om jeuk en irritatie te voorkomen. Het kiezen van een alcoholvrij mondwater kan ook nuttig zijn.

Stressmanagement

Stress kan bijdragen aan mond- en tongproblemen, waaronder jeuk. Technieken voor stressmanagement zoals meditatie, yoga of ademhalingsoefeningen kunnen helpen bij het verminderen van de frequentie en ernst van tongjeuk.

Lees verder

• Tong: Afwijkingen aan de kleur, vorm en textuur
• Tongbijten: Oorzaken en symptomen van bijten op de tong
• Tongbiopsie: Onderzoek naar afwijkingen op tong
• Tongbultjes: Oorzaken van bultjes op de tong
• Tongpijn: Oorzaken van pijnlijke tong (pijn aan tong)