Uterussarcoom: Kanker in spieren en weefsels van baarmoeder

Een sarcoom is een kwaadaardig gezwel dat uitgaat van het steunweefsel. Een uterussarcoom (baarmoedersarcoom) is een zeldzame vorm van kanker die om onbekende oorzaken start in de spieren of weefsels die de baarmoeder (uterus) ondersteunen. De patiënt ervaart hierbij abnormaal vaginaal bloedverlies, plasproblemen en andere klachten. In een vroeg stadium is een uterussarcoom vrij goed te behandelen met een operatie en bijkomende behandelingen. In een vergevorderd stadium zijn de behandelingen beperkter en is de levensverwachting minder goed.

• Terminologie
• Epidemiologie van baarmoedersarcoom
• Oorzaken van een uterussarcoom
• Risicofactoren van uterussarcoom
• Alarmsymptomen van uterussarcoom
• Abnormaal vaginaal bloedverlies
• Verhoogde buikomvang
• Plasproblemen
• Gewichtsverlies en pijn
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling van uterussarcoom
• Prognose van uterussarcoom
• Complicaties van uterussarcoom
• Chirurgische complicaties
• Bijwerkingen van therapieën
• Functionele problemen
• Preventie van uterussarcoom
• Gezonde levensstijl
• Regelmatige medische controles
• Vroegtijdige behandeling

Terminologie

Een uterussarcoom is niet hetzelfde als endometriumcarcinoom. Endometriumkanker is een veel voorkomende vorm van baarmoederkanker die start in het slijmvlies van de baarmoeder. In 95% van de gevallen van baarmoederkanker gaat het om endometriumkanker. Een uterussarcoom begint meestal in het spierweefsel, de stromacellen en andere weefsels onder de slijmvliesbekleding (deze ondersteunen de baarmoeder) en treft slechts 5% van de vrouwen.

Epidemiologie van baarmoedersarcoom

Jaarlijks krijgen ongeveer honderd vrouwen de diagnose van een uterussarcoom. De meeste vrouwen zijn tussen de 44 en 75 jaar wanneer ze de diagnose krijgen van dit soort kanker.

Oorzaken van een uterussarcoom

De exacte oorzaak van een uterussarcoom is onbekend. Het sarcoom ontstaat in de spieren onder de slijmvliesbekleding van de baarmoeder.

Risicofactoren van uterussarcoom

Enkele vrouwen ontwikkelen een baarmoedersarcoom 5 tot 25 jaar nadat ze radiotherapie hebben ondergaan voor een andere vorm van kanker aan het bekkengebied. Ook een eerdere of huidige behandeling met tamoxifen, een bepaald chemotherapeuticum voor de behandeling van borstkanker, is een risicofactor voor een uterussarcoom. Verder spelen genetische factoren een rol: hetzelfde abnormale gen dat retinoblastoom (netvlieskanker, een vorm van oogkanker) veroorzaakt, verhoogt tevens de kans op een uterussarcoom. Vrouwen die nooit zwanger zijn geweest, lopen eveneens een hogere kans op het krijgen van deze vorm van kanker in de baarmoeder. Afro-Amerikaanse vrouwen hebben tot slot tweemaal vaker kans op het ontwikkelen van de kanker dan blanke of Aziatische vrouwen.

Alarmsymptomen van uterussarcoom

Bij uterussarcoom kunnen de volgende alarmsymptomen optreden:

Abnormaal vaginaal bloedverlies

Vrouwen met een uterussarcoom ervaren vaak abnormaal vaginaal bloedverlies dat kan variëren van lichte spotting tot hevige bloedingen.

Verhoogde buikomvang

Een toenemende zwelling in de onderbuik kan optreden, wat een vol gevoel en ongemak veroorzaakt.

Plasproblemen

Plasproblemen zoals frequent urineren (pollakisurie) kunnen optreden door druk op de blaas.

Gewichtsverlies en pijn

Algemene symptomen zoals gewichtsverlies en pijn kunnen ook aanwezig zijn.

Diagnose en onderzoeken

Vrouwen met een vermoeden van een baarmoedersarcoom krijgen een uitgebreid vaginaal onderzoek. De bevestiging van de diagnose gebeurt met behulp van een chirurgische verwijdering van een beetje baarmoederslijmvlies (curettage) en een weefselbiopsie. Indien de arts een voorstadium van kanker beperkt, is een hysteroscopie (inwendig kijkonderzoek van de baarmoeder) nodig. Verdere beeldvormende onderzoeken zijn ook vereist: MRI-scan, CT-scan, een longfoto (röntgenfoto) en een echografie. Dankzij deze onderzoeken is het voor de arts mogelijk om het kankerstadium te bepalen, wat nodig is om de behandelplannen op te stellen en vooruitzichten in te kunnen schatten.

Behandeling van uterussarcoom

Bij de meeste vrouwen volgt eerst een operatie om de tumor te verwijderen. Daarna volgt (een combinatie van) radiotherapie, hormonale therapie en/of chemotherapie. Bij een erg groot sarcoom zet de arts niet altijd een operatie in.

Prognose van uterussarcoom

De vooruitzichten zijn afhankelijk van het kankerstadium bij de diagnose van een baarmoedersarcoom. In een vroeg stadium wanneer de kanker zich enkel nog maar in de baarmoeder bevindt (stadium I), is ruim 90% van alle patiënten na één jaar nog in leven. Drie op vier patiënten in dit stadium zijn dan nog in leven na drie jaar. De levensverwachting voor patiënten die zich in stadium IV (tumor is doorgegroeid buiten het kleine bekken of naar de blaas of de endeldarm) bevinden bij de diagnose, bedraagt 35% na één jaar en 15% na drie jaar. Verder hebben uterussarcomen meer kans om uit te zaaien (metastasen) naar organen op afstand, en dan vooral de longen (longmetastasen), zonder dat vooraf uitzaaiingen in de lymfeklieren (lymfekliermetastasen) tot stand komen.

Complicaties van uterussarcoom

De complicaties van een uterussarcoom kunnen variëren afhankelijk van het stadium van de ziekte en de behandelingsmethoden. Mogelijke complicaties zijn:

Chirurgische complicaties

Na een operatie kunnen er complicaties optreden zoals infecties, bloedingen of problemen met de wondgenezing.

Bijwerkingen van therapieën

Behandelingen zoals chemotherapie en radiotherapie kunnen bijwerkingen hebben, waaronder vermoeidheid, misselijkheid, haaruitval en huidirritaties.

Functionele problemen

Sommige patiënten kunnen functionele problemen ervaren zoals moeite met urineren of veranderingen in de menstruatiecyclus na de behandeling.

Preventie van uterussarcoom

Er zijn geen specifieke methoden om uterussarcoom te voorkomen, maar er zijn enkele algemene maatregelen die de kans op kanker kunnen verminderen:

Gezonde levensstijl

Een gezonde levensstijl met een evenwichtig voedingspatroon, regelmatige lichaamsbeweging en het vermijden van roken kan het risico op verschillende vormen van kanker verlagen.

Regelmatige medische controles

Vrouwen met een verhoogd risico op baarmoedersarcoom, zoals degenen die eerder behandeld zijn voor bekkenkanker, moeten regelmatige medische controles ondergaan.

Vroegtijdige behandeling

Vroegtijdige detectie en behandeling van voorstadia of andere afwijkingen kunnen helpen om de ontwikkeling van uterussarcoom te voorkomen.

Lees verder

• Abnormaal vaginaal bloedverlies: Oorzaken & risicofactoren
• Baarmoederkanker: Abnormale vaginale bloedingen
• Weke delen sarcoom: Kanker in zachte weefsels van lichaam
• Sarcoom (kanker in bindweefsel): Soorten sarcomen
• Baarmoeder: Soorten aandoeningen aan uterus bij vrouwen