Uterussarcoom: Kanker in spieren en weefsels van baarmoeder

Een sarcoom is een kwaadaardig gezwel dat uitgaat van het steunweefsel. Een uterussarcoom (baarmoedersarcoom) is een zeldzame vorm van kanker die om onbekende oorzaken start in de spieren of weefsels die de baarmoeder (uterus) ondersteunen. De patiënt ervaart hierbij abnormaal vaginaal bloedverlies, plasproblemen en andere klachten. In een vroeg stadium is een uterussarcoom vrij goed te behandelen met een operatie en bijkomende behandelingen. In een vergevorderd stadium zijn de behandelingen beperkter en is de levensverwachting minder goed.

• Terminologie
• Epidemiologie van baarmoedersarcoom
• Oorzaken van een uterussarcoom
• Risicofactoren van sarcoma in uterus
• Vormen van kanker in spieren en weefsels van baarmoeder
• Symptomen: Abnormale vaginale bloedingen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling
• Prognose

Terminologie

Een uterussarcoom is niet hetzelfde als endometriumcarcinoom. Endometriumkanker is een veel voorkomende vorm van baarmoederkanker die start in het slijmvlies van de baarmoeder. In 95% van de gevallen van baarmoederkanker gaat het om endometriumkanker. Een uterussarcoom begint meestal in het spierweefsel, de stromacellen en andere weefsels onder de slijmvliesbekleding (deze ondersteunen de baarmoeder) en treft slechts 5% van de vrouwen.

Epidemiologie van baarmoedersarcoom

Jaarlijks krijgen een honderdtal vrouwen de diagnose van een uterussarcoom. De meeste vrouwen zijn tussen de 44 en 75 jaar wanneer ze de diagnose krijgen van dit soort kanker.

Oorzaken van een uterussarcoom

De exacte oorzaak van een uterussarcoom is niet bekend. De spieren onder de slijmvliesbekleding van de baarmoeder zijn getroffen bij een uterussarcoom.

Risicofactoren van sarcoma in uterus

Enkele vrouwen ontwikkelen een baarmoedersarcoom 5 tot 25 jaar nadat ze radiotherapie hebben ondergaan voor een andere vorm van kanker aan het bekkengebied. Ook een eerdere of huidige behandeling met tamoxifen, een bepaald chemotherapeuticum voor de behandeling van borstkanker, is een risicofactor voor een uterussarcoom. Verder spelen genetische factoren ene rol: hetzelfde abnormale gen dat retinoblastoom (netvlieskanker, een vorm van oogkanker) veroorzaakt, verhoogt tevens de kans op een uterussarcoom. Vrouwen die nooit zwanger zijn geweest, lopen eveneens een hogere kans op het krijgen van deze vorm van kanker in de baarmoeder. Afro-Amerikaanse vrouwen hebben tot slot tweemaal vaker kans op het ontwikkelen van de kanker dan blanke of Aziatische vrouwen.

Vormen van kanker in spieren en weefsels van baarmoeder

Wanneer de kanker ontstaat in het spierweefsel van de baarmoeder (myometrium), is sprake van een leiomyosarcoom. Verder ontwikkelt zich mogelijk een sarcoom (kanker in bindweefsel) vanuit de stromacellen van het baarmoederslijmvlies; dit is gekend als een ‘endometriumstromasarcoom’. Soms is het moeilijk om de herkomst van het sarcoom te achterhalen; artsen spreken dan over een ‘ongedifferentieerd sarcoom’. Tot slot ervaren sommige vrouwen een combinatie van baarmoederkanker (endometriumcarcinoom) en een baarmoedersarcoom. Artsen bestempelen deze vorm van kanker als een ‘carcinosarcoom’. Artsen categoriseren dit agressieve type kanker als een carcinoom en niet als een sarcoom.

Symptomen: Abnormale vaginale bloedingen

Vrouwen met een uterussarcoom ervaren abnormaal vaginaal bloedverlies, een toenemende zwelling in de onderbuik, een vol gevoel en plasproblemen zoals vaak moeten plassen (pollakisurie). Daarnaast treden ook algemene tekenen op, zoals een algemeen ziek gevoel, gewichtsverlies en pijn.

Diagnose en onderzoeken

Vrouwen met een vermoeden van een baarmoedersarcoom krijgen een uitgebreid vaginaal onderzoek. Het bevestigen van de diagnose gebeurt met behulp van een chirurgische verwijdering van een beetje baarmoederslijmvlies (curettage) en wat weefsel biopsie). Indien de arts een voorstadium van kanker beperkt, is een hysteroscopie (inwendig kijkonderzoek van de baarmoeder) nodig. Verdere beeldvormende onderzoeken zijn ook vereist: MRI-scan, CT-scan, een longfoto (röntgenfoto en een echografie. Dankzij deze onderzoeken is het voor de arts mogelijk om het kankerstadium te bepalen, wat nodig is om de behandelplannen op te stellen en vooruitzichten in te kunnen schatten.

Behandeling

Bij de meeste vrouwen volgt eerst een operatie om de tumor te verwijderen. Daarna volgt (een combinatie van) radiotherapie, hormonale therapie en/of chemotherapie. Bij een erg groot sarcoom zet de arts niet altijd een operatie in.

Prognose

De vooruitzichten zijn afhankelijk van het kankerstadium bij de diagnose van een baarmoedersarcoom. In een vroeg stadium wanneer de kanker zich enkel nog maar in de baarmoeder bevindt (stadium I), is ruim 90% van alle patiënten na één jaar nog in leven. Drie op vier patiënten in dit stadium zijn dan nog in leven na drie jaar. De levensverwachting voor patiënten die zich in stadium IV (tumor is doorgegroeid buiten het kleine bekken of naar de blaas of de endeldarm) bevinden bij de diagnose, bedraagt 35% na één jaar en 15% na drie jaar. Verder hebben uterussarcomen meer kans om uit te zaaien (metastasen) naar organen op afstand, en dan vooral de longen (longmetastasen), zonder dat vooraf uitzaaiingen in de lymfeklieren (lymfekliermetastasen) tot stand komen.

Lees verder

• Abnormaal vaginaal bloedverlies: Oorzaken & risicofactoren
• Baarmoederkanker: Abnormale vaginale bloedingen
• Weke delen sarcoom: Kanker in zachte weefsels van lichaam
• Sarcoom (kanker in bindweefsel): Soorten sarcomen
• Baarmoeder: Soorten aandoeningen aan uterus bij vrouwen