Uterussarcoom: Kanker in spieren en weefsels van baarmoeder

Een sarcoom is een kwaadaardig gezwel dat uitgaat van het steunweefsel. Een uterussarcoom (baarmoedersarcoom) is een zeldzame vorm van kanker die om onbekende oorzaken start in de spieren of weefsels die de baarmoeder (uterus) ondersteunen. De patiënt ervaart hierbij abnormaal vaginaal bloedverlies, plasproblemen en andere klachten. In een vroeg stadium is een uterussarcoom vrij goed te behandelen met een operatie en bijkomende behandelingen. In een vergevorderd stadium zijn de behandelingen beperkter en is de levensverwachting minder goed.

• Terminologie
• Epidemiologie van baarmoedersarcoom
• Oorzaken van een uterussarcoom
• Risicofactoren van uterussarcoom
• Alarmsymptomen van uterussarcoom
• Abnormaal vaginaal bloedverlies
• Verhoogde buikomvang
• Plasproblemen
• Gewichtsverlies en pijn
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling van uterussarcoom
• Prognose van uterussarcoom
• Complicaties van uterussarcoom
• Chirurgische complicaties
• Bijwerkingen van therapieën
• Functionele problemen
• Preventie van uterussarcoom
• Gezonde levensstijl
• Regelmatige medische controles
• Vroegtijdige behandeling
• Praktische tips voor het omgaan met uterussarcoom
• Volg het behandelplan van je arts
• Zorg voor voldoende rust
• Eet een evenwichtig voedingspatroon
• Zoek emotionele ondersteuning
• Misvattingen rond uterussarcoom
• Uterussarcoom is hetzelfde als baarmoederkanker
• Alle uterussarcomen geven snel klachten
• Uterussarcoom wordt altijd vroeg ontdekt
• Een myoom kan nooit een uterussarcoom worden
• Chirurgie is de enige behandeling voor uterussarcoom
• Chemotherapie en bestraling hebben altijd succes bij uterussarcoom
• Uterussarcoom betekent altijd een slechte prognose

Terminologie

Een uterussarcoom is niet hetzelfde als endometriumcarcinoom. Endometriumkanker is een veel voorkomende vorm van baarmoederkanker die start in het slijmvlies van de baarmoeder. In 95% van de gevallen van baarmoederkanker gaat het om endometriumkanker. Een uterussarcoom begint meestal in het spierweefsel, de stromacellen en andere weefsels onder de slijmvliesbekleding (deze ondersteunen de baarmoeder) en treft slechts 5% van de vrouwen.

Epidemiologie van baarmoedersarcoom

Jaarlijks krijgen ongeveer honderd vrouwen de diagnose van een uterussarcoom. De meeste vrouwen zijn tussen de 44 en 75 jaar wanneer ze de diagnose krijgen van dit soort kanker.

Oorzaken van een uterussarcoom

De exacte oorzaak van een uterussarcoom is onbekend. Het sarcoom ontstaat in de spieren onder de slijmvliesbekleding van de baarmoeder.

Risicofactoren van uterussarcoom

Enkele vrouwen ontwikkelen een baarmoedersarcoom 5 tot 25 jaar nadat ze radiotherapie hebben ondergaan voor een andere vorm van kanker aan het bekkengebied. Ook een eerdere of huidige behandeling met tamoxifen, een bepaald chemotherapeuticum voor de behandeling van borstkanker, is een risicofactor voor een uterussarcoom. Verder spelen genetische factoren een rol: hetzelfde abnormale gen dat retinoblastoom (netvlieskanker, een vorm van oogkanker) veroorzaakt, verhoogt tevens de kans op een uterussarcoom. Vrouwen die nooit zwanger zijn geweest, lopen eveneens een hogere kans op het krijgen van deze vorm van kanker in de baarmoeder. Afro-Amerikaanse vrouwen hebben tot slot tweemaal vaker kans op het ontwikkelen van de kanker dan blanke of Aziatische vrouwen.

Alarmsymptomen van uterussarcoom

Bij uterussarcoom kunnen de volgende alarmsymptomen optreden:

Abnormaal vaginaal bloedverlies

Vrouwen met een uterussarcoom ervaren vaak abnormaal vaginaal bloedverlies dat kan variëren van lichte spotting tot hevige bloedingen.

Verhoogde buikomvang

Een toenemende zwelling in de onderbuik kan optreden, wat een vol gevoel en ongemak veroorzaakt.

Plasproblemen

Plasproblemen zoals frequent urineren (pollakisurie) kunnen optreden door druk op de blaas.

Gewichtsverlies en pijn

Algemene symptomen zoals gewichtsverlies en pijn kunnen ook aanwezig zijn.

Diagnose en onderzoeken

Vrouwen met een vermoeden van een baarmoedersarcoom krijgen een uitgebreid vaginaal onderzoek. De bevestiging van de diagnose gebeurt met behulp van een chirurgische verwijdering van een beetje baarmoederslijmvlies (curettage) en een weefselbiopsie. Indien de arts een voorstadium van kanker beperkt, is een hysteroscopie (inwendig kijkonderzoek van de baarmoeder) nodig. Verdere beeldvormende onderzoeken zijn ook vereist: MRI-scan, CT-scan, een longfoto (röntgenfoto) en een echografie. Dankzij deze onderzoeken is het voor de arts mogelijk om het kankerstadium te bepalen, wat nodig is om de behandelplannen op te stellen en vooruitzichten in te kunnen schatten.

Behandeling van uterussarcoom

Bij de meeste vrouwen volgt eerst een operatie om de tumor te verwijderen. Daarna volgt (een combinatie van) radiotherapie, hormonale therapie en/of chemotherapie. Bij een erg groot sarcoom zet de arts niet altijd een operatie in.

Prognose van uterussarcoom

De vooruitzichten zijn afhankelijk van het kankerstadium bij de diagnose van een baarmoedersarcoom. In een vroeg stadium wanneer de kanker zich enkel nog maar in de baarmoeder bevindt (stadium I), is ruim 90% van alle patiënten na één jaar nog in leven. Drie op vier patiënten in dit stadium zijn dan nog in leven na drie jaar. De levensverwachting voor patiënten die zich in stadium IV (tumor is doorgegroeid buiten het kleine bekken of naar de blaas of de endeldarm) bevinden bij de diagnose, bedraagt 35% na één jaar en 15% na drie jaar. Verder hebben uterussarcomen meer kans om uit te zaaien (metastasen) naar organen op afstand, en dan vooral de longen (longmetastasen), zonder dat vooraf uitzaaiingen in de lymfeklieren (lymfekliermetastasen) tot stand komen.

Complicaties van uterussarcoom

De complicaties van een uterussarcoom kunnen variëren afhankelijk van het stadium van de ziekte en de behandelingsmethoden. Mogelijke complicaties zijn:

Chirurgische complicaties

Na een operatie kunnen er complicaties optreden zoals infecties, bloedingen of problemen met de wondgenezing.

Bijwerkingen van therapieën

Behandelingen zoals chemotherapie en radiotherapie kunnen bijwerkingen hebben, waaronder vermoeidheid, misselijkheid, haaruitval en huidirritaties.

Functionele problemen

Sommige patiënten kunnen functionele problemen ervaren zoals moeite met urineren of veranderingen in de menstruatiecyclus na de behandeling.

Preventie van uterussarcoom

Er zijn geen specifieke methoden om uterussarcoom te voorkomen, maar er zijn enkele algemene maatregelen die de kans op kanker kunnen verminderen:

Gezonde levensstijl

Een gezonde levensstijl met een evenwichtig voedingspatroon, regelmatige lichaamsbeweging en het vermijden van roken kan het risico op verschillende vormen van kanker verlagen.

Regelmatige medische controles

Vrouwen met een verhoogd risico op baarmoedersarcoom, zoals degenen die eerder behandeld zijn voor bekkenkanker, moeten regelmatige medische controles ondergaan.

Vroegtijdige behandeling

Vroegtijdige detectie en behandeling van voorstadia of andere afwijkingen kunnen helpen om de ontwikkeling van uterussarcoom te voorkomen.

Praktische tips voor het omgaan met uterussarcoom

Uterussarcoom is een zeldzame vorm van baarmoederkanker die zich in de spier- of bindweefsels van de baarmoeder ontwikkelt. Het kan lastig zijn om ermee om te gaan, zowel fysiek als emotioneel.

Volg het behandelplan van je arts

Omdat uterussarcoom een zeldzame en vaak agressieve kanker is, is het belangrijk om nauw samen te werken met je arts en het behandelplan strikt op te volgen. Dit kan chirurgie, bestraling of chemotherapie omvatten. Je arts zal je door het proces begeleiden en je opties uitleggen.

Zorg voor voldoende rust

Na een operatie of behandelingen zoals chemotherapie kun je je moe voelen. Zorg voor voldoende rust en luister naar je lichaam. Rust helpt je immuunsysteem te versterken en ondersteunt je herstelproces.

Eet een evenwichtig voedingspatroon

Een gezond, evenwichtig voedingspatroon kan je helpen om sterker te worden en je energie op peil te houden tijdens de behandeling. Focus op verse groenten, fruit, volkoren granen en magere eiwitten. Overleg met een diëtist als je voedingstekorten hebt door de behandeling.

Zoek emotionele ondersteuning

Kankerbehandeling kan zwaar zijn, zowel fysiek als emotioneel. Het is belangrijk om emotionele steun te zoeken bij een psycholoog, lotgenoten of een steungroep. Dit kan helpen om gevoelens van angst of onzekerheid te verminderen.

Misvattingen rond uterussarcoom

Uterussarcoom is een zeldzame en agressieve vorm van kanker die in de baarmoeder ontstaat. Door de zeldzaamheid en de vaak aspecifieke symptomen bestaan er veel misvattingen over de diagnose, behandeling en prognose. Het is belangrijk om juiste informatie te verspreiden, zodat patiënten beter voorbereid zijn en misverstanden worden voorkomen.

Uterussarcoom is hetzelfde als baarmoederkanker

Hoewel uterussarcoom in de baarmoeder ontstaat, is het niet hetzelfde als de meer voorkomende vormen van baarmoederkanker, zoals endometriumcarcinoom. Uterussarcomen ontstaan uit de spier- of bindweefsels van de baarmoeder en gedragen zich biologisch anders dan endometriumkanker. De behandeling en prognose zijn hierdoor ook verschillend. Het is daarom cruciaal om een juiste diagnose te krijgen via beeldvormende onderzoeken en een weefselbiopsie.

Alle uterussarcomen geven snel klachten

Veel patiënten denken dat kanker altijd duidelijke symptomen geeft, maar dat is niet altijd het geval bij uterussarcoom. In de beginfase kan de aandoening weinig tot geen klachten veroorzaken. Symptomen zoals abnormale vaginale bloedingen, bekkenpijn of een snelgroeiende baarmoeder kunnen pas in een later stadium optreden. Dit maakt het des te belangrijker om bij ongewone klachten medische controle te zoeken en eventueel bloedonderzoeken of een biopsie te laten uitvoeren.

Uterussarcoom wordt altijd vroeg ontdekt

Omdat sommige patiënten geen duidelijke klachten hebben in de vroege stadia, wordt uterussarcoom vaak pas in een gevorderd stadium gediagnosticeerd. Dit is mede omdat routinematige screeningsmethoden, zoals een uitstrijkje, meestal niet effectief zijn bij het opsporen van deze zeldzame kanker. In sommige gevallen kan een vergrote baarmoeder per toeval worden opgemerkt bij een onderzoek vanwege andere gynaecologische klachten. Een grondige evaluatie door een specialist in de gynaecologie is noodzakelijk bij verdachte symptomen.

Een myoom kan nooit een uterussarcoom worden

Myomen, oftewel goedaardige spierknobbels in de baarmoeder, komen veel voor en worden vaak verward met uterussarcomen. Hoewel myomen zelf niet kwaadaardig worden, kunnen sommige zeldzame sarcomen op myomen lijken, waardoor een juiste diagnostiek essentieel is. Wanneer een myoom zeer snel groeit of klachten veroorzaakt zoals pijn of koorts, kan verder onderzoek nodig zijn om een kwaadaardige tumor uit te sluiten.

Chirurgie is de enige behandeling voor uterussarcoom

Hoewel een operatie meestal de eerste stap is bij de behandeling van uterussarcoom, is dit vaak niet de enige vorm van therapie. Afhankelijk van de stadiumindeling en de tumoreigenschappen kan aanvullende behandeling nodig zijn, zoals chemotherapie of bestraling. Omdat uterussarcoom de neiging heeft om uit te zaaien, is een multidisciplinaire aanpak belangrijk voor een optimale behandeling.

Chemotherapie en bestraling hebben altijd succes bij uterussarcoom

Hoewel chemotherapie en bestraling vaak worden ingezet bij de behandeling van uterussarcoom, bieden ze niet altijd een garantie op genezing. Sarcomen reageren vaak minder goed op conventionele kankerbehandelingen dan andere vormen van baarmoederkanker. Daarom wordt de effectiviteit van chemotherapie en bestraling zorgvuldig afgewogen op basis van de individuele situatie van de patiënt. De zoektocht naar effectievere behandelingsopties, waaronder nieuwe doelgerichte therapieën, blijft dan ook doorgaan binnen de oncologie.

Uterussarcoom betekent altijd een slechte prognose

Hoewel uterussarcoom een agressieve vorm van kanker is, betekent dit niet automatisch dat de prognose voor alle patiënten slecht is. De overlevingskansen hangen sterk af van het stadium waarin de ziekte wordt ontdekt, de exacte subtype van het sarcoom en de reactie op de behandeling. Sommige patiënten met een vroeg ontdekt uterussarcoom en een succesvolle operatie kunnen langdurige ziektecontrole bereiken. Een goede medische begeleiding en, indien nodig, psychologische ondersteuning voor de mentale gezondheid kunnen bijdragen aan de levenskwaliteit van patiënten.

Lees verder

• Abnormaal vaginaal bloedverlies: Oorzaken & risicofactoren
• Baarmoederkanker: Abnormale vaginale bloedingen
• Weke delen sarcoom: Kanker in zachte weefsels van lichaam
• Sarcoom (kanker in bindweefsel): Soorten sarcomen
• Baarmoeder: Soorten aandoeningen aan uterus bij vrouwen