Droge tong: symptomen, oorzaken, behandeling en preventie

Een droge tong kan veroorzaakt worden door veel factoren. Enkele van de meest voorkomende oorzaken van een droge tong zijn uitdroging en leefstijlfactoren. Onvoldoende vochtinname kan leiden tot uitdroging, wat op zijn beurt kan leiden tot een droge tong. Ook factoren die resulteren in uitdroging, zoals koorts, overmatig zweten, braken, brandwonden, diarree en bloedverlies, kunnen een droge tong veroorzaken. Leefstijlfactoren zoals roken of pruimen kunnen de productie van speeksel in je mond beïnvloeden en zo een droge mond verergeren, wat leidt tot een droge tong. Ook ademen door de mond in plaats van door je neus kan een oorzaak zijn van een droge tong. Bepaalde medicijnen kunnen ook leiden tot een droge mond en een droge tong. Als je al lang last hebt van een droge tong, kan dit duiden op een symptoom van het syndroom van Sjögren of ziekten zoals diabetes, bloedarmoede, reumatoïde artritis, hoge bloeddruk, hiv/aids en cystic fibrosis (CF, taaislijmziekte).

• De tong
• Droge mond
• Vochtgehalte in de mond
• Symptomen van een droge tong
• Pijnlijke tong
• Slechte adem
• Tandbederf (gaatjes)
• Kauw- en slikproblemen
• Externe oorzaken van een droge tong
• Uitdroging
• Door de mond ademen
• Slapen
• Ouder worden
• Voedingsmiddelen
• Roken en pruimen
• Alcohol
• Medicatie
• Ziekten die een droge tong veroorzaken
• Speekselklierziekten
• Syndroom van Sjögren
• Diabetes
• Hiv/aids
• Traag werkende schildklier
• Zenuwschade
• Onderzoek en diagnose
• Anamnese: Het gesprek als startpunt
• Lichamelijk onderzoek: De mond als spiegel
• Speekselklierfunctie: Meten is weten
• Aanvullende diagnostiek: Dieper graven
• Evaluatie van medicatie: De bijwerkingen onder de loep
• Zelfzorg en behandeling van een droge tong
• Voldoende drinken
• Bepaalde voedingsmiddelen vermijden
• Koffie, alcohol en tabak
• Kauwgom
• Ergonomische kussen
• Niet door de mond ademen
• Luchtbevochtiger
• Medicijnen
• Kruidengeneeskunde
• Aloë vera
• Gember
• Echte heemst
• Champagneblad
• Paprika
• Preventie

De tong

Je tong bestaat voornamelijk uit spieren. De tong neemt het grootste deel van de mondholte in beslag en elke aandoening die van invloed is op de mond, zal meestal ook de tong treffen. Het buitenste deel van de tong is bedekt met slijmvlies (tongslijmvlies) dat lijkt op het mondslijmvlies. Op de slijmvlieslaag van tong zitten minuscule, vingervormige uitsteeksels, papillen (papillae) genaamd. De mond wordt vochtig gehouden door speeksel, waarvan het grootste deel afkomstig is van de belangrijkste speekselklieren; rond de mond bevinden zich drie paar grote speekselkieren (voor het oor, onder de kaakhoek en onder de tong). Er zijn evenwel ook talrijke speekselklieren onder het slijmvlies van de mond. Een droge mond of droge tong zal daarom hoofdzakelijk te wijten zijn aan verminderde speekselafscheiding,

Droge mond

Een droge tong is onderdeel van een droge mond (xerostomie). Het is soms prominenter in de tong aanwezig en het kan een schuurpapierachtig of harig en dik tonggevoel geven, alsof je tong gezwollen is. De meeste oorzaken van een plotselinge droge tong zijn goedaardig en te wijten aan bepaalde voedingsmiddelen of situaties en factoren die vaak niet gerelateerd zijn aan een ziekte. Het wordt daarom veelal snel verholpen door veel te drinken. Een aanhoudende droge mond en tong zijn echter vaak het gevolg van een verstoring van de speekselsecretie (speekselafscheiding) die mogelijk te wijten is aan aandoeningen van de speekselklieren of door systemische stoornissen. Het is een belangrijk vroeg symptoom van ziekten zoals diabetes mellitus en het syndroom van Sjögren en het gaat vaak gepaard met overmatige dorst.

Vochtgehalte in de mond

Het vochtgehalte in de mond is een balans tussen de mate van speekselafscheiding en drainage langs de keel of verdamping uit de mond. Normaal gesproken is de mond gesloten als iemand niet eet of praat en dan is het vochtverlies door verdamping minimaal. Alleen overtollige hoeveelheden speeksel worden actief ingeslikt, maar kleine hoeveelheden worden voortdurend naar de achterkant van de keel afgetapt. Het wordt echter snel vervangen door de speekselafscheiding uit de speekselklieren. Op deze manier is het vochtgehalte in de mond en dat van de tong consistent. De speekselsecretie neemt toe wanneer je voedsel ziet en ruikt dat aantrekkelijk is. Denk hierbij aan de uitdrukking: 'Het water loopt hem in de mond'. Het neemt ook toe tijdens het eten. Speeksel is een combinatie van een sereuze vloeistof (dun en waterig) met spijsverteringsenzymen en slijm die de mond en de tong hydrateren. Per dag wordt gemiddeld ongeveer één liter speeksel uitgescheiden, hoewel dit ook slechts 0,8 liter of zelfs 2 liter kan zijn.

Symptomen van een droge tong

Een droge tong kan gepaard gaan met andere symptomen, afhankelijk van de onderliggende oorzaak.

Pijnlijke tong

Pijn en ongemak zijn de manier waarop je lichaam probeert je aandacht op een probleem te vestigen. Het feit dat je pijn aan je tong hebt vanwege een droge tong is reden genoeg om een huisarts te bezoeken.

Slechte adem

Je droge tong is een broedplaats voor de bacteriën die bijdragen aan een slechte adem. Speeksel houdt niet alleen je mond gehydrateerd, maar het spoelt ook bacteriën, schimmels en andere ziekteverwekkers weg die je mondgezondheid verstoren.In de ochtend treedt vaak een vieze ademgeur op bij een verminderde speekselproductie, maar ook overdag kun je hier last van krijgen.

Tandbederf (gaatjes)

Een adequate speekselproductie houd je slechte adem op afstand, helpt om de bacteriën die bijdragen aan de vorming van tandbederf te elimineren. Speeksel is ongelooflijk belangrijk voor het handhaven van een gezonde orale pH, die voorkomt dat zuurminnende bacteriën in je mond gedijen en vitale mineralen uit je glazuur verwijderen. Speeksel spoelt ook deeltjes weg die anders aan je tanden blijven plakken en een goede voedingsbron vormen voor plaque-veroorzakende bacteriën. Je droge tong wijst erop dat je mond niet voldoende speeksel maakt om je tanden te beschermen.

Kauw- en slikproblemen

Als je niet genoeg speeksel aanmaakt, dan kan dit kauw- en slikproblemen veroorzaken. Het kan het kauwen en slikken zo moeilijk maken dat sommige voedingsmiddelen, waaronder sommige zeer gezonde voedingsmiddelen, niet langer gegeten kunnen worden. In de loop van een week maakt dat misschien niet zoveel uit. Over langere perioden kan een eenzijdig dieet echter leiden tot tekorten aan voedingsstoffen en uiteindelijk ondervoeding.

Externe oorzaken van een droge tong

Sommige oorzaken van een droge tong en droge mond zijn te wijten aan leefstijlfactoren en andere externe factoren. Deze oorzaken kunnen zijn:

Uitdroging

Uitdroging is een verlies van water en elektrolyten (natrium, kalium, calcium, magnesium en chloride) dat essentieel voor je lichaam om goed te kunnen functioneren. In een poging om de lichaamsvloeistoffen te behouden, kan de speekselproductie en secretie aanzienlijk verminderen.

Door de mond ademen

Door de mond ademen of mondademhaling verhoogt de luchtstroom door de mondholte en heeft daardoor een uitdrogende werking op de tong. Het kan optreden bij hartziekten of longaandoeningen, een verstopte neus (bijvoorbeeld bij neusverkoudheid of allergie) of door zware inspanning. Wanneer je slaapapneu hebt, adem je 's nachts een lange tijd door je mond. Dit heeft tot gevolg dat je mond uitdroogt en 's ochtends wakker met een droge mond en droge tong.

Slapen

Slaap is een periode waarin de speekselafscheiding afneemt en zich op het laagste niveau bevindt. Het is daarom niet ongewoon om bij het ontwaken matige droge mond te ervaren. Echter, met mondademhaling en snurken tijdens de slaap is er bij het ontwaken sprake van overmatige mond- en tongdroogte.

Ouder worden

Veroudering leidt tot allerlei veranderingen in verschillende delen van het lichaam, waaronder de speekselklieren. Er wordt minder speeksel geproduceerd en uitgescheiden als gevolg van aan leeftijdgerelateerde veranderingen in de speekselklier of verstoring van de zenuwdelen die de speekselsecretie stimuleren. Veel oudere mannen en vrouwen hebben daarom last van een droge mond en droge tong.

Voedingsmiddelen

Voedingsmiddelen, met name geraffineerde koolhydraten (wit brood, koekjes, taartjes, snoepjes, biscuits, ontbijtmixen (chocopops, frosted cornflakes, etc.), witte pasta, witte rijst, suiker), veroorzaken een droge tong door vocht in de mond te absorberen. Zoute voedingsmiddelen hebben een soortgelijk effect, maar veroorzaken vaker het gevoel van een droge tong dan dat het feitelijk een belangrijk uitdrogend effect heeft. Zout verhoogt ook de dorst. Je gaat er meer door drinken.

Roken en pruimen

Tabakgebruik, of het nu door roken of kauwen is, draagt ​​ook bij aan een droge mond en een droge tong. Deze klacht verdwijnt meestal zodra je stopt met roken of pruimen.

Alcohol

Alcoholgebruik, vooral in grote hoeveelheden, leidt over het algemeen tot een droge tong en mond, omdat alcohol een diureticum (vochtafdrijvend middel) is.

Medicatie

Een droge mond en een droge tong is een van de meest voorkomende bijwerkingen van medicijnen. Het is meestal tijdelijk en verdwijnt zodra je stopt met het medicijn. Het gaat hierbij vooral om medicijnen die worden gebruikt voor de behandeling van allergieën (antihistaminica), verkoudheid (decongestiva), depressie, angst, hoge bloeddruk (diuretica), astma (bepaalde bronchodilatatoren), psychotische stoornissen en schizofrenie, epilepsie, urine-incontinentie, acne, de ziekte van Parkinson en spierspasmen. Het kan ook te wijten zijn aan een bijwerking van spierverslappers en sedativa.

Ziekten die een droge tong veroorzaken

Bepaalde ziekten kunnen leiden tot een droge mond en droge tong.

Speekselklierziekten

Speekselklierziekten kunnen variëren van speekselklierontstekingen tot tumoren (speekselklierkanker) en speekselstenen. Deze ziekten blokkeren de speekselkanalen die speeksel uit de klier transporteren of beschadigen het secretoire weefsel van de speekselklier.

Syndroom van Sjögren

Het syndroom van Sjögren is een auto-immuunziekte waarbij het immuunsysteem de speekselklieren aanvalt en beschadigt. Mensen met dit syndroom hebben over het algemeen last van een zeer droge mond en chronische dorst.

Diabetes

Diabetes mellitus is een aandoening die gepaard gaat met insulinedeficiëntie of resistentie wat leidt tot hoge bloedglucosespiegels. Een droge mond en tong, evenals overmatige dorst zijn typische symptomen van diabetes.

Hiv/aids

Hiv/aids-patiënten melden vaak droogheid van de mond en tong. Het verminderde speekselgehalte naast de verzwakte afweer versterkt de kans op aandoeningen zoals mondschimmel (Candida van de mond).

Traag werkende schildklier

Hypothyreoïdie is een verminderde schildklieractiviteit (trage schildklier) met lage schildklierhormoonspiegels. Droogte van de mond en tong zijn een van de symptomen.

Zenuwschade

Zenuwaandoeningen of zenuwschade als gevolg van trauma aan het hoofd of gezicht, een operatie of bepaalde infecties waarbij de zenuwen worden aangetast, kunnen van invloed zijn op het doorgeven van signalen aan de hersenen die de activiteit van de speekselklieren regelen.

Onderzoek en diagnose

Anamnese: Het gesprek als startpunt

Het onderzoek naar een droge tong begint met een gesprek tussen de patiënt en de arts of tandarts. Ze bespreken de duur van de symptomen, mogelijke triggers zoals voeding of medicijnen, en de omstandigheden waarin de droge tong zich voordoet. Dit helpt om mogelijke oorzaken zoals uitdroging, leefstijlfactoren of medicatie te identificeren.

Lichamelijk onderzoek: De mond als spiegel

Tijdens het lichamelijk onderzoek wordt de mond, tong en keel grondig geïnspecteerd. De arts let op tekenen van uitdroging, zoals een gebarsten of droge tong, en controleert de hoeveelheid speeksel in de mond. Dit onderzoek geeft vaak al veel inzicht in de ernst en oorzaak van het probleem.

Speekselklierfunctie: Meten is weten

Indien nodig kan de arts testen uitvoeren om de speekselproductie te meten. Dit kan door speeksel te verzamelen gedurende een bepaalde tijdsperiode. Het doel is om te zien of de speekselklieren voldoende werken of dat er een afwijking is die de droge tong veroorzaakt.

Aanvullende diagnostiek: Dieper graven

Als de oorzaak niet duidelijk is, worden aanvullende onderzoeken gedaan, zoals bloedonderzoek om aandoeningen zoals diabetes, bloedarmoede, of het syndroom van Sjögren uit te sluiten. Soms wordt er ook een biopsie genomen van de speekselklieren om eventuele ontstekingen of andere afwijkingen te diagnosticeren.

Evaluatie van medicatie: De bijwerkingen onder de loep

Wanneer medicijnen een rol spelen bij de droge tong, zal de arts deze evalueren. Hij of zij kan alternatieven voorstellen of de dosering aanpassen om de klachten te verminderen zonder de effectiviteit van de behandeling te compromitteren. Dit kan verlichting bieden als medicatie de oorzaak is.

Zelfzorg en behandeling van een droge tong

Hoewel er bepaalde medicijnen zijn die de speekselproductie kunnen verhogen, kunnen bepaalde leefstijlveranderingen en zelfzorgmiddelen een droge mond en droge tong helpen verlichten. Medische behandeling is noodzakelijk in geval van een onderliggende ziekte. De volgende zelfzorgmaatregelen kunnen een droge tong verhelpen:

Voldoende drinken

Drink overdag voldoende water; tussen de 1,5 en 2 liter. De precieze hoeveel vocht die je nodig hebt hangt af van leeftijd, temperatuur, inspanning, het eten en je algehele gezondheidstoestand.

Bepaalde voedingsmiddelen vermijden

Vermijd voedingsmiddelen met grote hoeveelheden zout, suiker, zetmeel en zuren.

Koffie, alcohol en tabak

Beperk koffie en alcoholinname en stop met het gebruik van tabak. Alcohol stimuleert de vochtafdrijving waardoor het lichaam uitdroogt. Niet alleen alcoholische dranken, maar ook roken droogt de mond uit.

Kauwgom

Kauwgom (suikervrij) kan helpen bij het verhogen van de speekselproductie. Kauwen op kauwgom kan helpen om je droge mond en tong comfortabeler en gehydrateerd te houden.

Ergonomische kussen

Gebruik ergonomische kussens om snurken te verminderen.

Niet door de mond ademen

Vermijd ademen door de mond. Hiermee verminder je het verlies van vocht uit de mond.

Luchtbevochtiger

Droge lucht droogt de tong sneller uit. Luchtbevochtigers helpen de luchtvochtigheid op peil te houden (bijvoorbeeld in de woonkamer of slaapkamer).

Medicijnen

Als je bepaalde medicijnen slikt die als bijwerking een droge tong veroorzaken, is het raadzaam om met je huisarts hierover te praten. Hij past zo nodig de dosis van de medicijnen aan of schakelt over naar een ander medicijn zodat je hier geen last meer van hebt.

Kruidengeneeskunde

Veel kruiden kunnen de speekselproductie stimuleren en tijdelijk een droge mond en tong verlichten, waaronder:

Aloë vera

De gel of het sap in de bladeren van aloë vera werkt hydraterend voor de mond. Aloë vera-sap is een van de oudste en meest vertrouwde remedies voor een droge mond en tong.

Gember

Gember zorgt voor een toename van speeksel in je mond en door het drinken van gemberthee stimuleer je dus de speekselproductie, wat helpt bij een droge tong en mond.

Echte heemst

Echte heemst is een verzachtende en hydraterende plant zoals aloë. Het is populair in de traditionele kruidengeneeskunde. Om een ​​droge mond en tong te behandelen, kan je heemstwortelpastilles gebruiken waar je langzaam op moet zuigen. Je kunt ook een kruidenthee maken met ofwel theezakjes met heemst of het gedroogde kruid in een thee-ei doen en dagelijks 2 tot 3 kopjes drinken.

Champagneblad

Champagneblad, soms ook abc-kruid of parakers genoemd (Acmella oleracea of Spilanthes oleracea), is een populair kruid dat wordt gebruikt voor het verbeteren van de tandgezondheid. Een traditioneel gebruik is als een sialagogue voor het verhogen van speekselvloed, wat kan helpen bij een droge mond of tong. Een sialagogue is een medicijn of stof die de stroomsnelheid van speeksel verhoogt.

Paprika

Paprika's bevorderen de speekselvloed. Je kunt deze rauw eten.

Preventie

Hier zijn 10 tips om een droge tong te voorkomen:

• Voldoende water drinken: Zorg ervoor dat je altijd goed gehydrateerd blijft om uitdroging en een droge tong te voorkomen.
• Adem door je neus: Train jezelf om door je neus te ademen in plaats van door je mond om uitdroging van je tong te verminderen.
• Stop met roken en pruimen: Vermijd tabak in alle vormen, aangezien het de mond snel uitdroogt.
• Beperk alcoholinname: Alcohol heeft een uitdrogend effect op de mond en tong. Drink het met mate of vermijd het volledig.
• Eet hydratatiebevorderende voeding: Voeg meer fruit en groenten toe aan je dieet om je vochtinname te verbeteren.
• Verminder zout en suiker: Vermijd overmatige consumptie van zout en suiker, die vocht aan je lichaam onttrekken en uitdroging kunnen verergeren.
• Gebruik suikervrije kauwgom of snoepjes: Deze stimuleren de speekselproductie en helpen de mond vochtig te houden.
• Vermijd cafeïne: Cafeïne kan uitdroging veroorzaken, dus beperk je consumptie van koffie, thee en energiedrankjes.
• Controleer je medicijnen: Bespreek met je arts of de medicijnen die je gebruikt bijdragen aan een droge tong en vraag naar mogelijke alternatieven.
• Houd een goede mondhygiëne aan: Poets regelmatig je tanden en tong en gebruik mondspoeling zonder alcohol om uitdroging te voorkomen.

Lees verder

• Droge mond (en keel): symptomen, oorzaak en behandeling
• Droge keel: oorzaken droge keel, mond en neus & wat te doen?
• Droge, gebarsten, branderige of schrale lippen
• Uitdroging: gevolgen van uitgedroogd zijn en behandeling
• Mond-tong aandoeningen: aften/zweertjes/ontsteking en pijn