Pansinusitis: Ontsteking van alle sinussen met gezichtspijn

Normaal gesproken is één van de twee sinusgroepen aangetast bij een sinusinfectie of sinusitis (ontsteking van de neusbijholten). Pansinusitis is een aandoening waarbij alle sinussen in het hoofd geïnfecteerd of ontstoken zijn. De symptomen zijn vaak erg vervelend en ernstig, zoals hoesten, hoofdpijn en een ernstig verstopte neus, maar meestal verdwijnen de symptomen na verloop van tijd zonder behandeling. Sommige patiënten hebben baat bij een medicamenteuze behandeling en/of zelfzorgmaatregelen. Het is tot slot niet altijd mogelijk om pansinusitis te voorkomen omdat ook een verkoudheid of de griep mogelijk leiden tot deze aandoening. Enkele tips verminderen echter wel het risico op pansinusitis.

• Epidemiologie van pansinusitis
• Oorzaken: Ophoping van slijm in sinussen in het hoofd
• Risicofactoren van ontsteking van alle sinussen
• Symptomen: Gezichtspijn en ernstig verstopte neus
• Alarmsymptomen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling
• Prognose van pansinusitis
• Complicaties
• Preventie

Epidemiologie van pansinusitis

Pansinusitis komt voor bij mensen van alle leeftijden, hoewel het vaker wordt gezien bij volwassenen en mensen met onderliggende aandoeningen zoals allergieën, astma of structurele afwijkingen in de neus. De prevalentie van pansinusitis is anno augustus 2024 moeilijk exact vast te stellen omdat de diagnose vaak samengaat met andere vormen van sinusitis. Echter, in landen met hoge luchtvervuiling of rokerspopulaties wordt een hogere incidentie waargenomen.

Oorzaken: Ophoping van slijm in sinussen in het hoofd

Sinussen zijn holle holtes die zich achter de wangen, het voorhoofd en rond de neus bevinden. Ze zijn bekleed met slijm, waar kiemen en vuil in terechtkomen. Trilhaartjes (kleine haartjes in de sinussen) zorgen ervoor dat de ziektekiemen door de keel gaan. Wanneer de sinussen goed werken, wordt constant slijm en ongewenste stoffen uit de neus en de omliggende gebieden weggevoerd. Bij een zieke patiënt hoopt het slijm zich op in de sinussen, waardoor de trilharen niet goed meer werken. De sinussen en de neusholte gaan vervolgens opzwellen en een verstopte neus veroorzaken, wat leidt tot pijnlijke sinushoofdpijn (druk in sinussen), een loopneus en benauwdheid. Als de congestie (verstopte sinussen) enkele dagen aanhoudt, gaan de sinussen opzwellen en ontsteken, wat resulteert in sinusitis. Zijn beide sinussen getroffen, dan is sprake van pansinusitis.

Risicofactoren van ontsteking van alle sinussen

De aandoening is het gevolg van een virus (verkoudheid, griep), bacteriën (bijvoorbeeld door een tandabces), schimmels of allergieën. Pansinusitis verschijnt soms ook door een fysieke verstopping in de neus of sinussen, waardoor het voor de sinussen lastiger is om slijm en vuil af te voeren. Vaak is een verstopte neus te wijten aan een afwijkend neustussenschot, neuspoliepen (goedaardige gezwellen in neus of sinussen) of vernauwde neusgaten. Astma (chronische ontsteking van de luchtwegen in de longen) is eveneens geassocieerd met pansinusitis. Omgevingsfactoren spelen ook een rol, zoals luchtvervuiling en ARTIKEL=190967 roken[/ARTIKEL].

Symptomen: Gezichtspijn en ernstig verstopte neus

Pansinusitis is meestal acuut (symptomen duren minder dan twaalf weken) of soms chronisch (symptomen houden langer dan twaalf weken aan). De meest voorkomende symptomen van pansinusitis zijn onder meer:

• druk, gevoeligheid en pijn in de voorkant van het gezicht
• een ernstig verstopte neus
• een loopneus met een dikke afscheiding
• een slechte adem (halitose)
• gezichtspijn die uitstraalt (uitstralingspijn) in de tanden (tandpijn)
• hoesten
• hoofdpijn aan de voorkant van het hoofd (frontale hoofdpijn)
• keelpijn door postnasale infusie
• koorts
• oorpijn
• vermoeidheid

Alarmsymptomen

In sommige gevallen kan pansinusitis leiden tot ernstigere complicaties. Alarmsymptomen die medische urgentie vereisen, zijn onder andere:

• ernstige pijn rondom de ogen of in de schedel
• dubbelzien of verlies van het gezichtsvermogen
• een stijve nek (mogelijk teken van meningitis)
• verwardheid of veranderingen in mentale status
• koorts boven de 39°C die niet verbetert met koortsverlagende medicatie

Diagnose en onderzoeken

Lichamelijk onderzoek

De patiënt bespreekt de symptomen met de arts. De arts controleert vervolgens de sinussen op pijn of gevoeligheid. Hij kijkt bovendien in de neus en sinussen. Eventueel neemt hij een uitstrijkje van de binnenkant van de sinussen.

Diagnostisch onderzoek

De arts gebruikt beeldvormende onderzoeken, zoals een MRI-scan of CT-scan om de aanwezigheid van pansinusitis te bevestigen. Ook een nasale endoscopie (inwendig kijkonderzoek van de neus- en sinusholtes) is inzetbaar. Bij dit onderzoek plaatst de arts een endoscoop (flexibele buis) in de neus om de sinussen te bestuderen.

Behandeling

De behandeling van pansinusitis is afhankelijk van de onderliggende oorzaak.

Allergieën

Allergieën die leiden tot pansinusitis, behandelt de arts met antihistaminica en andere vrij verkrijgbare middelen. Het is belangrijk om de allergenen (uitlokkende stoffen van allergische reactie) te identificeren en te vermijden indien mogelijk. Immunotherapie (allergie-injecties voor behandeling allergie) is een behandelingsoptie voor patiënten met chronische sinusitis.

Bacteriële pansinusitis

Bacteriële infecties van de voorhoofdsholte behandelt de arts met antibiotica als de patiënt hiervan niet spontaan herstelt. Als een patiënt echter te vaak antibiotica gebruikt, werken deze medicijnen niet meer zo goed. Door de antibioticaresistentie zijn infecties ernstiger en tevens moeilijker te behandelen. De arts is bijgevolg voorzichtig om deze medicijnen voor te schrijven en moet ook zeker zijn dat bacteriën de aandoening veroorzaken.

Schimmel-pansinusitis

Een patiënt met schimmel-pansinusitis neemt antischimmelmiddelen (antimycotica) als de symptomen niet vanzelf verdwijnen. Sinusinfecties door schimmels komen vaker voor in tropische gebieden en bij patiënten met neuspoliepen. Meer ernstige schimmelinfecties komen het meest voor bij patiënten met een zwak immuunsysteem als gevolg van kanker en diabetes mellitus (suikerziekte).

Verstopte neus

In sommige gevallen is een operatie nodig om een nasale obstructie (verstopping in de neus) te verwijderen. Neuspoliepen, een afwijkend neustussenschot of nauwe neusgaten zijn te behandelen via een chirurgische ingreep maar de arts voert de operatie enkel uit wanneer de patiënt kampt met chronische en terugkerende sinusinfecties.

Virale pansinusitis

Virale pansinusitis verdwijnt vaak binnen de twee weken. Sommige vrij verkrijgbare pijnstillers, decongestiva (zwelling van slijmvliezen in neus verminderen) en neussprays met zoutoplossingen zijn bruikbaar voor het verlichten van de klachten. Gorgelen met zout water en zuiveringszout verlicht eveneens irritatie van de keel door postnasale drip (overmatig veel slijm in de achterkant van de keel).

Prognose van pansinusitis

De meeste patiënten herstellen volledig, vooral wanneer ze de juiste medische behandeling krijgen. Bij patiënten met chronische pansinusitis houden de klachten vaak vele maanden tot jaren aan.

Complicaties

In zeldzame gevallen leidt pansinusitis tot andere complicaties zoals dubbelzien, een hangend ooglid (ptosis) en infecties in de hersenen.

Preventie

Een patiënt kan pansinusitis helpen voorkomen door het opvolgen van volgende tips

• allergieën behandelen of allergenen vermijden
• de handen grondig en vaak wassen
• een arts bezoeken indien de symptomen van een verkoudheid of griep niet verbeteren na vijf dagen
• een luchtbevochtiger gebruiken om de lucht te bevochtigen
• een gezonde, gevarieerde voeding eten om het immuunsysteem te versterken.
• jaarlijks een griepprik krijgen
• kinderen tijdig laten vaccineren
• niet roken of passief roken (dit verzwakt het immuunsysteem en verhoogt de kans op infecties van de sinussen)
• patiënten vermijden die ziek zijn door een verkoudheid of de griep
• veel heldere vloeistoffen drinken om neusslijm te verdunnen
• voldoende rust nemen

Lees verder

• Chronische sinusitis: Chronische ontsteking van neusbijholte
• Sinusitis (sinusinfectie): Oorzaken, symptomen & behandeling
• Frontale sinusitis: Infectie of ontsteking voorhoofdsholte
• Sinuscongestie: Behandeling van verstopte sinussen
• Gezichtspijn: Oorzaken van pijn aan gelaat of aangezicht