Sebaceus carcinoom: Vorm van huidkanker op ooglid

Sebaceuze klieren (talgklieren) zijn kleine klieren die verbonden zijn met haarfollikels in de huid. In alle haardragende gebieden van het lichaam komen deze klieren voor, en dan vooral op de hoofdhuid en het gezicht. De klieren produceren talg, een olieachtige stof die het haar en de huid hydrateert. Een sebaceus carcinoom is een zeldzame maar agressieve vorm van huidkanker die meestal het ooglid treft. Het vaakst zijn ouderen aangetast, maar de aandoening komt mogelijk bij iedereen voor. Meestal verschijnt op het bovenste ooglid een kleine, rode of gele stevige knobbel. Een arts verwijdert de tumor via een operatie. Soms is radiotherapie een behandelingsoptie. De prognose is tot slot goed wanneer de arts de vorm van huidkanker in een vroeg stadium detecteert.

• Synoniemen van sebaceus carcinoom
• Epidemiologie
• Oorzaken van talgkliercarcinoom
• Risicofactoren van tumor
• Symptomen
• Ooglid
• Andere huidgebieden
• Alarmsymptomen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling van kanker op het ooglid of andere huidgebieden
• Chirurgie
• Radiotherapie
• Prognose van vorm van huidkanker
• Complicaties
• Preventie

Synoniemen van sebaceus carcinoom

Synoniemen voor een sebaceus carcinoom omvatten:

• meibomskliercarcinoom (wanneer de kanker start in een ooglid wat meestal het geval is)
• talgklieradenocarcinoom
• talgkliercarcinoom

Epidemiologie

Sebaceus carcinoom is een zeldzame vorm van huidkanker die vaak voorkomt op het ooglid. Het komt voor bij oudere volwassenen en kan zowel mannen als vrouwen treffen. Het is verantwoordelijk voor een klein percentage van alle huidkankers.

Oorzaken van talgkliercarcinoom

Een sebaceus carcinoom ontstaat uit de talgklieren en wordt vaak geassocieerd met een langdurige blootstelling aan ultraviolet licht. Genetische factoren kunnen ook een rol spelen bij de ontwikkeling van deze vorm van huidkanker.

Risicofactoren van tumor

Enkele factoren verhogen de kans op het krijgen van een talgkliercarcinoom:

Etnische factoren
Een sebaceus carcinoom op het ooglid verschijnt vaker bij Aziaten.

Leeftijd
Patiënten tussen de zestig en tachtig jaar zijn het vaakst aangetast, maar de kanker treedt op mogelijke elke leeftijd op.

Radiotherapie
Patiënten die radiotherapie aan het hoofd of de nek gekregen hebben als kind, krijgen vaker op oudere leeftijd te maken met deze zeldzame vorm van huidkanker. Ook radiotherapie voor de behandeling van een retinoblastoom (netvlieskanker) is geassocieerd met de totstandkoming van een meibomskliercarcinoom.

Syndroom
Patiënten met het Muir-Torre-syndroom zijn vaker aangetast door een talgkliercarcinoom.

Verzwakt immuunsysteem
Patiënten die medicijnen (immunosuppressiva) nemen om te voorkomen dat het lichaam een getransplanteerd orgaan afstoot, zijn vaker getroffen. Dit geldt ook voor patiënten met hiv en patiënten die medicijnen gebruiken voor de behandeling van psoriasis (chronische huidziekte met droge huid en schilfers) of artritis (gewrichtsontsteking).

Symptomen

Meestal start een talgkliercarcinoom op een ooglid, maar in principe start de kanker ook mogelijk elders in een talgklier. Talgklieren zijn aanwezig op de meeste delen van de huid. Een sebaceus carcinoom ontwikkelt zich meestal rond de ogen omdat zich daar het grootste aantal talgklieren in dat gebied bevinden. De Meibomse klier is een uniek type talgklier in de oogleden.

Ooglid

De patiënt ervaart een pijnloze, ronde, stevige en diepgewortelde tumor op het bovenste of onderste ooglid. Het bovenste ooglid is twee tot drie keer vaker aangetast dan het onderste ooglid. De bobbel, die het uiterlijk van een puistje heeft, is vaak geel of rood van kleur. Om de tumor te kunnen zien, is het soms het nodig om zachtjes aan het ooglid te trekken. Het ooglid is verder verdikt waardoor het ooglid in contact komt met de wimper. Verder is een gele of roodachtige korst op het ooglid aanwezig, waarbij het ooglid eveneens in contact komt met de wimper. Soms gaat het bultje bloeden. Het is ook mogelijk dat de patiënt kampt met een zweer op het ooglid die niet geneest (slechte wondgenezing) of een zweer die opnieuw verschijnt. Het gezwel barst soms open waardoor vloeistof wegsijpelt. Ook madarose (uitvallen van wimpers) behoort tot de mogelijkheden. Het gezichtsvermogen is eveneens getroffen wanneer de kanker zich verspreidt.

Andere huidgebieden

Meestal verschijnt een sebaceus carcinoom op het ooglid maar af en toe ontstaat de kanker op het hoofd of de nek. Zeer sporadisch komt dit type kanker ook voor op de geslachtsdelen, in de gehoorgang, op de borsten en op de romp (borst, rug, buik, billen) van het lichaam. De patiënt heeft dan met een langzaam groeiende roze of geelachtige bultje op de huid die mogelijk gaat bloeden.

Alarmsymptomen

Indien één van volgende symptomen optreden en na twee weken nog niet verdwenen zijn, is het belangrijk om een arts te raadplegen:

• een gezwel dat op welke manier ook verandert
• een moedervlek of een andere plek die begint te veranderen
• een nieuw gezwel op de huid, het ooglid of in het oor
• elke bloeding uit een knobbel of plekje

Diagnose en onderzoeken

Vraaggesprek en lichamelijk onderzoek
De arts bevraagt de patiënt over mogelijke risicofactoren en daarnaast wenst hij informatie over de aanwezige symptomen. Daarna inspecteert hij de huid grondig en betast hij ook de lymfeklieren.

Diagnostisch onderzoek
Een huidbiopsie is de enige manier om huidkanker te diagnosticeren. De arts verwijdert hierbij de hele tumor en laat dit dan microscopisch onderzoeken op de aanwezigheid van kankercellen. Een uitgebreid oogonderzoek is voorts nodig. De arts wil ook weten of de kanker zich verspreid heeft. Hiervoor voert hij een fijne naaldaspiratie biopsie of lymfeklierbiopsie uit.

• Fijne naaldaspiratie biopsie: Bij deze test verzamelt de arts een monster uit een inwendig orgaan, een lymfeklier of weefsel onder de huid en laat hij dit microscopisch onderzoeken.
• Lymfeknoopbiopsie: Lymfekliermetastasen (uitzaaiingen van kanker in de lymfeklieren) zijn op te sporen via een lymfeklierbiopsie. Hierbij verwijdert de arts één of meer lymfeklieren.

Andere medische onderzoeken die de aanwezigheid van kanker in het lichaam opsporen zijn een colonoscopie (inwendig kijkonderzoek van de dikke darm), een bloedonderzoek en een röntgenfoto van de borstkas (thoraxfoto).

Vaak duurt het wel enige tijd alvorens de arts de diagnose kan stellen.

Differentiële diagnose
Andere gezwellen ontwikkelen zich mogelijk ook op en rond de oogleden. De meeste gezwellen zijn goedaardig (geen kanker) zoals een hordeolum (strontje: pijnlijk bultje in of op het ooglid) of een chalazion (onschuldig hard bultje op de ooglidrand). Verder doet een sebaceus carcinoom aan het ooglid in een gevorderd stadium van de kanker vaak denken aan conjunctivitis (ontsteking van het oogbindvlies).

Behandeling van kanker op het ooglid of andere huidgebieden

Chirurgie

De eerste behandelingsoptie is de chirurgische verwijdering van de tumor. Soms is na deze chirurgische ingreep constructieve chirurgie nodig. Vaak voert de arts deze ingreep meteen uit na de kankeroperatie. De arts verwijdert ook de lymfeklieren via een operatie indien de kanker zich verspreid heeft naar de lymfeklieren.

Radiotherapie

Radiotherapie is voorts af en toe inzetbaar voor:

• het behandelen van patiënten die chirurgie weigeren of waarbij een operatie niet geïndiceerd is
• het behandelen van patiënten die een operatie hebben ondergaan maar mogelijk nog steeds kanker hebben
• het verlichten van de pijn als de kanker zich heeft verspreid

Prognose van vorm van huidkanker

De prognose voor sebaceus carcinoom hangt af van de grootte, het stadium en de mate van verwijdering van de tumor. Vroege detectie en behandeling bieden meestal een goede prognose, hoewel regelmatige opvolging nodig is om terugkeer of metastase te monitoren.

Complicaties

Complicaties van sebaceus carcinoom kunnen onder meer terugkeer van de tumor, oogliddeformaties na chirurgie, en in zeldzame gevallen metastasen omvatten.

Preventie

Preventie van sebaceus carcinoom omvat het beschermen van de huid tegen overmatige blootstelling aan zonlicht en het regelmatig controleren van de huid op verdachte veranderingen. Regelmatige dermatologische controles kunnen helpen om huidkanker vroegtijdig op te sporen.

Lees verder

• Huidkanker: Kwaadaardige huidgezwellen en huidtumoren
• Ooglidaandoeningen: Oorzaken van problemen aan oogleden
• Carcinoom: Kanker op huid, in slijmvliezen en in organen
• Perioculaire huidkanker: Soorten van kanker rond het oog
• Kankerpijn: Oorzaken & types pijn en soorten pijnmedicatie