Hyperbilirubinemie: Te hoge bilirubinespiegels in bloed

Bij de afbraak van rode bloedcellen in het lichaam vormt zich bilirubine. De uitscheiding van bilirubine gebeurt door de lever. Hoge niveaus van bilirubine (hyperbilirubinemie) leiden tot geelzucht. Deze aandoening is gemakkelijk herkenbaar door een geelverkleuring van de huid en ogen. Hoge bilirubinespiegels treden vaak op bij pasgeboren baby’s. Na de geboorte duurt het enige tijd voordat een kind begint met het efficiënt metaboliseren van bilirubine en het uitscheiden in de ontlasting. Af en toe zijn volwassenen ook aangetast. Een stijging van de bilirubinespiegels kent buiten de pasgeboren periode een aantal redenen. Deze oorzaken verschijnen vóór, tijdens of na de productie van bilirubine.

• Wat is bilirubine?
• Hoge bilirubinespiegels in het bloed bij pasgeborenen
• Oorzaken: Probleem voor, tijdens of na productie van bilirubine in lever
• Voor de lever
• In de lever
• Na de lever
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling van hyperbilirubinemie

Wat is bilirubine?

Bij de afbraak van rode bloedcellen in het lichaam wordt bilirubine aangemaakt. Bilirubine reist naar de lever en wordt opgeslagen in de galwegen. Het lichaam verdrijft uiteindelijk bilirubine via de ontlasting. Bilirubine is bruingeel van kleur. Dit pigment zorgt voor een bruine ontlastingskleur. De rode bloedcellen hebben een levensduur van ongeveer 120 dagen en worden voortdurend vernieuwd. Rode bloedcellen bevatten hemoglobine, dat helpt bij het transporteren van zuurstof door het lichaam. Dit wordt afgebroken tot bilirubine en andere stoffen. Bilirubine wordt via albumine, een eenvoudig eiwit, naar de lever gebracht. Bilirubine wordt in de lever ‘geconjugeerd’. Het is dan in water oplosbaar en kan worden uitgescheiden. Niet-geconjugeerd bilirubine is toxisch, maar geconjugeerde bilirubine is dit meestal niet, omdat het het lichaam kan verlaten.

Hoge bilirubinespiegels in het bloed bij pasgeborenen

Pasgeborenen met hoge niveaus van bilirubine lijden aan neonatale hyperbilirubinemie (neonatale geelzucht). Bijna de helft van alle pasgeborenen heeft zichtbare geelzucht in de eerste week na de geboorte. Bij volwassenen breken bacteriën in het darmkanaal geconjugeerde bilirubine af om urobiline aan te maken. Dit wordt uitgescheiden via de ontlasting. Bij pasgeborenen duurt het enkele dagen voordat de lever voldoende bilirubine gaat verwerken. Bij een gezonde baby, geboren op de voldragen termijn, zijn bilirubinespiegels te hoog wanneer ze 18 mg / dL overschrijden. Voor premature baby's geldt dat hoe vroeger de bevalling plaatsvindt in de draagtijd, hoe lager de drempelwaarde van de te hoge bilirubinespiegels bedraagt.

Hoge bilirubinespiegels zijn giftig voor de zenuwen en veroorzaken hersenbeschadiging. Meestal is geelzucht bij zuigelingen niet ernstig en verdwijnen de symptomen uiteindelijk vanzelf. Langdurige geelzucht komt vaker voor bij zuigelingen die borstvoeding krijgen. Dit type geelzucht is meestal niet schadelijk, maar moet de arts wel opvolgen. Sommige baby's krijgen fototherapie, waarbij een arts de baby blootstelt aan een speciaal soort blauwgroen licht. Dit is een standaardbehandeling, waarbij het licht bilirubine omzet in een andere vorm die de lever en de nieren wel kunnen verwijderen.

Oorzaken: Probleem voor, tijdens of na productie van bilirubine in lever

Andere oorzaken van hyperbilirubinemie ontstaan voor, in of na de lever.

Voor de lever

Sommige aandoeningen veroorzaken hoge bilirubinespiegels voordat bilirubine de lever bereikt (pre-hepatische fase). Dit is het gevolg van hemolytische anemie (voortijdige afbraak van rode bloedcellen) en de reabsorptie van interne bloedvaten door het lichaam.

In de lever

Als de lever niet goed werkt, is het niet mogelijk om bilirubine oplosbaar in water te maken. Hierdoor gebeurt een overmatige opbouw van bilirubine in de lever.

Bekende oorzaken zijn onder meer:

• auto-immuniteit: een aandoening van het immuunsysteem zorgt ervoor voor een aanval van de lichaamscellen in plaats van die cellen die een ziekte veroorzaken
• bepaalde overdosis aan medicijnen, waaronder paracetamol (leverfalen door vergiftiging)
• bloedvergiftiging
• door toxines (gifstoffen) / medicatie geïnduceerde cholestase
• een alcoholische leverziekte zoals levercirrose
• het syndroom van Gilbert
• primaire biliaire cirrose (galwegaandoening met levercirrose)
• virussen, zoals hepatitis A (ontsteking van de lever door een virus)

Wat is het Gilbertsyndroom?
Het Gilbert-syndroom is een milde vorm van een te hoge bilirubinewaarde in het bloed. De niveaus gaan op en neer omdat het proces om het uit het lichaam te verwijderen vertraagd is. De schommeling is meestal mild waardoor geelzucht vaak niet tot stand komt. Wel ervaren patiënten mogelijk andere symptomen zoals maagpijn of vermoeidheid. Het Gilbert-syndroom detecteert de arts vaak wanneer een bloedonderzoek om een andere reden plaatsvindt. Een genetische verandering (mutatie) is verantwoordelijk voor het Gilbert-syndroom. Dit gen codeert voor een enzym dat de lever in staat stelt om bilirubine in zijn geconjugeerde vorm om te zetten. Wanneer het gen ontbreekt, werkt het enzym niet.

Na de lever

Zodra bilirubine de lever heeft verlaten, zijn de spiegels te hoog omdat bilirubine niet in staat is om het lichaam te verlaten. Dit gebeurt bijvoorbeeld door een verstopping in één van de organen die nodig zijn voor de uitscheiding, zoals bij galstenen (harde afzettingen in galblaas met galkoliek).

Andere oorzaken zijn:

• een alvleesklierontsteking (pancreatitis)
• een ontsteking van de galblaas met buikpijn en koorts (cholecystitis)
• galblaaskanker (kanker in galblaas met buikpijn en geelzucht)
• primaire scleroserende cholangitis

Diagnose en onderzoeken

Hoge bilirubinespiegels veroorzaken geelzucht. Een gele huid en gele ogen zijn dan het gevolg.

Het geschatte normale bereik van bilirubine in het bloedserum is:

• 1,2 milligram per deciliter (mg / dL) voor volwassenen
• 1 mg / dL voor kinderen jonger dan 18 jaar

Geelzucht komt tot stand als de waarde tussen 2 en 3 mg / dL ligt.

Een bloedonderzoek detecteert te hoge bilirubinespiegels.

Andere testen omvatten:

• beeldvormende onderzoeken om de lever te visualiseren. Deze omvatten een echografie, een CT-scan een MRI-scan.
• een endoscopie (inwendig kijkonderzoek van de binnenkant van het lichaam), waardoor de arts een beeld krijgt van de kanalen waarin de gal naar de darmen reizen
• een leverbiopsie (sporadisch): De arts neemt een klein monster leverweefsel weg en stuurt dit ter evaluatie naar een laboratorium.
• een lichamelijk onderzoek, waarbij een arts de buikstreek betast om tekenen van een vergrote lever (hepatomegalie) op te sporen
• verdere bloedonderzoeken om de leverfunctie te beoordelen en hepatitis te testen, indien nodig

Behandeling van hyperbilirubinemie

De behandeling hangt af van de onderliggende oorzaak van het hoog bilirubineniveau. Bij een bekende oorzaak is het mogelijk om bilirubine te verwijderen uit het lichaam. Ook veranderingen in levensstijl, zoals het vermijden van alcohol, zijn inzetbaar om de te hoge bilirubinespiegels te verlagen.

Lees verder

• Geelzucht (icterus): Soorten, oorzaken en symptomen
• Icterus (geelzucht) en hepatitis (leverontsteking)
• Syndroom van Gilbert: Leveraandoening met geelzucht
• Rotor-syndroom: Verhoogd bilirubinegehalte met geelzucht
• Neonatale icterus: Behandeling van geelzucht bij baby’s