Mangaan: Functie, voedingsmiddelen, tekort en vergiftiging

Mangaan: Functie, voedingsmiddelen, tekort en vergiftiging Mangaan is een natuurlijk element en een essentiële minerale voedingsstof. Het is belangrijk voor het behoud van tal van lichaamsfuncties zoals onder andere het metabolisme en de botten. Over het algemeen zijn de meeste mensen in staat om genoeg mangaan binnen te krijgen via hun normale voeding. Af en toe ontstaat echter een tekort aan mangaan, hetgeen vooral optreedt bij patiënten die lijden aan andere medische aandoeningen. Ook treedt soms een overmatige inname van mangaan (mangaanvergiftiging) op, hetgeen dan resulteert in long- en neurologische problemen.

Functie

Het menselijk lichaam bevat ongeveer 15 tot 20 mg mangaan. Het bevindt zich voornamelijk in de botten, de lever, de nieren, de alvleesklier, de bijnieren en de hypofyse. Het helpt het lichaam om bindweefsel, bloedstollingsfactoren en geslachtshormonen te vormen. Het is bovendien noodzakelijk voor een goede functie van hersenen en zenuwen. Mangaan is verantwoordelijk voor tal van andere lichaamsfuncties.

Antioxiderende eigenschappen

Een antioxidant voorkomt dat schadelijke vrije radicalen de cellen beschadigen. Een mangaanbevattend enzym dat in de cellen aanwezig is, is de belangrijkste ontgifter van vrije radicalen.

Botgezondheid en botontwikkeling

Mangaan is nodig voor de botgezondheid; het is namelijk essentieel voor enzymen die nodig zijn voor de vorming van bot en kraakbeen.

Metabolisme

Het lichaam bevat tal van enzymen die nodig zijn om chemische reacties te helpen versnellen. Mangaan is een noodzakelijk onderdeel van verschillende belangrijke enzymen rond de verwerking van koolhydraten, aminozuren en cholesterol.

Wondgenezing

Mangaan is eveneens noodzakelijk voor de productie van collageen in de huidcellen. Dankzij de vorming van collageen, gebeurt een goede wondgenezing.

Voedingsmiddelen met mangaan

Mangaan is in tal van voedingsmiddelen aanwezig / Bron: Jill111, PixabayMangaan is in tal van voedingsmiddelen aanwezig / Bron: Jill111, Pixabay

Bronnen

Enkele voorbeelden van voedingsmiddelen die goede bronnen van mangaan zijn, zijn onder andere:
  • bonen en peulvruchten, zoals lima- en pintobonen
  • donkere chocolade
  • eidooiers
  • fruit zoals ananas, druiven, kiwi en bessen
  • groenten zoals donkere bladgroenten, bieten, zoete aardappelen, selderij, courgette en wortelen
  • havermout en zemelen
  • kruiden en specerijen zoals pepermunt, kaneel, kruidnagel en tijm
  • melasse
  • noten, zoals amandelen en pecannoten
  • siroop
  • sojaproducten zoals tofu en tempeh
  • vis en zeevruchten: gekookte rivierkreeften, tweekleppige schelpdieren, mosselen, zeebaars en forel zijn uitstekende bronnen voor mangaan. Vis en zeevruchten zijn ook rijk aan omega 3, vitamine B en aminozuren.
  • volle granen zoals bruine rijst, havermout, rozijnenzemelen, quinoa, gerst en spelt
  • zaden
  • zwarte thee

Voedingsmiddelen die mangaan remmen

Voedingsmiddelen die fytinezuur bevatten, zoals bonen, zaden, noten, volle granen en sojaproducten, of voedingsmiddelen met veel oxaalzuur, zoals zoete aardappelen en kool, remmen mogelijk matig de opname van mangaan. Het koken van deze voedingsmiddelen neutraliseert dit effect. Hoewel thee een goede bron van mangaan is, bevat thee tannines die de absorptie ook een beetje verminderen. Ook voedingsmiddelen met fosfor, calcium en ijzer verminderen het vermogen van het lichaam om mangaan te behouden.

Aanbevolen dagelijkse inname

Mensen moeten dagelijks voldoende mangaan innemen, maar de hoeveelheden variëren per leeftijd en geslacht. Tienerjongens van 14 tot 18 jaar hebben 2,2 mg nodig en tienermeisjes van 14 tot 18 jaar hebben 1,6 mg mangaan per dag nodig. Mannen ouder dan 19 jaar hebben 2,3 mg nodig en vrouwen ouder dan 19 jaar hebben 1,8 mg mangaan per dag nodig. Zwangere vrouwen hebben 2,0 mg nodig en vrouwen die borstvoeding geven, moeten dagelijks 2,6 mg mangaan innemen. De inname van mangaansupplementen en mangaan via de voeding mag niet hoger zijn dan 10 mg per dag vanwege het risico op complicaties aan het zenuwstelsel.

Mangaantekort

Oorzaken en risicofactoren

Zeer zelden komt een tekort aan mangaan tot stand, omdat mangaan aanwezig is in tal van voedingsmiddelen van de dagelijkse voeding. Een mangaangebrek is te wijten aan een tekort aan mangaan in de voeding.

Patiënten met de volgende aandoeningen lopen een verhoogd risico op een lager dan normaal mangaangehalte:

Ook het nemen van antacida (soort maagzuurremmers) of orale (via de mond ingenomen) anticonceptiva vormt een risicofactor voor mangaandeficiëntie.

Misselijkheid treedt op bij een tekort aan mangaan / Bron: Concord90, PixabayMisselijkheid treedt op bij een tekort aan mangaan / Bron: Concord90, Pixabay

Symptomen

Een patiënt met een tekort aan mangaan ervaart volgende mogelijke symptomen:

Een bloedonderzoek is nodig / Bron: Frolicsomepl, PixabayEen bloedonderzoek is nodig / Bron: Frolicsomepl, Pixabay

Diagnose en onderzoeken

Mangaangehaltes in het bloed zijn op te sporen met behulp van een eenvoudig bloedonderzoek. De arts verkrijgt dan wat bloed via een ader in de arm. Het normale referentiebereik voor mangaan bij volwassenen bedraagt tussen 4,7 en 18,3 nanogram per milliliter (ng/ml).

Behandeling

De symptomen van een tekort aan mangaan verdwijnen wanneer patiënten mangaansupplementen innemen. Verder moeten patiënten voldoende mangaanrijk voeding in de voeding opnemen.

Complicaties

Bij dieren veroorzaakt mangaandeficiëntie vooral skeletafwijkingen zoals een gebogen rug, kortere en dikkere ledematen en vergrote gewrichten. Bovendien zetten drachtige dieren met een tekort aan mangaan nakomelingen op de wereld met significante bewegingsproblemen, zoals coördinatieproblemen en een gebrek aan stabiliteit. Anno oktober 2020 is verder onderzoek nodig bij mensen.

Mangaanvergiftiging

Mangaan is essentieel voor veel belangrijke lichaamsfuncties, maan een inname van mangaan in grote hoeveelheden is giftig. Patiënten sneller een vergiftiging met mangaan op wanneer zich te veel mangaan in het drinkwaterniveau bevindt. Geïnhaleerde (ingeademde) mangaanvergiftiging is voorts een beroepsrisico voor sommige werknemers en dan vooral voor lassers en smelters die worden blootgesteld aan stoffen of aerosol die mangaan bevatten. Geïnhaleerd mangaan veroorzaakt mogelijk een ontsteking van de longen. Bekende symptomen van een longontsteking zijn hoesten en bronchitis (ontsteking van de luchtpijpvertakkingen). Mangaan veroorzaakt in grote hoeveelheden eveneens een neurotoxisch effect (giftig voor de hersenen). Belangrijke symptomen hiervan zijn onder meer psychische stoornissen en een vermindering van de motorische functie.

Lees verder

© 2018 - 2024 Miske, het auteursrecht van dit artikel ligt bij de infoteur. Zonder toestemming is vermenigvuldiging verboden. Deze informatie is van informatieve aard en geen vervanging voor professioneel medisch advies. Per 2021 gaat InfoNu verder als archief, artikelen worden nog maar beperkt geactualiseerd.
Gerelateerde artikelen
Vitamine B5 (pantotheenzuur): functie, voeding en ADHVitamine B5 (pantotheenzuur): functie, voeding en ADHVitamine B5 of pantotheenzuur is een essentiële voedingsstof die van nature aanwezig is in sommige voedingsmiddelen. Vit…
Vitamine B12-tekort: oorzaken & tips bij gebrek aan B12Vitamine B12-tekort: oorzaken & tips bij gebrek aan B12De symptomen van vitamine B12-tekort zijn vrij divers, waardoor het soms moeilijk is om de juiste diagnose te stellen. D…
Het mineraal mangaan in voedingHet mineraal mangaan in voedingMangaan is een mineraal met vele belangrijke functies. Het helpt voornamelijk om andere voedingscomponenten effectiever…
Choline: functie en bronnen van de voedingsstofCholine: functie en bronnen van de voedingsstofCholine is een belangrijke voedingsstof voor verschillende lichamelijke functies. Zo is choline een belangrijke bouwstee…

Longgezondheid: Tips voor gezonde longen & goede longfunctieLonggezondheid: Tips voor gezonde longen & goede longfunctieMensen willen graag gezonder worden, maar ze vergeten hierbij vaak de longen. Net als het hart, de gewrichten en andere…
SOFA-score: hulpmiddel bij diagnostiek van sepsisSOFA-score: hulpmiddel bij diagnostiek van sepsisEen patiënt die verdacht wordt van het hebben van een sepsis (bloedvergiftiging), moet zo vlug als mogelijk behandeld wo…
Bronnen en referenties
  • Inleidingsfoto: GerDukes, Pixabay
  • Geraadpleegd op 4 oktober 2020:
  • Manganese Deficiency, https://www.msdmanuals.com/professional/nutritional-disorders/mineral-deficiency-and-toxicity/manganese-deficiency
  • Geraadpleegd op 16 december 2018:
  • Coëlho, Medisch Zakwoordenboek, digitale editie, versie 2010
  • Manganese Deficiency, https://www.healthline.com/health/manganese-deficiency
  • Manganese Deficiency: How It Affects Your Body & What You Can Do, https://edrugsearch.com/manganese-deficiency/
  • The Symptoms of Manganese Deficiency, https://www.livestrong.com/article/485034-the-symptoms-of-manganese-deficiency/
  • Afbeelding bron 1: Jill111, Pixabay
  • Afbeelding bron 2: Concord90, Pixabay
  • Afbeelding bron 3: Frolicsomepl, Pixabay
Miske (4.039 artikelen)
Laatste update: 04-10-2020
Rubriek: Mens en Gezondheid
Subrubriek: Aandoeningen
Bronnen en referenties: 11
Per 2021 gaat InfoNu verder als archief. Het grote aanbod van artikelen blijft beschikbaar maar er worden geen nieuwe artikelen meer gepubliceerd en nog maar beperkt geactualiseerd, daardoor kunnen artikelen op bepaalde punten verouderd zijn. Reacties plaatsen bij artikelen is niet meer mogelijk.
Medische informatie…
Deze informatie is van informatieve aard en geen vervanging voor professioneel medisch advies. Raadpleeg bij medische problemen en/of vragen altijd een arts.