Gescheurde aorta: symptomen en behandeling aortadissectie

De medische benaming van een gescheurde aorta is 'aortadissectie'. Dit is een ernstige aandoening waarbij de binnenwand van de aorta, ook wel de grote lichaamsslagader genoemd en die loopt vanaf de aortaklep langs de wervelkolom naar de buik, scheurt. Bloed stroomt door de scheur heen, waardoor de binnen- en middenlagen van de aorta zich van elkaar scheiden. Wanneer bloed door de buitenste aortawand scheurt, is een gescheurde aorta vaak dodelijk want door de grote hoeveelheid bloedverlies, kan je reeds binnen enkele minuten overlijden. Een gescheurde aorta is relatief zeldzaam. De aandoening komt het vaakst voor bij mannen van zestig jaar en ouder. Symptomen van een gescheurde aorta zijn een plotselinge, hevige pijn die je voelt tussen de schouderbladen en kan uitstralen naar de buik en/of de borst. Deze symptomen kunnen sterk lijken op andere aandoeningen, zoals een hartinfarct, wat het stellen van de diagnose bemoeilijkt.

• Wat is een gescheurde aorta?
• Aortadissectie in vogelvlucht
• Waar ligt de aorta?
• Oorzaken van een aortadissectie
• Drie wandlagen van bloedvaten
• Type A en type B aortadissectie
• Hoge bloeddruk en atherosclerose
• Aangeboren bindweefselaandoeningen
• Ontstoken hoofdslagader
• Symptomen van een gescheurde aorta
• Verschijnselen
• Beschrijving van de klachten
• Onderzoek en diagnose
• Behandeling van een gescheurde aorta
• Pijnbestrijding en verlagen van de bloeddruk
• Type A aortadissectie
• Type B aortadissectie

Wat is een gescheurde aorta?

Een gescheurde aorta of aortadissectie is een levensbedreigende ziekte omdat dit kan leiden tot het scheuren van de aorta en tot acute stoornissen van de bloedsomloop in organen. Mannen worden tien keer vaker getroffen dan vrouwen. Het is een splitsing van de lagen van de vaatwand, de lagen van de vaatwand raken los van elkaar. Onbehandeld zal ongeveer de helft van de mensen met een gescheurde aorta binnen 48 uur daaraan overlijden. De getroffen persoon ervaart plotselinge, hevige pijn.

Aortadissectie in vogelvlucht

• Definitie: Een aortadissectie is een scheur in de wand van de aorta, de belangrijkste slagader.
• Erfelijkheid: Erfelijke aanleg kan het risico verhogen, vooral bij familiegeschiedenis van aorta-aandoeningen.
• Overleving: Onbehandeld is het levensbedreigend, vroege diagnose en chirurgie zijn cruciaal.
• Risicofactoren: Hoge bloeddruk, genetische aandoeningen en aangeboren afwijkingen vergroten de kans.
• Symptomen: Plotselinge, ernstige pijn op de borst en rug, kortademigheid en flauwvallen zijn veelvoorkomend.
• Diagnose: Beeldvormingstests zoals CT-scans bevestigen de diagnose.
• Behandeling: Spoedchirurgie om de aorta te herstellen, soms stentimplantatie.
• Herstel: Hangt af van de ernst, medische follow-up is belangrijk.
• Preventie: Controle van bloeddruk, vermijden van roken en gezonde levensstijl kunnen helpen.

Waar ligt de aorta?

De bloedvaten zijn verantwoordelijk voor het transport van het bloed door je lichaam. Er wordt onderscheid gemaakt tussen bloedvaten die van het hart afkomen (slagaders) en bloedvaten die naar het hart leiden (aderen). De aorta, ook wel de grote lichaamsslagader genoemd, is de grootste slagader in het menselijk lichaam. Het zuurstofrijke bloed komt vanuit de linkerventrikel of linkerkamer (een van de vier holten in het hart) de aorta binnen. De aorta loopt in de richting van het hoofd, dan maakt zij over het hart een bocht aan de linkerzijde van het lichaam, en vervolgens gaat zij aan de linkerzijde van de ruggengraat door de borst en de buik naar beneden. Van de hoofdslagader komt het bloed in de kleinere vertakkende slagaders terecht. Al het bloed moet door de aorta gaan voordat het hoofd, armen en benen van bloed kan worden voorzien.

Oorzaken van een aortadissectie

Drie wandlagen van bloedvaten

Bloedvaten bestaan ​​uit drie wandlagen: intima, media en adventitia (van binnen naar buiten). Als het gaat om het scheuren van de binnenste laag (intima), dan kan het bloed in de holte tussen de intima en media stromen. Door deze opening drukt de bloeddruk het bloed tussen de twee vasculaire lagen. De holte wordt daardoor steeds verder uitgerekt in de lengterichting van het vat. De grootte van de holte die ontstaat tijdens een aortadissectie kan variëren van enkele millimeters tot enkele centimeters.

Type A en type B aortadissectie

Er wordt bij een gescheurde aorta onderscheid gemaakt tussen Type A en Type B. Deze classificatie beschrijft de lokalisatie van de scheur van de vaatwand. Bij type A treedt de scheur op vlak na het hart en loopt door tot in de aortaboog, de grote lichaamsslagader vlak boven het hart. Dit type scheur bevindt zich dus dichter bij het hart en is daardoor levensbedreigend. Type B begint in het afdalende deel van de aorta, voorbij de belangrijke slagaders van het hoofd en de armen. Dit onderscheid is belangrijk voor de behandeling.

Hoge bloeddruk en atherosclerose

De meest voorkomende factoren die leiden tot een aortadissectie zijn hoge bloeddruk, atherosclerose (slagaderverkalking) en congenitale bindweefselaandoeningen. Atherosclerose is veruit de meest voorkomende vorm van schade aan de bloedbaan. Het is gebaseerd op een ontstekingsreactie van de vaatwand. Veel factoren spelen een rol bij de ontwikkeling van atherosclerose. Risicofactoren zijn onder meer hoge bloeddruk, nicotinegebruik (roken), diabetes, gebrek aan lichaamsbeweging of een stoornis van het lipide metabolisme. Mannen worden gemiddeld eerder getroffen door atherosclerose. Over het algemeen neemt het toe met de leeftijd.

Aangeboren bindweefselaandoeningen

Aangeboren bindweefselaandoeningen zoals het syndroom van Ehlers-Danlos (EDS) of het syndroom van Marfan vormen ook een risicofactor voor de vorming van een gescheurde aorta. Bij deze ziekten maakt het lichaam bindweefsel niet goed aan en is er instabiliteit in alle verbindende weefsels in het lichaam. Dit heeft dan ook invloed op de stabiliteit van de bloedvaten.

Ontstoken hoofdslagader

Ook kan een ontsteking van de hoofdslagader leiden tot een aortadissectie. Het kan hierbij gaan om infectieuze of auto-immune oorzaken hebben. Drugsmisbruik, meestal gebruik van amfetamine (speed), kan de trigger zijn voor aortadissectie, vooral bij jongere patiënten.

Symptomen van een gescheurde aorta

Verschijnselen

Mogelijke symptomen van een gescheurde aorta zijn:

• plotselinge ernstige pijn op de borst of pijn in de bovenrug, vaak beschreven als een scheurende pijn, dat uitstraalt naar de nek of het schouderblad
• plotselinge ernstige buikpijn
• verlies van bewustzijn
• kortademigheid
• plotselinge moeite met spreken, verlies van zicht, zwakte of verlamming van één kant van je lichaam, vergelijkbaar met die van een beroerte
• zwakke pols in de ene arm of dij in vergelijking met de andere
• beenpijn
• moeilijkheden met lopen
• beenverlamming

Beschrijving van de klachten

Getroffen personen voelen een plotselinge, zeer sterke pijn. Hij wordt vaak beschreven als een scheurende of snijdende pijn. Waar de pijn optreedt hangt af van het deel van de aorta waarin de dissectie optreedt. Het kan achter het borstbeen of tussen de schouderbladen verschijnen en op de rug uitstralend in de buik. De pijn kan zich verplaatsen naarmate de dissectie vordert.

Anders dan pijn kunnen er ook andere symptomen optreden als gevolg van een aortadissectie. Sluitingen en vernauwingen van vaten die vertakken vanuit de aorta zijn mogelijk. Als de de hersenvaten uit de aortaboog worden getroffen, kunnen spraakstoornissen, hemiplegie (halfzijdige verlamming ofwel verlamming van één kant van het lichaam) en bewusteloosheid optreden.

Wanneer de bloedtoevoer naar het ruggenmerg wordt onderbroken door de dissectie, treedt paraplegie op. Hierbij is er sprake van volledige verlamming van de benen, inclusief het bijbehorende gedeelte van de romp. Het is mogelijk dat er buikpijn optreedt wanneer de bloedvaten die de darmen of de nieren voeden gesloten zijn. Armen en benen kunnen ook worden beïnvloed door stoornissen in de bloedsomloop.

Onderzoek en diagnose

Voor de diagnose van een aortadissectie zijn de symptomen van de patiënt doorslaggevend. Voor elke plotselinge pijn op de borst, rug en buik moet de arts een aortadissectie in overweging nemen. Bovendien kan een verschil in bloeddruk tussen de twee armen, een hartgeruis (golfjes of wervelingen in het bloed, die zijn te horen met een stethoscoop) of de symptomen van een stoornis in de bloedsomloop een indicatie van de ziekte zijn. Bloedonderzoek kan een verhoogd D-dimeerniveau detecteren. Als een gescheurde aorta wordt vermoed, kunnen verschillende beeldvormingsonderzoeken worden ingezet.

Behandeling van een gescheurde aorta

Pijnbestrijding en verlagen van de bloeddruk

De medicamenteuze behandeling bestaat uit het verlagen van de bloeddruk en het behandelen van pijn.

Type A aortadissectie

Type A aortadissecties zijn noodgevallen en moeten zo snel mogelijk worden behandeld. Het aangetaste gedeelte van de aorta wordt tijdens de operatie vervangen door een plastic prothese.

Type B aortadissectie

Type B vereist alleen chirurgische behandeling in het geval van dreigende complicaties. Als dit het geval is, kan Type B ook behandeld worden middels endovasculaire reparatie. Dat wil zeggen dat het vat van binnenuit wordt gerepareerd, bijvoorbeeld met een vaatprothese (kunstbloedvat) of een stent.

Lees verder

• Pijn in de linkeronderbuik: pijnlijke onderbuik links
• Atherosclerose (aderverkalking): symptomen en behandeling
• Hoge bloeddruk: symptomen, oorzaken, gevolgen en behandeling
• Hoge bloeddruk verlagen door voeding, dieet en leefstijl
• Hoge bloeddruk: hoofdpijn, vermoeidheid, vlekjes voor ogen