Acne fulminans: Huidziekte met knobbels en gewrichtspijn

Acne fulminans: Huidziekte met knobbels en gewrichtspijn Acne fulminans (acne maligna, acute febriele ulceratieve acne) is een zeldzame huidaandoening waarbij een patiënt acute, pijnlijke, zwerende en bloedende huidletsels heeft. Deze vorm van acne gaat mogelijk ook gepaard met systemische symptomen zoals koorts, gewrichtspijn en botpijn. De aandoening is meestal resistent tegen de gebruikelijke antibiotica die een arts voorschrijft voor de behandeling van acne. Andere medicijnen en lasertherapie verminderen de ernst van de letsels. Daarnaast is vaak ook een behandeling van psychische problemen als gevolg van de aandoening noodzakelijk. Ondanks de behandeling ervaren veel patiënten met deze huidziekte littekens.

Epidemiologie

De huidziekte acne fulminans komt zeer zelden tot stand. In de medische literatuur zijn slechts enkele honderden patiënten beschreven (in de geraadpleegde literatuur is het exacte jaar van de beschrijving van de ziekte niet gevonden anno oktober 2020). Meestal zijn jonge mannen aangetast. Ze hebben vaak een blanke huidskleur, en zijn tussen 13 en 22 jaar oud. De meeste mannen hebben een voorgeschiedenis van acne (huidziekte met ontsteking van talgklieren). Er zijn ook geïsoleerde meldingen van acne fulminans bij vrouwen. De aandoening is wereldwijd gemeld. Door een eerdere en betere behandeling van acne, komt de huidziekte anno oktober 2020 steeds minder tot stand.

Oorzaken van acne fulminans

Acne fulminans is een zeldzame huidaandoening met een onbekende oorzaak anno oktober 2020. Enkele theorieën zijn wel bekend.

Medicatie
Isotretinoïne, een medicijn dat de arts voorschrijft voor de behandeling van ernstige acne, leidt ironisch genoeg mogelijk tot acne fulminans (de huidziekte is dan een vorm van acne medicamentosa). Anabole steroïden verhogen het talggehalte en de dichtheid van de bacteriën Propionibacterium acnes (P. acnes). Bodybuilders die anabole steroïden gebruiken, ontwikkelen mogelijk in zeer korte tijd acne fulminans. De dichtheid van P. acnes of verwante antigenen activeren het immuunsysteem en leiden dan tot acne fulminans.

Testosteron
Ook verhoogde testosteronspiegels spelen mogelijk een rol in het ontstaan van de huidziekte. Daarom kampen mannen vaker met de huidaandoening.

Auto-immuunziekte
Andere artsen vermoeden dat acne fulminans een auto-immuunaandoening is omdat circulerende immuuncomplexen aanwezig zijn bij sommige patiënten met acne fulminans.

Genetica
Acne fulminans heeft ook een genetische component, maar het overervingspatroon is niet bekend anno oktober 2020.

Risicofactoren van huidziekte

Stress, infecties en toenemende warmte van de omgeving zijn mogelijke risicofactoren van de ziekte. Meer wetenschappelijk onderzoek is nodig anno oktober 2020 om deze uitlokkende factoren wetenschappelijk te ondersteunen.

Huidziekte als onderdeel van een syndroom

De huidaandoening is mogelijk onderdeel van een syndroom zoals:
  • het PAPASH-syndroom. Dit staat voor pyogene artritis (PA), pyoderma gangrenosum (P), acne (A) en hidradenitis suppurativa syndroom (SH).
  • het PAPA-syndroom. Dit staat voor pyogene artritis (PA), pyoderma gangrenosum (P), acne (A)
  • het PASH-syndroom. Dit staat voor pyoderma gangrenosum (P), acne (A) en hidradenitis suppurativa syndroom (SH)
  • het SAPHO-syndroom. Dit staat voor synovitis (S), acne (A), pustulosis (P), hyperostosis (H) en osteitis syndroom (O)

Symptomen

Huid

Acne fulminans heeft meestal een zeer plotseling begin waarbij ernstige acne nog verergert. Acne fulminans is vergelijkbaar met de symptomen van acne conglobata (knobbels en puisten op gezicht, romp en rug). Een patiënt heeft tal van inflammatoire knobbels, (bloedende) huidzweren, korsten, bulten, puisten en/of abcessen op de romp, het gezicht, de hals, en/of de bovenrug. De rode en paarsrode huidletsels zijn vaak pijnlijk bij aanraking. Een pusafscheiding, eventueel met bloed en huidzweren behoren tot de mogelijke tekenen. Mee-eters zijn in tegenstelling tot acne conglobata niet aanwezig.

Systemische tekenen

Patiënten klagen voorts mogelijk ook over gezwollen lymfeklieren (vooral in de nek), een algemeen ziek gevoel, koorts, gewichtsverlies, een verlies van eetlust, botpijn en pijn in meerdere gewrichten (meestal de knieën, de heupen en het bekken). Patiënten met acne fulminans die systemische symptomen hebben, hebben een gebogen houding als gevolg van bot- en gewrichtspijn. Een pijnlijke vergroting van de milt (splenomegalie) en erythema nodosum (huidinfectie met pijnlijke knobbeltjes) zijn soms ok geassocieerd met de ziekte.

Diagnose en onderzoeken

De meeste patiënten hebben een geschiedenis van (ernstige) acne. Ze hebben hiervoor standaard antibiotica geprobeerd maar deze behandeling was niet effectief. Omdat de aandoening mogelijk geassocieerd is met systemische symptomen, moet de arts een volledig bloedonderzoek uitvoeren. Omdat veel patiënten ook bot- en gewichtspijn ervaren, zet de arts vaak beeldvormende onderzoeken in zoals een röntgenfoto en een botscan. Verder kijkt de arts naar de geschiedenis van ernstige acne, de verergering van de ontsteking van de symptomen en de aanwezigheid van systemische klachten. Op basis van deze klinische tekenen en de andere onderzoeksresultaten, is hij in staat om de diagnose van acne fulminans te bevestigen.

Behandeling van huidaandoening

Medicijnen behandelen de huidziekte / Bron: Stevepb, PixabayMedicijnen behandelen de huidziekte / Bron: Stevepb, Pixabay

Medicijnen

De patiënt moet middelen vermijden die de ziekte mogelijk verergeren zoals anabole steroïden. Acne fulminans reageert voorts niet op de traditionele antibiotica die een arts gebruikt voor de behandeling van klassieke acne. De aanbevolen behandeling voor acne fulminans is een combinatie van corticosteroïden (krachtige ontstekingsremmers die het immuunsysteem onderdrukken) en isotretinoïne. Vrouwen in de vruchtbare leeftijd moeten wel zeer voorzichtig zijn bij het gebruik van retinoïden, omdat deze middelen mogelijk geboorteafwijkingen veroorzaken. Na het stopzetten van het medicijn mag een vrouw minstens één maand nog niet zwanger worden. Het gebruik van extra krachtige topische (op de huid toegepaste) corticosteroïden resulteert mogelijk in een snellere respons. Sommige artsen experimenteren verder ook met biologische medicijnen. Littekens komen wel veel voor. Verder zijn ook andere (combinaties van) medicijnen inzetbaar. De patiënt mag tot slot ook paracetamol of andere pijnstillers nemen voor het verlichten van de pijn en het verminderen van de koorts. Zodra een genezing optreedt, verkleinen de letsels, zijn ze minder gevoelig en pijnlijk en hebben ze een minimale ontstekingsreactie.

Laserbehandeling

Gepulseerde kleurstoflaser is matig effectief voor de behandeling van acne fulminans, maar nadelige effecten en pijn blijven een probleem. Omdat de letsels vaak groot zijn, zijn meerdere behandelingen vereist en zijn littekens en hypopigmentatie (een lichtere huidskleur) veel voorkomende complicaties.

Psychische ondersteuning

Acne fulminans is een ernstige systemische aandoening met ontsierende huidletsels. De meerderheid van de patiënten ervaart psychische problemen en een verminderde kwaliteit van leven door het uiterlijk van de huid. Ze kunnen niet deelnemen aan sport of sociale activiteiten. Sociale isolatie is een veel voorkomend probleem bij patiënten die leiden aan deze zeldzame huidziekte. Psychosociale begeleiding is daarom wenselijk. Veel van deze patiënten hebben tevens baat bij het gebruik van antidepressiva. Zelfmoordgedachten komen veel voor bij deze patiënten en nauwgezet contact met een psychiater is sterk aanbevolen.

Prognose van ernstige knobbels op huid en gewrichtspijn

Terugkerende acne fulminans is uiterst zeldzaam. De botletsels verdwijnen meestal door de behandeling, maar resterende radiografische veranderingen blijven mogelijk wel nog aanwezig. Littekens en fibrose zijn mogelijk het gevolg van dit acute ontstekingsproces.

Lees verder

© 2019 - 2024 Miske, het auteursrecht van dit artikel ligt bij de infoteur. Zonder toestemming is vermenigvuldiging verboden. Deze informatie is van informatieve aard en geen vervanging voor professioneel medisch advies. Per 2021 gaat InfoNu verder als archief, artikelen worden nog maar beperkt geactualiseerd.
Gerelateerde artikelen
Rosacea fulminans: bultjes, puistjes en roodheid in gezichtRosacea fulminans: bultjes, puistjes en roodheid in gezichtRosacea fulminans, ook bekend als 'pyoderma faciale', is een zeldzame, ernstige variant van rosacea en wordt gekarakteri…
Acne fulminans: symptomen, oorzaak, behandeling en prognoseAcne fulminans: symptomen, oorzaak, behandeling en prognoseAcne fulminans is een zeer heftige en zeldzame vorm van acne, een subtype van acne conglobata, waarbij zeer heftige onts…
Acne conglobata: symptomen, oorzaak, behandeling en prognoseAcne conglobata: symptomen, oorzaak, behandeling en prognoseAcne conglobata is een zeer ernstige vorm van acne, waarbij zeer heftige ontstekingen van de talgklieren op de voorgrond…
Acne agminata: symptomen, oorzaak, behandeling en prognoseAcne agminata: symptomen, oorzaak, behandeling en prognoseAcne agminata is een zeldzame huidaandoening. De symptomen van acne agminata zijn roodbruine acneachtige knobbels en bul…

Zwemmersschouder: Overbelasting van schouder met pijnZwemmersschouder: Overbelasting van schouder met pijnTopzwemmers hebben een aanzienlijk hoger risico op het krijgen van schouderblessures. Deze schouderproblemen zijn te wij…
Paracetamol: Medicijn voor behandeling van koorts en pijnParacetamol: Medicijn voor behandeling van koorts en pijnParacetamol (N-acetyl para-aminophenol, Acetaminophen) is een vrij verkrijgbare pijnstiller waarmee een patiënt pijn en…
Bronnen en referenties
  • Geraadpleegd op 10 augustus 2019:
  • Acne fulminans in a Vietnamese boy successfully treated with prednisolone and ibuprofen: A case report, http://www.bmrat.org/index.php/BMRAT/article/view/483
  • Acne fulminans, https://en.wikipedia.org/wiki/Acne_fulminans
  • ACNE FULMINANS, https://www.huidziekten.nl/zakboek/dermatosen/atxt/AcneFulminans.htm
  • Acne Fulminans, https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK459326/
  • Acne fulminans, https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5726663/
  • Coëlho, medisch zakwoordenboek, digitale editie, versie 2010
  • Wat is acne fulminans ?, https://www.huidarts.com/huidaandoeningen/acne-fulminans/
  • Afbeelding bron 1: Stevepb, Pixabay
Miske (4.039 artikelen)
Laatste update: 16-12-2020
Rubriek: Mens en Gezondheid
Subrubriek: Aandoeningen
Bronnen en referenties: 9
Per 2021 gaat InfoNu verder als archief. Het grote aanbod van artikelen blijft beschikbaar maar er worden geen nieuwe artikelen meer gepubliceerd en nog maar beperkt geactualiseerd, daardoor kunnen artikelen op bepaalde punten verouderd zijn. Reacties plaatsen bij artikelen is niet meer mogelijk.
Medische informatie…
Deze informatie is van informatieve aard en geen vervanging voor professioneel medisch advies. Raadpleeg bij medische problemen en/of vragen altijd een arts.