Rosacea fulminans: bultjes, puistjes en roodheid in gezicht

Rosacea fulminans, ook bekend als 'pyoderma faciale', is een zeldzame, ernstige variant van rosacea en wordt gekarakteriseerd door hevige en acuut optredende bultjes en puistjes (papels en pustels) en roodheid (erytheem) in het gelaat. Deze ontsierende huidaandoening treft vooral jongvolwassen vrouwen en wordt vaker gezien tijdens de zwangerschap. De aandoening kan plotseling opduiken zonder duidelijke oorzaak, wat het voor de patiënt extra verontrustend maakt. Ondanks de heftige symptomen, is rosacea fulminans goed te behandelen met een combinatie van medicatie zoals corticosteroïden en isotretinoïne. Vroege diagnose en behandeling zijn cruciaal om littekenvorming te voorkomen en de huidaandoening snel onder controle te krijgen. Na succesvolle behandeling is het risico op terugkeer gelukkig klein.

• Wat is rosacea fulminans?
• Waar komt de naam vandaan?
• Wie krijgt het?
• Oorzaak van rosacea fulminans
• Symptomen: bultjes, puistjes en roodheid in gezicht
• Onderzoek en diagnose
• Het eerste gesprek: je verhaal doet er toe
• Inspectie van de huid: de tekenen spreken voor zich
• Uitsluiting van andere aandoeningen
• Bloedonderzoek: verder kijken dan de huid
• Behandeling van rosacea fulminans
• Medicijnen
• Ondersteunende huidverzorging
• Nazorg en monitoring
• Leefstijladvies: je huid beschermen voor de lange termijn
• Prognose
• Preventie

Wat is rosacea fulminans?

Rosacea fulminans is een zeldzame huidaandoening. Het is een ernstige variant van rosacea, een veelvoorkomende rode, acne-achtige, goedaardige, chronische huidaandoening die vooral vrouwen van middelbare leeftijd treft. Bij rosacea krijgt de persoon last van rode, roze, rozerode of soms paarsrode vlekken in het gezicht, vooral op de wangen en het voorhoofd, kleine uitgezette bloedvaatjes ('couperose'), die soms vergezeld gaan van puistjes (pustels) en pukkeltjes of bultjes (papels). Rosacea fulminans wordt gekenmerkt door het plotseling ontstaan van papels, pustels en roodheid in het gelaat. Deze psychisch belastende huidaandoening treft vooral jongvolwassen vrouwen, met name tijdens de zwangerschap. Mannen worden niet getroffen door deze huidaandoening.

Waar komt de naam vandaan?

In 1940 is deze aandoening voor het eerst beschreven door O’Leary en Kierland. Toentertijd veronderstelde men dat het ging om een cutane tuberculose. Rosacea fulminans stond voorheen bekend als 'pyoderma faciale'. Doordat de aandoening wordt beschouwd als een extreme vorm van rosacea, is voorgesteld om de aandoening 'rosacea fulminans' te noemen naar analogie met zijn tegenhanger, acne fulminans, een zeer heftige en zeldzame vorm van acne.¹ Het verschil met acne en acne fulminans is dat rosacea fulminans beperkt is tot het gelaat, alleen bij vrouwen voorkomt, en dat er geen systemische symptomen, zoals algehele malaise of koorts, aanwezig zijn.

Wie krijgt het?

Het komt zelden voor. Een typische patiënt is een vrouw van in de twintig, maar er zijn gevallen gemeld bij vrouwen van 15 tot 59 jaar. Mannen ontwikkelen bijna nooit deze huidaandoening.

Oorzaak van rosacea fulminans

De oorzaak van deze huidaandoening is vooralsnog onbekend. Men vermoedt dat hormonale en immunologische factoren een oorzakelijke rol spelen bij het ontstaan van de aandoening. Vooral hormonale veranderingen tijdens de zwangerschap, blijken vaak een uitlokkende factor te zijn. Ook wordt een hormonale factor vermoed omdat het bij postpubertale vrouwen voorkomt. Het wordt tevens geassocieerd zijn met inflammatoire darmziekten, schildklierafwijkingen en bepaalde geneesmiddelen.

Symptomen: bultjes, puistjes en roodheid in gezicht

De huidaandoening begint abrupt, is beperkt tot het gezicht en treft alleen vrouwen. Het heeft geen invloed op de ogen. Rosacea fulminans presenteert zich door het abrupt ontstaan van papels, pustels en roodheid in het gelaat: op de wangen, de kin en/of op het voorhoofd. De laesies kunnen littekens achterlaten, maar vroegtijdige behandeling kan dit voorkomen. Ondanks de ernst van de ontsteking, zijn er geen systemische symptomen, zoals algehele malaise of koorts. De aandoening vertoont sterke gelijkenis met acne fulminans en acne conglobata (acne fulminans is een acute en hevige vorm van acne conglobata).

Onderzoek en diagnose

Rosacea fulminans is geen gewone huidreactie; het is alsof je huid in volledige overdrive gaat. Plots verschijnen er hevige, pijnlijke rode plekken, met puisten en bulten die je gezicht overnemen alsof er een noodsignaal wordt afgegeven. Maar hoe komt de arts erachter dat dit niet zomaar rosacea is, maar de fulminante versie?

Het eerste gesprek: je verhaal doet er toe

De arts begint met een grondig gesprek over je klachten. Wanneer zijn de symptomen begonnen, hoe snel zijn ze verergerd, en wat heb je al geprobeerd om de roodheid en puisten te verlichten? Ook vraagt de arts naar factoren zoals stress, hormonale veranderingen, of medicatiegebruik, aangezien deze rosacea fulminans kunnen uitlokken.

Inspectie van de huid: de tekenen spreken voor zich

Vervolgens komt het lichamelijk onderzoek. De arts inspecteert je gezicht zorgvuldig: de roodheid, de grote ontstoken bulten, en de etterende puisten. Het typische patroon van rosacea fulminans, dat voornamelijk rond de wangen, kin en neus zit, helpt de arts bij het stellen van de diagnose.

Uitsluiting van andere aandoeningen

Omdat rosacea fulminans op andere ernstige huidaandoeningen kan lijken, zoals acne of ernstige infecties, is het belangrijk dat de arts deze uitsluit. Een huidkweek kan worden genomen om te zien of er bacteriële infecties meespelen, hoewel deze meestal niet aanwezig zijn bij rosacea fulminans.

Bloedonderzoek: verder kijken dan de huid

In sommige gevallen kan bloedonderzoek worden uitgevoerd om onderliggende hormonale stoornissen of andere triggers op te sporen die de heftige ontstekingsreactie in de huid veroorzaken.

Behandeling van rosacea fulminans

Medicijnen

De eerste stap bij het aanpakken van rosacea fulminans is vaak krachtig – prednisolon en isotretinoïne zijn als de redders in nood, klaar om de heftige ontstekingen te kalmeren. Voor zwangere vrouwen zijn er veiligere opties, zoals erytromycine of azitromycine in combinatie met metronidazolcrème. Deze medicijnen doen het zware werk om de roodheid, bulten en puisten te laten verdwijnen. Maar er is meer nodig voor een blijvend resultaat!

Ondersteunende huidverzorging

Je huid heeft naast de medicatie behoefte aan zachte aandacht. Kies voor milde, kalmerende producten zonder alcohol of geurstoffen om verdere irritatie te voorkomen. Denk aan zachte reinigers en vochtinbrengende crèmes om de barrièrefunctie van je huid te ondersteunen.

Nazorg en monitoring

Zelfs na een succesvolle behandeling is het slim om je huid in de gaten te houden. Regelmatige bezoeken aan de dermatoloog helpen om mogelijke opvlammingen op tijd te signaleren en snel aan te pakken, zodat je niet terugvalt.

Leefstijladvies: je huid beschermen voor de lange termijn

En vergeet niet: je leefstijl speelt ook een rol! Het vermijden van triggers zoals stress, pittig eten, alcohol, en extreme temperaturen kan je helpen om je huid rustig te houden en flare-ups te voorkomen. Met een combinatie van medicatie, huidverzorging en slimme leefstijlkeuzes geef je je huid de beste kans om weer in balans te komen – en dat zonder littekens!

Prognose

De heftige uitbraak van rosacea fulminans kan voelen alsof je huid volledig in opstand is, maar het goede nieuws? Met de juiste behandeling keert de rust meestal snel terug. Prednisolon en isotretinoïne werken als een krachtig duo om de ontsteking te verminderen, en zodra je deze aanpak volgt, zie je vaak binnen enkele weken verbetering.

Het beste deel? Rosacea fulminans keert zelden terug. Met een snelle en effectieve behandeling kun je littekens vermijden en wordt je huid weer glad en kalm. Door je huid goed te verzorgen en triggers zoals stress en bepaalde voeding te vermijden, blijf je op het goede spoor.

Regelmatige controle bij de dermatoloog zorgt ervoor dat eventuele milde rosacea-uitbraken vroeg worden aangepakt, zodat je huid langdurig in balans blijft. Dus hoewel rosacea fulminans een storm kan veroorzaken, ziet de toekomst er rooskleurig uit – een kalme huid is binnen handbereik!

Preventie

Ofschoon rosacea fulminans heftig kan opvlammen, kun je met enkele preventieve maatregelen zorgen dat je huid rustig en stabiel blijft. Het draait allemaal om het vermijden van triggers en het beschermen van je huid. Hier zijn een paar essentiële stappen om een nieuwe uitbraak te voorkomen:

• Vermijd triggers: Extreme temperaturen, stress, pittig eten, alcohol en zonlicht kunnen je huid irriteren. Door deze factoren zoveel mogelijk te vermijden, geef je je huid de kans om kalm te blijven.
• Bescherm je huid: Gebruik dagelijks een zachte zonnebrandcrème met minimaal SPF 30 om je huid te beschermen tegen schadelijke UV-stralen, die rosacea kunnen verergeren.
• Milde huidverzorging: Kies altijd voor milde, ongeparfumeerde producten die je huid voeden zonder irritatie. Vermijd agressieve exfolianten of alcoholhoudende producten.
• Hydrateer regelmatig: Een gehydrateerde huid is beter bestand tegen invloeden van buitenaf. Gebruik dagelijks een lichte, hydraterende crème die geschikt is voor de gevoelige huid.
• Regelmatige controle: Blijf in contact met je dermatoloog voor regelmatige check-ups, zodat je eventuele milde opflakkeringen tijdig kunt aanpakken en verdere uitbraken kunt voorkomen.

Noot:

1. Plewig G, Jansen T, Kligman AM. Pyoderma faciale. A review and report of 20 additional cases: is it rosacea? Arch Dermatol. 1992 Dec;128(12):1611-7.

Lees verder

• Rosacea symptomen: rode kleur wangen, neus & vlekken gezicht
• Rosacea: rode vlekken in gezicht, rode vlekken in nek, hals
• Uitslag in het gezicht: op de wangen, kin, neus en voorhoofd
• Huidaandoeningen A-Z: symptomen, oorzaak en behandeling
• Jeukende uitslag in nek en hals: symptomen en oorzaken