Verstuikte duim: symptomen en behandeling duimverstuiking

Bij een verstuikte duim worden de gewrichtsbandjes van de duim opgerekt of scheuren ze. Een verstuiking of verzwikking van de duim is dus een letsel aan een gewrichtsband (ligament). Zoals bijna alle andere gewrichten, kan het duimgewricht ook worden getroffen door een kneuzing of verstuiking. In het bijzonder gaat het bij een gekneusde duim om het zogenaamde duimzadelgewricht (CMC-I), dat zich bevindt bij de overgang van de hand naar de duim. Omdat de duim verantwoordelijk is voor ongeveer 40% van de functies van de menselijke hand, moet een verstuikte duim serieus worden genomen.

• Wat is een verstuikte duim?
• Soorten
• Oorzaken van een duimverstuiking
• Symptomen van een duimverstuiking
• Gradatie
• Onderzoek en diagnose
• Behandeling van een verstuikte duim
• Eerste hulp
• Beschrijving
• Medische behandeling
• Preventie
• Prognose

Wat is een verstuikte duim?

Verstuikingen kunnen bij elk gewricht voorkomen. Het gewricht wordt vastgehouden door ligamenten die bestand zijn tegen normale stress tot op hoge leeftijd. Als het gewricht van de duim echter te zwaar wordt belast of vanuit een richting waarvoor het niet is bedoeld, dan worden de ligamenten overbelast en dit kan ook leiden tot letsel aan het gewichtskapel. Dit wordt een verstuikte duim genoemd. Er is pijn die in intensiteit toeneemt en de vorming van een zichtbaar hematoom onder de huid. Bij een verstuikte duim is de blauwe plek meestal vrij klein. Verstuikingen kunnen slecht genezen als ze tijdens het genezingsproces aan te veel stress worden blootgesteld.

Soorten

Bij een verstuikte duim gaat het vaak om

• Beschadiging van het ulnaire collaterale ligament. Klassiek oorzaak is als skiërs tijdens een val met de duim achter de skistok blijven hangen en daarom ook wel skiduim genoemd. Dit letsel kan ook optreden bij een val op de grond of bij bal- en contactsporten.
• Beschadiging van het radiale collaterale ligament. Dit komt minder vaak voor.

Oorzaken van een duimverstuiking

De duim wordt gebruikt voor velerlei bewegingen waar je je in het dagelijks leven vaak niet bewust van bent. Zonder de duim zou het bijvoorbeeld niet mogelijk zijn om veilig een doos te dragen, een potlood vast te houden of een shirt dicht te knopen. Omdat de duim zoveel wordt belast, zijn er ook vaak verstuikingen van de duim aanwezig. Vooral sporters zijn kwetsbaar. De duim kan tijdens het sporten bijvoorbeeld hard in contact komen met een tegenstander, de grond of de bal. De duim wordt in een extreme hoek gebogen en een verstuiking treedt op. Het kan echter ook gebeuren in het dagelijks leven. Als de duim verkeerd of te zwaar wordt belast, bijvoorbeeld wanneer je zware voorwerpen draagt, dan kan je ook last krijgen van een duimverstuiking.

Symptomen van een duimverstuiking

De belangrijkste symptomen van een verstuiking van de duim zijn duidelijke zwelling, roodheid of zelfs blauwe plekken (hematoom), functieverlies in de zin van immobiliteit en vooral pijn. Naast de pijn, staat de bewegingsbeperking of het functieverlies voorop. Als je de duim niet volledig kunt bewegen, zijn veel dagelijkse bewegingen moeilijk, zoals nauwkeurig grijpen en vastpakken. Bijna net zo belangrijk als de vraag welke symptomen kunnen worden geïdentificeerd, is de vraag welke symptomen ontbreken: als er geen voelbare botuitsteeksels of verplaatsingen zijn, is er waarschijnlijk niet sprake van een gebroken duim. Hetzelfde geldt als er geen abnormale bewegingen mogelijk zijn.

Gradatie

Artsen beoordelen de ernst van een verstuiking met behulp van een beoordelingssysteem:

• Graad 1 verstuikingen: deze treden op wanneer een ligament wordt uitgerekt of een kleine scheur krijgt. Er kan zwelling en milde pijn optreden.
• Graad 2 verstuikingen: deze omvatten een gedeeltelijke scheur van een ligament. De duim kan gevoelig en pijnlijk zijn om te bewegen, of hij kan ongewoon los aanvoelen.
• Graad 3 verstuikingen: deze omvatten een volledige scheur van een ligament. De verstuiking kan erg pijnlijk zijn en het kan moeilijk zijn om de duim te bewegen.

Onderzoek en diagnose

De symptomen van een verstuikte duim kunnen ook wijzen op een verscheidenheid aan andere gewrichtsblessures. Daarom zal de arts eerst vragen hoe het letsel is gebeurd en hoe je daarna hebt gefunctioneerd. De arts onderzoek zorgvuldig je duim en laat vervolgens röntgenfoto's maken. Op deze manier kan worden uitgesloten dat het een breuk, een kapselscheur of een gescheurd ligament is. Deze trauma's moeten namelijk op een andere manier worden behandeld. Op basis van de röntgenfoto's is het echter gemakkelijk om te zien of de duim alleen verstuikt is of dat er sprake is van een breuk of wat anders.

Behandeling van een verstuikte duim

Eerste hulp

Voor verstuikingen van de gewrichten is ICE-regel van toepassing, die staat voor:

• Het hele woord ice is Engels voor ijs, dus voor koelen van de aangedane plek
• Imobilisation (immobilisatie): rust houden
• Compression (compressie): druk geven
• Elevation (elevatie): hoog houden

Beschrijving

Hoe correcter je reageert op een verstuikte duim, hoe vlotter het herstel verloopt. De activiteit waarbij je de verstuiking opliep, moet onmiddellijk worden gestopt, zelfs als er slechts een lichte pijn aan de duim optreedt. Je moet de duim niet meer belasten, anders kan het letsel snel erger worden. Vervolgens wordt het pijnlijke gewricht gekoeld. Als je niet zeker weet waar de pijn vandaan komt, is het raadzaam om de hele duim tot in de palm van je hand te koelen. Het koude kompres blijft gedurende minimaal 10 minuten op de duim (zolang de aangedane plek warmte uitstraalt). Koel je met ijs, zorg dan dat er altijd een doek tussen de huid en het ijs zit om bevriezing van de huid te voorkomen. Het voorkomt dat de blauwe plek te groot wordt door de verstuiking. Het hoog leggen van de hand, ongeveer op borsthoogte met de vingertoppen omhoog, helpt ook om zwelling tegen te gaan.

Medische behandeling

Als het ligament ingescheurd is, kan er behandeld worden met een gips of spalk. Bij een volledig afgescheurd ligament kan een operatieve ingreep geïndiceerd zijn om de scheur te herstellen.

Preventie

Vooral tijdens het sporten is het mogelijk om te beschermen tegen verstuikingen van de duim: beschermende kleding moet worden gedragen indien voorgeschreven of aanbevolen. Dit geldt met name voor handschoenen en andere handbescherming. In cruciale situaties kan dit absoluut een verstuikte duim voorkomen.

In het dagelijks leven moet je echter zoveel mogelijk proberen buitensporige of onjuiste druk op de duim te voorkomen. Dit geldt met name voor het dragen van te zware voorwerpen of voorwerpen die je slecht kunt vasthouden vanwege hun vorm.

Als het letsel al bestaat, mag de duim niet onmiddellijk weer volledig worden belast na het verwijderen van het verband. Dit kan de net herstelde ligamenten of het gewrichtskapsel opnieuw beschadigen en de nieuwe verstuiking zal erger zijn dan de oude verwonding. Dit geldt vooral voor atleten.

Prognose

Bij de juiste diagnose en behandeling zullen de meeste duimverstuikingen goed genezen zonder complicaties. Een verstuikte duim die wordt genegeerd in de hoop dat deze vanzelf zal genezen, kan leiden tot langdurige problemen, waaronder chronische instabiliteit, zwakte en artrose. Als deze late complicaties zich voordoen, kan een operatie nodig zijn om het ligament opnieuw op te bouwen met behulp van weefsel uit je bovenarm. Personen met vergevorderde duimartrose en personen die niet reageren op de niet-operatieve behandeling kunnen in aanmerking komen voor een operatie.

Lees verder

• Pijnlijke duim: oorzaken en symptomen van pijn in de duim
• Gebroken duim: symptomen, oorzaken, behandeling en prognose
• Peesontsteking duim: symptomen, oorzaken en behandeling
• Spiertrekkingen duim: oorzaken van een zenuwtrek in de duim
• Gekneusde duim: symptomen, oorzaken, behandeling & preventie