Te weinig speeksel: symptomen, oorzaken en behandeling

Te weinig speeksel veroorzaakt een droge mond (xerostomie) Een droge mond kan niet alleen worden veroorzaakt door te weinig speeksel maar ook door een een veranderde samenstelling van speeksel. In het dagelijks leven kun je incidenteel last hebben van een droge mond. Dit is vaak een tijdelijke klacht die snel kan worden verholpen door voldoende vloeistof te drinken. Te weinig speekselvloed kan ook voorkomen als bijwerking van een medicijn of als een symptoom van verschillende ziekten.

• Te weinig speeksel
• Symptomen
• Oorzaken van te weinig speeksel
• Onderzoek en diagnose
• Behandeling van droge mond door te weinig speeksel
• Medische behandeling
• Zelfzorg
• Kunstspeeksel
• Preventie

Te weinig speeksel

Te weinig speeksel veroorzaak een droge mond, keel en tong. Een droge mond staat bekend als xerostomie. Xerostomie wil zeggen: droge mond als gevolg van een verminderde speekselproductie. Het speeksel heeft een belangrijke en verdedigende reinigingsfunctie (enzymen) en beschermt zo tegen verschillende ziekteverwekkers (bacteriën). Vooral chronische en langdurige onderproductie van speeksel kan tot verdere klachten leiden.

Symptomen

De aanmaak van te weinig speeksel kan leiden tot de volgende klachten:

• kleverig, droog gevoel in de mond
• brandende mond
• halitose of slechte adem
• brandende tong
• pijnlijke tong
• kauwproblemen, vooral bij relatief droog eten
• veelvuldig verslikken
• pijnlijke voedselinname
• verminderde smaak of smaakverlies
• dysfagie (slikproblemen)
• moeilijkheden met spreken
• kolonisatie van de mondholte met pathogenen of ziekteverwekkers
• klachten verergeren 's nachts
• droge lippen en gebarsten lippen
• droge tong
• uitgedroogde keel
• verhoogd risico op cariës (gaatjes)

Oorzaken van te weinig speeksel

Te weinig speeksel kan zeer verschillende triggers hebben, die niet altijd te wijten zijn aan je algemene toestand en lichamelijke gesteldheid. Externe invloeden kunnen hieraan ook bijdragen. De meest courante redenen zijn het gebruik van bepaalde medicijnen en onvoldoende speekselproductie. Natuurlijk is onvoldoende vochtinname ook een oorzaak, waardoor als gevolg van uitdroging een droge mond een normaal gevolg kan zijn. Een verminderde speekselaanmaak komt relatief vaak voor bij ouderen, vooral omdat het dorstgevoel ernstig beperkt is waardoor ouderen soms te weinig (water) drinken.

Verminderde speekselaanmaak en een droge mond kan ook het gevolg zijn van onderactieve speekselklieren, metabole ziekten zoals diabetes mellitus, verschillende tumoren en hiv-infecties, evenals een hormonale onbalans. Ziekten zoals reuma en psychische aandoeningen kunnen ook een rol spelen. Bijna alle mensen met het syndroom van Sjögren krijgen ontstekingen van de traan- en speekselklieren.. Dit veroorzaakt een verminderde functie van de speeksel- en traanklieren.

Te weinig speeksel en een droge mond is een typische bijwerking van tal van medicijnen, waaronder voornamelijk verschillende soorten antidepressiva, diuretica (plaspillen), pijnstillers en astma- en inhalatiemedicatie. Als gevolg van medische behandelingen zoals chemo- of bestralingstherapie en na een dialyse (hier wordt het bloed gezuiverd van afvalstoffen met behulp van een spoelvloeistof, dialysaat genoemd), kan een droge mond vaak continu worden waargenomen.

Onderzoek en diagnose

Te weinig speeksel uit zich in ene droge mond. Een constant dorstig gevoel en een verminderde stroomsnelheid van het speeksel is een diagnostische indicator. Om dit te bepalen, voert de arts naast een uitgebreid vraaggesprek over de klachten en een lichamelijk onderzoek, een specifiek speekselonderzoek uit, een zogeheten 'sialometrie'. Dit is een onderzoeksmethode waarbij de speekselvloed wordt gemeten. Hiermee kan bepaald worden of de speekselklieren voldoende speeksel produceren. Naast het meten van de totale hoeveelheid speeksel is het ook mogelijk om de speekselproductie per speekselklier te meten.

Behandeling van droge mond door te weinig speeksel

Medische behandeling

Een verminderde speekselaanmaak en een droge mond hoeft geen chronische klacht te worden. Zodra de oorzakelijke factoren zijn gevonden en duidelijk zijn gediagnosticeerd, kan een dit vaak met succes worden behandeld. Een droge mond door te weinig speeksel kan op twee manieren worden behandeld. Als het wordt veroorzaakt door een onderliggende ziekte, stoornis of aandoening, dan zal de behandeling zich daarop richten. Als de klachten komen door het gebruik van een bepaald medicijn, is het soms mogelijk om over te schakelen naar een ander medicijn. Stop nooit op eigen houtje met het gebruik van voorgeschreven medicijnen, maar doe dit altijd in overleg met je huisarts of behandelend arts.

Zelfzorg

Droge mond kan ook worden verlicht door zelf iets te doen. Adequate hydratatie van dranken zonder suiker en een vermindering van zoutrijke voedingsmiddelen kunnen nuttig zijn. Door de mond constant te bevochtigen of op suikervrije snoep te zuigen, kan een droge mond worden tegengegaan. Om de speekselstroom te stimuleren kunnen friszure producten worden gebruikt, zoals ananas, augurk, komkommer, zilveruitjes, appel, tomaat, citroen of sinaasappel.

Kunstspeeksel

Er bestaan verschillende soorten kunstspeeksel. Je kunt kunstspeeksel zonder recept verkrijgen bij de apotheek.Verschillende geneesmiddelen zoals carboxylmethylcellulose en hydroxyethylcellulose worden gebruikt als zogenaamd synthetisch speeksel.

Preventie

Soms kan te weinig speekselaanmaak vermeden worden door eenvoudige leefstijlaanpassingen te doen. Door overmatige consumptie van alcohol te verminderen en te stoppen met roken, kan een permanent droge mond worden voorkomen. Tot op zekere hoogte kan preventie worden bereikt door geen medicatie of therapeutische procedures te gebruiken die kunnen leiden tot schade aan de speekselklieren of een verminderde speekselproductie. Dit hangt echter altijd af van de noodzaak en het bestaan ​​van alternatieve behandelmethoden. Het is verstandig om dit altijd met je huisarts te bespreken. Voldoende hydratatie en een snelle vervanging van verloren vloeistof, bijvoorbeeld in geval van overmatig zweten of koorts, is ook belangrijk.

Lees verder

• Te veel speeksel: oorzaken van overmatige speekselvloed
• Speekselklierontsteking: symptomen, oorzaak en behandeling
• Droge mond (en keel): symptomen, oorzaak en behandeling
• Droge tong: symptomen, oorzaken, behandeling en preventie
• Speeksel: functie, te weinig of te veel en speekselklieren