Spinale hoofdpijn: Hoofdpijn na ruggenprik (lumbale punctie)

Spinale hoofdpijn (post-lumbale punctiehoofdpijn) is een vervelende bijwerking van een ruggenprik (lumbale punctie). Dit soort hoofdpijn treedt op bij ongeveer de helft van de patiënten die deze procedure hebben ondergaan voor diagnostisch onderzoek of verdovingsdoeleinden. Spinale hoofdpijn treedt meteen tot vijf dagen na de procedure op. De patiënt ervaart milde tot zeer ernstige pijn in het hoofd, maar ook andere symptomen zijn mogelijk zoals duizeligheid, braken en dubbelzien. Meestal is de diagnose duidelijk maar soms is nog een MRI-scan van de hersenen nodig om de aandoening te bevestigen. Bedrust, pijnstilling en voldoende vocht innemen zijn de eerste behandelingsrichtlijnen. Indien deze tips niet werken, is de toediening van een bloedpatch een mogelijke optie. De hoofdpijn verdwijnt meestal snel, maar af en toe zijn ernstige en zelfs levensbedreigende complicaties mogelijk. Tot slot kan een arts de kans op spinale hoofdpijn doen verkleinen.

• Oorzaken: Veranderingen in druk van hersenvocht
• Risicofactoren van spinale hoofdpijn
• Symptomen en geassocieerde tekenen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling van pijn in hoofd na lumbale punctie
• Rust, voldoende vocht innemen en pijnstillers
• Bloedpatch
• Prognose van hoofdpijn na ruggenprik
• Complicaties
• Preventie

Oorzaken: Veranderingen in druk van hersenvocht

Spinale hoofdpijn resulteert uit veranderingen in de druk van het hersenvocht wanneer een procedure zoals een ruggenprik wordt uitgevoerd. Bij deze procedures plaatst de arts een naald in de met vloeistof gevulde ruimte rond het ruggenmerg. Dit creëert een doorgang voor het lekken van het hersenvocht, waardoor de vloeistofdruk rond de hersenen en het ruggenmerg verandert. Wanneer veel vocht weglekt, ontstaat hoofdpijn door een ruggenprik.

Risicofactoren van spinale hoofdpijn

Vrouwen en dan vooral zwangere vrouwen zijn vaker dan mannen getroffen door dit type hoofdpijn. Patiënten met een hoge body mass index zijn eveneens vaker aangetast. Het gebruik van grotere/dikkere naalden of meerdere puncties in het membraan rond het ruggenmerg vormt een andere risicofactor. Tot slot kampen jongere patiënten (18-30 jaar) het vaakst met hoofdpijn na een ruggenprik.

Symptomen en geassocieerde tekenen

De hoofdpijn ontstaat meteen tot vijf dagen na het toedienen van de ruggenprik. De pijn is dof of kloppend van aard. Een ander geassocieerd symptoom van spinale hoofdpijn is dat de pijn verbetert bij het gaan liggen en verergert in een zittende of staande positie. De hoofdpijn verergert eveneens bij het hoesten, het niezen of bij overbelasting.

Andere symptomen die mogelijk gepaard gaan met spinale hoofdpijn omvatten:

• braken
• doffe of kloppende pijn
• dubbelzien
• duizeligheid
• een overgevoeligheid voor fel licht (fotofobie)
• een stijve nek
• gehoorverlies
• hoofdpijn die verergert bij het staan of zitten
• misselijkheid
• nekpijn
• oorsuizen
• wazig zien

Diagnose en onderzoeken

Een arts diagnosticeert een spinale hoofdpijn op basis van de medische geschiedenis en de aanwezige symptomen. Meestal is de diagnose snel duidelijk omdat de patiënt recent een ruggenprik gehad heeft. In dat geval zijn verdere testen meestal niet nodig. Bij patiënten die geen lumbale punctie hebben gehad, gebruiken artsen meestal beeldvormende onderzoeken zoals een MRI-scan om de oorzaak van de hoofdpijn te diagnosticeren. Dankzij dit onderzoek krijgt de arts een beeld van de hersenen en het ruggenmerg zodat hij tekenen van lekkend hersenvocht kan diagnosticeren.

Behandeling van pijn in hoofd na lumbale punctie

Rust, voldoende vocht innemen en pijnstillers

Een patiënt met spinale hoofdpijn krijgt eerst het advies om voldoende vocht in te nemen, en dit best cafeïnehoudende dranken zoals cola, thee en koffie. Op deze manier wordt getracht om de druk van het hersenvocht te verhogen. Soms dient de arts intraveneus (via een ader) vloeistoffen toe. Strikte bedrust gedurende 24-48 uur is ook aanbevolen. Vrij verkrijgbare pijnstillers zoals ibuprofen mag een patiënt ook innemen.

Bloedpatch

Soms houdt de hoofdpijn aan na rust en voldoende vochtinname. De arts werkt dan met een bloedpatch met het bloed van de patiënt om het lek af te dichten. Om een bloedpatch toe te dienen, steekt de arts een naald in dezelfde ruimte als het gebied waarin het verdovingsmiddel werd geïnjecteerd, of anders in het gebied daar direct naast. De arts neemt vervolgens een kleine hoeveelheid bloed van de patiënt en injecteert dit in de epidurale ruimte. Het bloed stolt en dicht het gat af dat de lekkage heeft veroorzaakt. Zo loopt er geen vocht meer weg en verdwijnt de hoofdpijn meteen of na enkele uren. Na het toepassen van de bloedpatch, moet de patiënt meestal nog enkele uren platliggen alvorens hij naar huis mag keren. Rugpijn, een stijve rug en soms ook terugkerende hoofdpijn zijn enkele complicaties. Bij terugkerende hoofdpijn is een herhaling van de procedure nodig.

Prognose van hoofdpijn na ruggenprik

In de meeste gevallen verdwijnt de spinale hoofdpijn binnen de week. Af en toe houdt de pijn wel weken tot zelfs maanden aan.

Complicaties

Onbehandeld leidt spinale hoofdpijn soms tot levensbedreigende complicaties, waaronder een subduraal hematoom (bloeding in de schedel die resulteert in een verhoogde druk op de hersenen) en epileptische aanvallen. Andere zeldzame complicaties zijn onder meer infecties en bloedingen in de rug.

Preventie

Spinale naalden zijn technisch gezien verbeterd, waardoor hoofdpijn na een lumbale punctie of toediening van spinale anesthesie zeldzaam is. Wanneer de arts een ruggenprik toedient met een kleine naald, verkleint de kans op hoofdpijn na een ruggenprik.

Lees verder

• Lumbale punctie (ruggenprik): Onderzoek van hersenvocht
• Hoofdpijn tijdens zwangerschap: Soorten en oorzaken
• Hoofdpijn aan achterkant hoofd: Pijn aan achterzijde hoofd
• Hoofdpijn bij kinderen: Oorzaken, symptomen en behandeling
• Hoofdpijn tijdens menopauze bij vrouwen