Lichamelijke klachten bij obesitas

Zware mensen hebben het letterlijk zwaar. Obesitas is een volksziekte. Zolang je je nog vrijelijk bewegen kunt en je niet al te veel last hebt van overgewicht, merk je er echter niet zoveel van. Je probeert misschien om een paar kilo af te vallen, je slaagt daar tijdelijk in en je komt dan meestal weer aan. Maar als obesitas een groot probleem wordt omdat je lichaam zo zwaar is dat het je fysiek en sociaal beperkt, kwakkel je met allerlei klachten en kwalen. Morbide obesitas belemmert mensen zelfs zo ernstig dat een sociaal leven niet langer vanzelfsprekend is. Stel je voor dat je elk jaar gemiddeld 2 kilo lichaamsgewicht aankomt. Dat lijkt niet zoveel, maar over twintig jaar weeg je dan wel 40 kilo meer dan je vandaag weegt. Kom je per jaar gemiddeld 3 kilo aan? Dan weeg je over 10 jaar al 30 kilo meer, en over 20 jaar zelfs 60 kilo meer. Zo ontstaat morbide obesitas. Het gaat meestal heel geleidelijk.

Niet aankomen

Als je er in slaagt om niet aan te komen, is er al heel veel gewonnen. Als je op 1 januari van elk jaar op de weegschaal gaat staan en je zorgt dat je niet meer weegt dan een jaar geleden, is er dus al heel veel gewonnen. Toch is zelfs dit ook al makkelijker gezegd dan gedaan. Mensen die aankomen hebben daar meestal maar een beperkt positieve invloed op. Afvallen lukt 95% van de mensen alleen tijdelijk. Het levenspatroon blijvend omzetten naar een gezonder leven, met meer beweging en gezonder eten, lukt de meesten ook alleen maar tijdelijk. Naarmate mensen ouder worden, worden ze vaak ook dikker, en hoe meer overgewicht, hoe meer fysieke problemen er op den duur ontstaan. Pas na de tweede wereldoorlog, toen de welvaart toenam, begonnen mensen in welvarende landen steeds dikker te worden.

Fysieke klachten door obesitas

Mensen met veel overgewicht krijgen vroeg of laat lichamelijke klachten. Ook sociaal is niets meer vanzelfsprekend. Als je elke dag 40 kilo lichaamsvet mee moet sjouwen is een wandelingetje al snel een pijnlijke onderneming. Klachten die kunnen voorkomen bij obesitas en morbide obesitas zijn bijvoorbeeld:

• kramp in de rugspieren bij lopen of inspanning.
• pijn in de (gewrichten van de) heupen.
• pijn in de (gewrichten van de) knieën.
• pijn in de (gewrichten van de) enkels.
• schurende huid.
• bloedende huid.
• opgerekte huid.
• kapotte huid in huidplooien.
• bacteriegroei in huidplooien.
• pijn in de (gewrichten en/of spieren van de) schouders.
• extreem moe, ook al na kortdurende inspanning.
• snel kortademig bij (zelfs al lichte) inspanning.
• spierpijn.
• schaamte.
• depressiviteit.
• moeite met aan en uitkleden.
• moeite met douchen.
• eigen sokken en schoenen niet meer kunnen aan of uitdoen.
• (veel) vocht vasthouden.
• overige.

Levensbedreigende aandoeningen bij overgewicht

Aankomen, te dik zijn, af willen vallen en een dieet volgen... Uiteindelijk krijgen steeds meer mensen hiermee te maken. Overgewicht veroorzaakt op den duur allerlei ziektes. Hoe meer overgewicht hoe groter de kans om deze ziektes te ontwikkelen. Bekend zijn bijvoorbeeld:

• suikerziekte.
• hart en vaatziekte.
• hoge bloeddruk.

Als bewegen niet meer vanzelfsprekend is

Zeer dikke mensen komen op een omslagpunt. Het moment waarop bewegen niet meer vanzelfsprekend is omdat het te veel pijn doet of omdat het te vermoeiend is. Mensen die (nog) geen 40 of 50 kilo extra lichaamsgewicht mee moeten sjouwen kunnen zich dat niet altijd goed voorstellen. Men denkt over dikke mensen al snel 'ga toch gewoon elke dag een flink stuk wandelen.' Wandelen is echter alleen maar fijn als je geen pijn hebt. Mensen met zeer veel overgewicht ervaren een wandeling vaak als een onderneming waarbij ze last hebben van zeer veel ongemakken.

Kortademig

Na tien of twintig stappen moeten ze al op adem komen. Mensen met veel overgewicht hebben hier vaak last van. Als ze even op adem kunnen komen gaat het (als het goed is) weer beter.

Rugpijn en pijnlijke gewrichten

Mensen met obesitas kunnen al na korte tijd lopen of staan last van zware rugpijn krijgen, waardoor ze zo snel mogelijk moeten gaan zitten om de rug te ontlasten. Bij morbide obesitas wordt de rug mogelijk al snel te zwaar belast. Op straat staan niet overal bankjes, dus onderweg even uitrusten is lang niet altijd mogelijk.

Knieën en heupen

Mensen met veel overgewicht kunnen last hebben van slijtage aan knieën of heupgewrichten en de enkels kunnen doorgezakt zijn.

Huid problemen

Terwijl erg dikke mensen lopen of op een andere manier intensief bewegen schuurt de huid over de huid, wat kapotte en pijnlijke plekken tot gevolg kan hebben, zoals smetten.

Schaamte en overige problemen bij morbide obesitas

Daarnaast hebben ze last van schaamte, een waggelgang, huid die vanzelf knapt en continu bloedt wat extra verzorging nodig heeft. Een wandeling van tien minuten kan zelfs al een week lang pierpijn en extreme vermoeidheid opleveren. Bovendien is een wandeling met iemand die dit probleem niet heeft, ook niet vanzelfsprekend. Zij kunnen immers sneller lopen en begrijpen wellicht het probleem van de ander niet. En de persoon met morbide obesitas heeft ook nog eens last van schaamte en wil anderen niet lastig te vallen met zijn of haar kwalen en klachten. Morbide obesitas is een eenzame kwaal, waarbij zelfs in huis een wandeling naar de wc maken of de trap op naar boven klimmen iets is waar men tegenop kan gaan zien.

Uitputting

Ook speelt uitputting een rol. De klachten die men ondervindt zijn dan eigenlijk zo hinderlijk dat het steeds vaker voorkomt dat men liever niet meer beweegt, liever geen mensen in het openbaar meer ziet, liever in huis blijft zitten omdat bewegen zoveel pijn en hinder en schaamte oplevert. Om deze ongemakken te kunnen begrijpen zou je je misschien kunnen voorstellen hoe het moet zijn als je de hele dag veertig of zestig kilo aardappels op je rug zou moeten mee sjouwen. Vervolgens is traplopen of wandelen ook niet meer zo vanzelfsprekend. Je bent immers te snel buiten adem. Je krijgt overal pijn wegens overbelasting en je kan niet meer meekomen met anderen. Hele gewone dingen zoals een bezoekje aan een theatervoorstelling of een gesprek met iemand op school, is niet meer vanzelfsprekend. Op een terras zitten in de zon kan alleen als je zeker weet dat de stoelen ruim genoeg zijn, en als je zeker weet dat de stoelen gemaakt zijn op het verdragen van veel gewicht. Bovendien kan je geen gewone kleren meer aan, schaam je je voor het gezeul met al dat gewicht, en ben je al kapot na weinig inspanning. Zo voelen mensen met morbide obesitas zich de hele dag. Eten is vervolgens het enige wat nog wat wat afleiding en gezelligheid biedt in het dagelijkse bestaan. Een vicieuze cirkel.

Sociale problemen en morbide obesitas

Mensen met morbide obesitas ondervinden vaak veel schaamte om hun overgewicht. Eenvoudige dingen kunnen schaamte oproepen, zoals:

• meedoen met activiteiten zoals bowlen of een dagje weg met andere mensen? Dit is voor mensen met veel overwicht iets waar ze enorm tegenop kunnen zien.
• in een restaurant eten roept meer schaamte dan plezier op.
• in een stoel zitten op een terras (veel stoelen zijn voor mensen met morbide obesitas te smal) lukt vaak niet.
• zwemmen is voor zeer dikke mensen een goede manier om te bewegen, maar ook een bezigheid waarbij ze zich vaak schamen voor hun lichaam in badpak of zwembroek.
• afvallen lukt meestal maar tijdelijk.
• op verjaardagen of andere feestjes moeten verschijnen, kan angst oproepen.
• op vakantie gaan is niet meer vanzelfsprekend. Het lichaamsgewicht veroorzaakt te veel lichamelijk ongemakken bij warm weer of op de camping.

Overgewicht en depressiviteit

Mensen met veel overgewicht hebben vaak te kampen met depressiviteit. Ze hopen af te vallen en voelen zich schuldig dat dit niet blijvend lukt. Ze voelen zich vaak mislukt, en opmerkingen als 'toon wat meer wilskracht,' of 'elk pondje gaat door het mondje' versterken deze gevoelens alleen maar. Mensen met aanleg om aan te komen, komen meestal geleidelijk aan. In tien jaar tijd kan er heel veel veranderden. Ben je zelf iemand die elk jaar ongeveer 2 tot 3 kilo aankomt? Besef dan dat je bij deze groep zal gaan horen als het je niet lukt om het aankomen te stoppen. Niet aankomen, en op een gezond gewicht blijven is echter gemakkelijker te organiseren dan 40 kilo afvallen. Voorkomen is dus ook in dit geval beter dan genezen. Het is echter ook niet heel gemakkelijk om te voorkomen dat je langzaam maar zeker toch aankomt.

Mensen met ernstig overgewicht helpen

Hoe kun je mensen met ernstig overgewicht in je omgeving helpen? Of het nou om je te dikke kind gaat of om je te dikke moeder, overgewicht komt op elke leeftijd voor. Veel mensen met veel overgewicht vertonen steeds minder fysieke activiteit. Het lichaamsvet veroorzaakt dan gewoon te veel klachten. Weinig bewegen voelt het beste aan maar is het slechtste. Ook kunnen mensen die dik zijn gemakkelijk in een isolement terechtkomen. In huis blijven zitten lijkt zeer zware mensen vaak de beste optie, hoewel dit het probleem natuurlijk alleen maar groter maakt.

• mensen in je directe omgeving kan je helpen door hen vooral verse producten te laten eten, en om bewerkt voedsel zoveel mogelijk te vermijden. Alles wat in een fabrieksverpakking zit is in eerste instantie verdacht. Maar al te vaak bevatten deze producten toegevoegde smaak en geurstoffen, verstopte suikers, vetten en te veel zout. Ook kant en klaar producten zijn meestal dikmakers. hoe verser men eet, hoe beter men weet wat erin zit.
• verder kan men een persoon met zeer veel overgewicht stimuleren om toch een beetje te bewegen. Begin klein, bouw het langzaam op, 5 minuten per dag is een begin, maar ook thuis wat oefeningen met kleine gewichten van 1 kilo per stuk kunnen al veel verschil gaan maken.
• haal geen ongezonde boodschappen in huis. Als jij ze niet kunt weerstaan waarom zou iemand met veel overgewicht dat dan wel moeten kunnen?
• reserveer ongezonde hapjes alleen voor feestjes en hou je daar aan. Kies voor gezonde snacks.
• ga met deze personen zwemmen en help ze over de drempel.
• isoleer ze niet sociaal maar breng een bezoekje, en neem dan een bloemetje mee in plaats van een taartje.
• praten over overgewicht en over mogelijkheden om af te vallen, kan helpen.
• documentaires kijken over mensen met overgewicht kan het knokken om af te vallen actueel houden.

Als je zelf morbide obesitas hebt

Als je zelf morbide obesitas hebt, of ernstige obesitas, zal je veel van de klachten in het artikel herkennen. Wat kan je doen? Hoewel je misschien voor je gevoel al alles geprobeerd hebt, en je niet gelooft dat het veranderen zal, is er wel degelijk een en ander aan te doen.

• probeer in elk geval niet verder aan te komen. Dit is een eerste essentiële stap. Bekijk dit per twee weken. Voorkom dat je verder aankomt.
• eet zoveel mogelijk verse producten en probeer dit consequent door te voeren in je leven. Voor veel dikke mensen zijn koolhydraten (suikers) een van de grote boosdoeners. Minder koolhydraten eten helpt om af te vallen.
• accepteer geen kant en klaar voedsel meer in huis, ook niet voor andere gezinsleden. Ook voor andere gezinsleden is het namelijk ongezond. Dit is essentieel. Als je chips en koek in huis hebt kan je van jezelf niet verwachten dat jij als enige consequent zal zijn en hiervan niet zal eten. Je bent net zoveel mens als een ander en die snacks zijn gemaakt om je te verleiden tot eten.
• feestvoedsel hoort alleen op feestjes thuis, niet in ons dagelijks eetpatroon. Hou je hier bij voorkeur altijd aan.
• probeer zoete en vette snacks te minderen. Het is even wennen maar eenmaal gewend is het gek genoeg niet zo moeilijk meer. Maak veel gebruik van verse kruiden.
• zoek lotgenoten om mee te praten en om samen iets te ondernemen of te praten.
• kom wat vaker van de bank af of achter je computer vandaan, hoe moeilijk het ook is.
• licht huishoudelijk werk oppakken is gezond.
• zin in iets zoets? Eet eerst fruit voordat je voor iets anders kiest. Negen van de tien keer zal je daarna geen trek meer hebben in iets zoets.
• probeer niet de hele dag achter de computer te zitten. Te veel zitten is dodelijk ongezond. Ga dagelijks even naar buiten.
• probeer sociale contacten gaande te houden en spreek wekelijks iets af met iemand anders.
• in plaats van denigrerende grappen over je eigen overgewicht te maken kan je beter uitspreken dat je er verdriet over hebt.
• overleg met de huisarts welke mogelijkheden om af te vallen er in jouw situatie zijn. Voor de een kunnen dat afslankpillen zijn, zoals bijvoorbeeld Xenical, voor de ander is dat een maagverkleining of een vorm van psychische hulp.

Lees verder

• Xenical, een afslankmiddel wat goed werkt
• 5 tot 15 kilo afvallen? Het 10 Weken Slank Plan!
• Afvallen door meer te eten, kan dat? Gezond dieet
• Dikke buik camoufleren. Hoe doe je dat?
• Afvallen zonder dieet: tips om vanzelf slanker te worden