De mineralen: Natrium en Kalium

Natrium en kalium zijn twee mineralen die heel belangrijk zijn voor een goede werking van onze lichaamscellen. Ze zorgen namelijk voor de vochtbalans buiten én binnen deze cellen. Natrium is dan verantwoordelijk voor de balans búiten de cellen en kalium juist weer voor de balans bínnen de cellen. Beide mineralen krijgen we binnen via voeding.

Natrium en Kalium

Natrium werkt nauw samen met het mineraal kalium. Deze mineralen zijn beiden nodig om de vochtvoorziening van het lichaam op peil te houden. Het verschil is dat natrium zorgt voor de vochtbalans buiten de cellen, zoals in het bloed en weefsels, en kalium zorgt juist voor de vochtbalans binnen de cellen. Verder zorgen natrium en kalium ook voor het transport van voedingsstoffen ván en naar de cellen en zijn ook nog eens verantwoordelijk voor het samentrekken van de spieren en het doorgeven van prikkels naar de zenuwen. Samen zorgen ze voor handhaving van het zuur-base-evenwicht in ons lichaam.

Natrium

Natriumchloride = zout. De voornaamste bron van natrium is keukenzout. Op zich komt natrium van nature niet zo heel veel voor in onze voeding, maar het wordt wel aan bijna alle producten als smaakmaker toegevoegd. Zeker bij kant en klare producten wordt veel zout toegevoegd omdat het ook als conserveringsmiddel werkt en de producten dus langer houdbaar maakt. Natuurlijke voedingsmiddelen bevatten minder natrium.

Hoeveel natrium per dag?

Hoeveel natrium een mens nodig heeft hangt samen met de benodigde hoeveelheid vocht. Wanneer men voldoende voeding en vocht binnenkrijgt dan zal men niet snel een tekort aan natrium krijgen. De gemiddelde hoeveelheid natrium die de mens nodig heeft wordt momenteel geschat op ongeveer 5 gram (een theelepel) per dag. Wanneer er echter een reden is dat men snel vocht verliest, dan verliezen we ook veel natrium, bijvoorbeeld wanneer men veel zweet na een grote inspanning of, bij ziekte door braken of diarree. Daarom is het dan ook belangrijk om voldoende te drinken om het verloren vocht (soms met wat zout) weer aan te vullen zodat de vochtbalans weer op peil komt. Het lichaam geeft dit zelf ook wel aan want dan ontstaat er ‘dorst’. Dorst is een teken van uitdroging van het lichaam en dus eigenlijk een ‘symptoom’, en er dient naar geluisterd te worden.

Een tekort aan natrium

Een tekort van natrium zal zich uiten in een droge mond en tong een bleke huidskleur, een verlaagde bloeddruk en een snelle maar zwakke pols.

Teveel natrium

Een teveel aan natrium kan zich uiten door hypertensie (verhoogde bloeddruk). Vroeger kreeg met in het geval van verhoogde bloeddruk het advies om zoutarm of zelfs zoutloos te eten maar inmiddels is door onderzoek ook al weer gebleken dat niet iedereen daar hetzelfde op reageert. Sommige mensen kunnen veel meer zout hebben dan anderen zonder dat de bloeddruk daarvan zal gaan stijgen. Beter is het dus om eerst de exacte oorzaak te zoeken van de bloeddruk verhoging, want die kan ook een heel andere oorzaak hebben, dan een teveel aan zout in het voedingspatroon. Jammer genoeg doen de meeste artsen aan symptoombestrijding en zullen eerst een zoutarm dieet voorschrijven en medicijnen die de bloeddruk weer verlagen.

Kalium

Kalium en natrium werken dus samen. Natrium zorgt voor de vochtbalans buiten de cellen: in het bloed en in de weefsels zoals kalium dat doet ín de cellen zelf. Kalium trekt het vocht door de celwand heen naar binnen en natrium doet het tegenovergestelde. Verder normaliseert kalium het hartritme en heeft een rol in het overbrengen van zenuwimpulsen naar organen. Het heeft ook een functie bij de verwijdering van afvalstoffen en bevordert het denkvermogen. Ook bijzonder in de samenwerking met natrium is dat kalium juist weer bloeddrukverlagend werkt.

Een tekort aan kalium

Een tekort aan kalium kun je dus eigenlijk vergelijken aan een tekort aan vocht in de cellen aangezien kalium dat vocht in balans dient te houden. Een tekort uit zich in stoornissen in de spieren en zenuwen. Dus: spierslapte, spierzwakte e.d. andere symptomen kunnen zijn: oorsuizingen en slapeloosheid.

Ook hier kan een tekort weer zijn ontstaan door verlies aan vocht d.m.v. braken en diarree, het gebruik van laxeermiddelen, plastabletten, maar ook bij een ontregelde suikerziekte of bij het gebruik van geneesmiddelen met hormonen zoals cortisonen, aldosteron, prednison. Ook grote verwondingen en/of verbrandingen, geestelijke of lichamelijke inspanningen kunnen voor kaliumtekort zorgen. Een tekort aan kalium kan dus heel veel oorzaken hebben en komt vaak pas naar boven bij een controle van het bloed.

Een tekort zal niet zo snel voor komen omdat kalium in veel producten aanwezig is zoals: Tarwe, tarwekiemen, rogge, aardappelen, peulvruchten, postelein, karnemelk, yoghurt, zeewier, olijven, bananen, tomaten, appelstroop, vijgen, rozijnen, cacao, spinazie, zwarte bessen, peterselie, sesamzaad, zonnebloempitten, vlees, vis en noten.

Opname van voedingsstoffen

Kalium wordt minder goed door het lichaam opgenomen wanneer men veel koffie drinkt, alcohol gebruikt, suiker, zout of een koolhydraatarm dieet volgt. Dat is iets waar men niet altijd bij stilstaat. Men kan nog zoveel voedingsstoffen binnenkrijgen maar dat wil niet altijd zeggen dat deze stoffen ook daadwerkelijk goed worden opgenomen in het lichaam. Veel vitaminen en mineralen zijn van invloed op elkaar ivm een goed opname. Daarom ook is een gevarieerd en gezond voedingspatroon ook zo belangrijk.

Teveel kalium

Wanneer de nieren niet goed functioneren wordt er minder kalium uitgescheiden. Dit is meestal de oorzaak van een tevéél aan kalium in het lichaam. Een teveel aan kalium kan resulteren in hartstoornissen, maar verwarrend genoeg geldt dat ook wanneer er een tekort aan kalium is.

Nog even samengevat

De samenwerking tussen natrium en kalium zorgt eigenlijk voor een soort pompwerking. Natrium zorgt voor het vocht buiten de cellen en kalium voor binnen in de cellen. Ze trekken het naar zich toe. Natriumchloride is zout en komt niet in grote hoeveelheden in voeding voor maar wordt wel heel veel toegevoegd bij de bewerking van veel voedselproducten waardoor we er sneller teveel dan te weinig van binnen krijgen. Kalium komt van nature juist in heel veel voedselproducten voor zodat een tekort ook niet snel kan ontstaan.

Lees verder

• Het mineraal Calcium (Kalk)
• Het mineraal: Koper
• Het mineraal: Fosfor
• Het mineraal Magnesium
• Het mineraal: Chroom