Slapen: de productiviteit van ochtendmensen en avondmensen

Ochtendmensen zijn in de ochtend productiever. Bij avondmensen stijgt de productiviteit juist naarmate de dag vordert. Avondmensen gedijen het beste wanneer ze 's avonds laat naar bed gaan en 's ochtends uit kunnen slapen. Het bioritme van avondmensen is anders dan van ochtendmensen. En mensen presteren beter wanneer zij de mogelijkheid krijgen om te slapen volgens hun eigen bioritme. Voor avondmensen is het beter wanneer zij in de avond later naar bed gaan, en in de ochtend later opstaan.

Vroeg opstaan is beter(?)

Er wordt vaak beweerd dat vroeg opstaan beter is dan uitslapen. Diverse gezegden en uitspraken bevestigen dat:


Soortgelijke gezegdes die het omgekeerde beweren zijn er eigenlijk niet. Uitslapen wordt vaak gezien als iets voor studenten en werkelozen. Als je wat wilt maken van je leven ga je 's avonds op tijd naar bed, en sta je 's ochtends vroeg op. Mensen die pas om half 10 aan hun werkdag beginnen zullen het nooit ver schoppen; ook niet als ze 's middags of 's avonds langer doorwerken.

Dat is wat wordt beweerd. Maar is dat ook echt zo?

Het bioritme van ochtendmensen en avondmensen

Ons bioritme is gekoppeld aan de hoeveelheid en het soort licht dat verandert naarmate de dag vordert. Ochtendlicht zorgt er over het algemeen voor dat we op willen staan en dat we actief worden. Het licht in de middag maakt dat we alert en productief zijn. En als het 's avonds donker wordt is dat een teken om naar bed te gaan.

Onze biologische klok is gekoppeld aan dit dag-nachtritme. Maar deze koppeling is niet bij iedereen gelijk. Iedereen heeft zijn eigen bioritme en dit bepaalt of we ochtendmensen of avondmensen zijn, of iets er tussenin.

Anders slapen in verschillende levensfasen

Of je een ochtendmens of avondmens bent, ligt grotendeels vast in je genen. Maar er zijn ook verschuivingen die plaatsvinden met de verandering van levensfasen. Zo zijn kinderen en oudere volwassenen vaker ochtendmensen. Pubers en jonge volwassenen zijn juist vaker avondmensen.

Ochtendmensen, avondmensen en productiviteit

Veelal wordt gezegd dat mensen beter presteren in de ochtend. Je bent dan alerter, geconcentreerder, creatiever en productiever. Dat klopt, maar dit gaat alleen op voor ochtendmensen. Avondmensen zijn juist niet erg productief in de ochtend. Zij presteren beter in de avond. Onderzoek toont aan dat middelbare scholieren beter gaan presteren, wanneer de school later begint, en zij langer kunnen uitslapen.

Het probleem van avondmensen

Ochtendmensen en avondmensen kunnen dus even productief zijn; alleen op verschillende momenten van de dag. Daarbij hebben ochtendmensen echter wel een voordeel. Op het moment dat het 's ochtends licht begint te worden, krijgen zij dubbele signalen dat het tijd is om op te staan: van het ochtendlicht én van hun biologische klok. Avondmensen zijn geneigd uit te slapen: 's ochtends vroeg zijn zij vaak nog in een diepe slaap. Maar ook hun lichaam reageert op het ochtendlicht. Er worden dan tegenstrijdige signalen afgegeven.

Werkgevers zijn ingesteld op ochtendmensen

Daar komt nog eens bij dat ons hele maatschappelijke en economische systeem afgestemd is op ochtendmensen. De meeste werkgevers verwachten dat hun werknemers 's ochtends ergens tussen 7 uur en 9 uur beginnen met hun werk. Dat komt erg slecht uit voor avondmensen, die eigenlijk liever later zouden beginnen. Dat zou voor de werkgever ook beter zijn, aangezien avondmensen productiever worden naarmate de dag vordert.

Wanneer moet je slapen als avondmens?

Lichaam en geest functioneren het beste wanneer je meegaat in de stroom van je natuurlijke slaap-waak ritme. Als je avondmens bent is het daarom het beste om 's avonds laat naar bed te gaan en 's ochtends uit te slapen. Om zo min mogelijk last te hebben van licht, kan het erg helpen om de slaapkamer goed te verduisteren. Op die manier wordt je niet wakker van het ochtendlicht.

Uitslapen voor je naar je werk gaat?

Daarnaast moet je je slaaptijden af kunnen stemmen op je werk, studie of andere verplichtingen. Als het te regelen, probeer dan eens een uur later te beginnen, en kijk wat dit doet met je productiviteit en gemoedstoestand.

Avondmensen kunnen niet altijd optimaal slapen

Als het niet mogelijk is om later te beginnen, probeer je dan zo goed mogelijk aan te passen aan het ritme dat je opgelegd krijgt. Als je door de week niet de mogelijkheid hebt om uit te slapen, ga dat dan ook niet in het weekend doen. Om goed uitgerust te zijn is een regelmatig slaapritme namelijk ook erg belangrijk.

Lees verder

• Slaaptekort: het gevaar van te weinig slaap
• Hoeveel slaap heb je nodig?
• Hoeveel slaap hebben pubers nodig?
• Slapen: Beter uitrusten met minder slaap
• Slaappillen: Het gevaar van slaapmiddelen