De geneeskracht van mastiekboom

De mastiekboom is een groen blijvende struik die meestal rond de drie tot vier meter hoog wordt maar in zeldzame gevallen acht meter hoog kan worden. Hij dankt zijn naam aan de hars die hij produceert, welke mastiek wordt genoemd. Deze struik komt van origine voor in rotsachtige delen van het Middellandse Zeegebied, van Turkije tot Marokko. Ook op de Canarische eilanden is het een inheemse boom. Hij heeft zich genaturaliseerd in Mexico. Mastiek is sinds mensenheugenis een medicijn bij spijsverteringsstoornissen. Overigens werd er in antieke tijden een soort kauwgom van mastiek gemaakt.
Let op! Dit artikel is geschreven vanuit de persoonlijke visie van de auteur en bevat mogelijk informatie die niet wetenschappelijk onderbouwd is en/of aansluit bij de algemene zienswijze.

Botanische tekening mastiekboom / Bron: Franz Eugen K?hler, K?hler's Medizinal-Pflanzen, Wikimedia Commons (Publiek domein)

Mastiek in vroegere tijden

Dioscorides, pionier der geneeskunde en kruidenwetenschap, beschreef in zijn legendarische boek De Materia Medica over mastiek. Het werd in zijn tijd, de eerste eeuw van de jaartelling, volop gebruikt als middel bij maag- en darmproblemen. Artsen die enkele jaren later leefden zoals Markellos Empeirikos en Pavlos Eginitis propageerden eveneens het gebruik van mastiek voor maag- en darmbezwaren. De visie van deze artsen wordt door huidig wetenschappelijk inzicht onderlegd. Er zijn legio wetenschappelijke onderzoeken gedaan die wijzen naar de geneeskrachtige werkzaamheid van mastiek bij bacteriële plaque in de mond, maagzweer, gastritis of maagwandontsteking en twaalfvingerigedarmontsteking. Modern wetenschappelijk onderzoek is erachter gekomen dat een aanzienlijke hoeveelheid soorten bacteriën worden geëlimineerd door mastiek. Daarnaast is een aantal gebruikstoepassingen (nog) niet door de wetenschap gestaafd, zoals het gebruik van mastiek bij diarree, gonorroe, witte vloed, jicht, reuma en levercirrhose.

Mastiek is eetbaar

De mastiek, het harsresidu van de mastiekboom is niet alleen een medicinale stof; het is eetbaar. Je kunt kauwen op deze zoetige hars. Het is als het ware een natuurlijke, biologische kauwgom. De adem wordt er zoeter van. Bovendien heeft het iets wat synthetische kauwgom niet heeft; het bestrijdt mondbacteriën en het is goed voor het tandvlees. Mastiek wordt als smaaktsof gebruikt in puddings. Dat gebeurt met name in Turkije.

Winning en gebruiksvormen

Mastiek wordt gewonnen door gedurende de zomer tot aan de herfst een inkeping in de bast te maken. Deze wordt niet te diep gemaakt, niet tot aan de stam. Vervolgens stroomt de hars naar buiten en wordt deze opgevangen. Mastiek kan gedroogd worden en tot poeder worden vermalen maar er kan ook een etherische olie van worden gemaakt.

Pistacia lentiscus / Bron: Rafaelji, Wikimedia Commons (CC BY-SA-3.0)

Daarnaast zijn er vele andere toepassingen. Zo wordt er vernis van gemaakt, maakt men er een lijm van om valse baarden mee op te plakken en is het een fixeermiddel in een parfum. Daarnaast kan er een tandpasta of zalf van worden gemaakt en dient het soms als tijdelijke opvulling voor een gat in een kies.

In het Latijn wordt mastiekboom Pistacia lentiscus genoemd.

Werkzame stoffen

Van mastiekboom wordt voor fytotherapeutische doeleinden alleen het hars gebruikt. In deze hars zit een etherische olie met monoterpenen zoals alfapineen, myceen, sabineen en delta-3-creen. Verder bevat het alfamasticoresine, betamasticoresine, alfa- en beta masticonzuur, alfa- en betamasticinezuur, masticotzuur en bitterstoffen.

Mastiekhars voor de maag

Mastiekhars is ontstekingswerend voor het maagslijmvlies. Het heeft een adstringerende of samentrekkende werking op de maagwand. Hierdoor worden de cellen van de maagwand beschermd en vermindert de maagsecretie, het afscheiden van maagsappen. Daarnaast wordt de zuurtegraad van de maag verbeterd en de heliobacter pylori-bacterie gedood. Door deze medicinale werkzaamheden wordt mastiekhars in de fytotherapie voorgeschreven bij de volgende indicaties:

Pyrosis of zure oprispingen,
Gastritis of maagwandonsteking,
Gastralgie of maagpijn,
Gevolgen van aspirinegebruik,
Adjuvans bij ontsteking van maag- en twaalfvingeredarmzweren.

Mastiekolie bij zwellingen

De etherische olie van de mastiekboom werkt goed tegen zwellingen. Vooral het bloedvatsysteem en het lymfesysteem zijn gebaat bij deze zwellingsverminderende eigenschap. Het werkt eveneens positief voor een vergrote prostaat. Om deze geneeskracht van mastiekhars behulpzaam zijn bij:

Mastiekhars / Bron: Lemmikkipuu, Wikimedia Commons (CC BY-SA-3.0)

Spataderen
Aambeien
Sinusitis of neusbijholte-ontsteking,
Benigne prostaat hypertrofie of vergrote prostaat,
Prostatitis of prostaatontsteking.

Dosis en veiligheid

In de fytotherapie wordt in de praktijk niet zo vaak gebruik gemaakt van mastiek voor inwendige doeleinden, hoewel de werking onbetwist is. Daarentegen wordt de positieve werkingen op het bloedvatensysteem en het lymfesysteem steeds vaker met behulp van de etherische mastiekolie opgelost. Voor dit doel worden enkele druppels etherische olie op een draagolie gedaan en wordt met deze mix de huid ingesmeerd op de plekken waar de klachten zijn. Een draagolie kan een groot aantal biologische oliesoorten zijn, bijvoorbeeld: amandelolie, jojoba-olie, druivenpitolie, perilla-olie, olijfolie en avocado-olie.