Help ik ben eetverslaafd: wat moet ik doen?

Een eetverslaving is een psychische aandoening. Hierbij is er sprake van een afwijking van het normale eetgedrag waarbij er een dwangmatige behoefte is voor het innemen van voedsel. Omdat er grote hoeveelheden eten naar binnen worden gewerkt, ontstaat er een grote kans op overgewicht. Een verslaving, zoals ook een eetverslaving, is een mentale aandoening. Het overgewicht zelf aanpakken is niet voldoende. Om het probleem bij de kern aan te pakken moet er mentaal een verandering plaats vinden. Wat houdt een eetverslaving in en hoe kun je er van af komen?

Afwijkend eetgedrag

Een eetverslaving is een psychische aandoening waarbij er sprake is van een dwangmatige drang om te eten waarbij er meestal te veel wordt gegeten. Er is een afwijking van het normale eetgedrag. Vaak wordt er bijna de hele dag door gegeten. Voorral koolhydraten (suikers) zijn de grootste boosdoeners. Omdat het lichaam een groot overschot aan energie krijgt en dit zal opslaan als vet, is de kans op overgewicht (obesitas) groot.

Psychische aandoening

Uit onderzoek is gebleken dat mensen met een eetverslaving dezelfde hersenactiviteit vertonen als andere verslaafden zoals bijvoorbeeld een alcohol- of drugsverslaafde. Omdat dit een verslaving is die uit de hersenen voorkomt, is een behandeling van een verslaving meestal zinvoller dan het aanpakken van alleen het overgewicht. Uit hersenonderzoek blijkt dat er bij het zien van een plaatje van lekker eten meer hersenactiviteit ontstaat dan bij het zien van een plaatje van een glas water. De hersengebieden die gaan over besluitvorming en gedragscontrole zijn hierbij betrokken. In deze gevallen hebben vrouwen over het algemeen minder controle over hun handelingen dan mannen.

De verslaving

Bij een verslaving is de persoon fysiek en/of mentaal afhankelijk van een gewoonte of stof. Dit is op zo’n manier dat de persoon deze gewoonte of stof niet, of heel moeilijk los kan laten. Bij een eetverslaving is het gedrag van de persoon met name gericht op het verkrijgen en innemen van veel eten, ook al zal dit ten koste gaan van andere zaken. Als de persoon hier niet in slaagt, en de gewoonte moet loslaten, kan er een vorm van ontwenningsverschijnselen ontstaan.

Eigenschappen dwangmatige eters

Mensen met een eetprobleem vertonen naast het dwangmatige eetgedrag vaak ook een dwangmatige manier om dit te compenseren. Soms wordt er compensatie gezocht om zichzelf te straffen. Zo gaan sommigen een periode extreem lijnen, regelmatig eten uitbraken, laxeermiddelen of vochtafdrijvers gebruiken of extreem veel en zwaar sporten.

Het erkennen

Om wat aan de eetverslaving te doen, moet de persoon eerst erkennen dat er sprake is van een eetprobleem. Erkenning is de eerste stap naar genezing. Je hoeft niet persé obesitas te hebben om een eetprobleem te hebben. Er zijn ook slanke mensen die een dwangmatige vorm van eten kennen. Hoe het eetpatroon ook is, er is een allesoverheersende dwang ontstaan over de manier hoe er met eten wordt omgegaan. De persoon kan zichzelf niet accepteren zoals hij is.

Laag zelfbeeld

Een eetstoornis ontstaat vaak uit een laag zelfbeeld. De persoon voelt zich dik en dit leidt tot een laag zelfbeeld. Hierdoor ontstaat er weinig zelfvertrouwen waardoor iemand zich onaantrekkelijk of nutteloos kan voelen. Deze negatieve gevoelens kunnen leiden tot angst, boosheid, verdriet of eenzaamheid. Hierdoor krijgt de persoon door emoties weer opnieuw een eetbui die opnieuw een negatief gevoel geeft zoals schuldgevoel en schaamte. Je weet wat je moet doen om af te vallen en toch lukt het niet. Vaak neemt het gewicht alleen maar meer toe en raak je gefrustreerd, waardoor het zelfbeeld alleen maar lager wordt.

Eten als beloning

We eten als we gezellig met elkaar zitten zoals bijvoorbeeld op een verjaardag of uit eten gaan. Eten wordt geassocieerd als iets dat gezellig is. Als kind kreeg je misschien wel een snoepje als je jezelf had bezeerd. Je hebt jezelf misschien wel aangeleerd om te eten als je jezelf niet goed voelt om jezelf te troosten. Zo ga je misschien wel eten als je verdrietig bent, je eenzaam voelt of verveelt.

Oplossing

Door de verslaving is er een storing van het beloningscircuit van de hersenen. Omdat het eten zo goed voelt, vraagt het lichaam steeds weer naar meer. Het verlangen naar eten wordt versterkt als je het eten ziet, ruikt of zelfs er maar aan hoeft te denken. Om van een eetverslaving af te komen moet het patroon worden doorbroken. De persoon moet ontdekken waarom hij een eetbui heeft en uit welke emotie dit voorkomt. Er moet wat aan de emotie gedaan worden zodat er geen behoefte meer ontstaat naar dwangmatig eten. Pas als het gedrag wordt doorbroken kan er iets aan de verslaving worden gedaan. Vaak is er deskundige hulp bij nodig. Het doorbreken van dit patroon kan zeer moeilijk zijn.

Tips

Soms kan een kleine verandering de knop omzetten zodat je een patroon kunt doorbreken. Hieronder volgen wat tips om het moment van een eetbui te doorbreken en om te zetten naar iets positiefs:

• Ga sporten op het moment dat je eetbui krijgt
• Blijf niet op de bank zitten omdat je het jezelf dan veel moeilijker maakt
• Bel een vriend(in) op voor een lang telefoongesprek
• Schrijf vijf redenen op waarom je niet hoeft te eten
• Beloof jezelf een half uur niet te eten als je de drang naar eten voelt opkomen
• Ga de deur uit voor een wandeling, boodschap of brief posten
• Drink een groot glas water
• Schrijf op waarom je wilt eten
• Neem een douche of bad

Mocht je er in slagen om een eetbui te overwinnen, zal de tweede keer meestal gemakkelijker gaan. Als het moeilijk is bedenk je dan dat het steeds gemakkelijker zal worden om een eetbui te weerstaan. Van een verslaving afkomen kost veel doorzettingsvermogen waarbij er een kans op terugval aanwezig is. Indien je er zelf niet uitkomt, is het raadzaam om deskundige hulp in te schakelen.

Lees verder

• Overeten: een aangeleerd gedragsprobleem
• Welk dieet past bij mij?
• Herken het gedrag van een verslaafde
• Herken de eetstoornis Boulimia Nervosa
• Dikker worden bij een gezond eetpatroon