Epilepsie: ketogeen dieet tegen aanvallen

Mensen die lijden aan epilepsie hebben een storing in de elektrische geleiding in de hersenen. Er kunnen hierdoor aanvallen ontstaan, waarbij iemand soms begint te schokken. Er bestaan verschillende vormen van epilepsie, waarbij het in één of meerde hersengebieden kan optreden. Sommige vormen van epilepsie kunnen het dagelijkse leven behoorlijk beïnvloeden. Er zijn mensen die baat hebben bij medicijnen. De aanvallen kunnen hierdoor verminderen of zelfs helemaal verdwijnen. Voeding kan ook een grote rol spelen, vooral bij kinderen met epilepsie. Door het ketogeen dieet te volgen kan het aantal aanvallen verminderen of helemaal stoppen. Wat houdt het ketogeen dieet precies in en welk effect heeft het op epilepsie?

Wat epilepsie is

Bij epilepsie ontstaat er aanvalsgewijs kortsluiting in de hersenen. Meestal duurt dit niet zo lang en tijdens een aanval kan iemand beginnen te schokken. Dit hoeft niet altijd het geval te zijn. In sommige gevallen is iemand alleen maar een beetje afwezig, alsof hij aan het dagdromen is. Epilepsie wordt ook wel eens de vallende ziekte genoemd, en het kan een behoorlijke impact hebben op het dagelijkse leven. Een aanval kan in één gebied van de hersenen ontstaan, maar ook vanuit meerdere haarden of in het hele hersengebied. Er zijn mensen die baat hebben bij medicijnen en bij wie hierdoor de aanvallen (gedeeltelijk) verdwijnen. In ernstigere gevallen, kan er soms gekozen worden voor een operatie. Er bestaan ook vormen van epilepsie die niet te behandelen zijn en soms vanzelf over gaan.

Het ketogeen dieet

Door het volgen van dit dieet kan het aantal epileptische aanvallen verminderen, minder hevig zijn of soms zelfs helemaal verdwijnen. Het wordt vooral bij kinderen toegepast. De basis van een ketogeen dieet is dat de inname van koolhydraten sterk wordt beperkt en dat de inname van vetten wordt verruimd. De inname van de hoeveelheid eiwitten blijft gelijk. Er bestaan verschillende vormen van dit dieet: het klassieke ketogeen dieet, het ketogeen dieet met MCT (Medium Chain Triglycerides) en een combinatie van beide. Het biedt weinig mogelijkheden om te variëren en je moet je er streng aan houden. Voor kinderen is het belangrijk dat de ouders hier zorgvuldig mee omgaan.

Minder aanvallen

Het is aangetoond dat het ketogeen dieet het aantal epileptische aanvallen doet verminderen en in sommige gevallen zelfs helemaal doen verdwijnen. Het dieet wordt vooral toegepast bij kinderen onder de achttien jaar die last hebben van ernstige epilepsie en bij wie medicijnen niet voldoende werken of ernstige bijwerkingen geven en die niet in aanmerking komen voor een operatieve ingreep. Het dieet wordt ook door volwassenen met epilepsie gevolgd, echter op kleine schaal.

Wat het dieet inhoudt

Bij een normaal voedingspatroon zijn koolhydraten de belangrijkste bron voor je lichaam om te voorzien in de behoefte aan energie. Om aan energie te komen, verbranden lichaamscellen koolhydraten. Door koolhydraten voor een groot deel te vervangen door vetten, moet het lichaam zich noodgedwongen overschakelen naar vetten om aan energie te komen. De reststof die overblijft bij vertering van vetten zijn ketonen. Het is een streng dieet waar weinig mogelijkheden zijn tot variatie. Er mag nooit van worden afgeweken en het is belangrijk dat zowel en het kind gemotiveerd blijven het dieet te volgen. Als het dieet aanslaat, moet het zeker een paar jaar worden gevolgd.

Een voorbeeld van het ketogeen dieet:

Ontbijt:

• 30 gram volle yoghurt
• 75 gram crème fraîche
• 44 gram Mon Chou
• 13 aardbeien
• koolhydraatvrije drank

In de loop van de ochtend:
thee zonder suiker of limonade van suikervrije limonadesiroop

Lunch:
zalmmousse van 20 gram zalm uit blik, 21 gram mayonaise, 20 gram crème fraîse, 5 gram tomatenpuree, salade van 10 gram ijsbergsla, 70 gram kleine tomaatjes, 50 gram komkommer, 20 gram mayonaise
koolhydraatvrije drank

In de middag:
thee zonder suiker of limonade van suikervrije limonadesiroop

Avondeten:
omelet van 20 gram geklopt ei met 10 gram ontbijtspek, gebakken in 8 gram olie, spinazie: 100 gram spinazie roerbakken in vier gram olie, hierbij 25 gram mayonaise
toetje: 20 gram appel gebakken in 5 gram roomboter.

Aanvulling met vitamines/mineralen

De varianten van dit dieet

Bij het klassieke ketogeen dieet wordt gebruik gemaakt van zeer vetrijke voedingsmiddelen, waarbij voedingsmiddelen die koolhydraten bevatten in zeer geringe mate is toegestaan. Bij het ketogeen dieet met MCT is een iets ruimere inname van koolhydraten toegestaan. In sommige gevallen mogen beide vormen van het ketogeen dieet gecombineerd worden. Het is een dieet op maat, waarbij de diëtist per kind bekijkt welke vorm van dit dieet het beste bij hem of haar past. Er wordt rekening gehouden met de lengte, het gewicht en hoeveel energie wat het kind gebruikt.

Het effect

Na één tot drie maanden wordt duidelijk welk effect het dieet heeft op de aanvallen. Wanneer het kind duidelijk minder aanvallen heeft, wordt er doorgegaan met het dieet. Na een periode van minstens twee jaar kan het dieet eventueel worden afgebouwd. Er wordt gesproken over een effectieve behandeling als het aantal aanvallen met minstens de helft is afgenomen. Bij ongeveer de helft van de kinderen heeft het effect. Zeven tot tien procent van de kinderen wordt zelfs helemaal vrij van aanvallen. Bij de rest van de kinderen werkt het dieet slechts in geringe mate of helemaal niet.

Bijwerkingen

De mindere inname van koolhydraten en meer vetten kan bijwerkingen geven. In het begin moet het lichaam eraan wennen. Het kind kan daardoor slap en futloos zijn. Ook kan het zijn dat hij honger heeft in het begin omdat de maaltijden misschien wat kleiner zijn geworden. Het hongergevoel zal vanzelf overgaan doordat vetten een verzadigd effect geven. In het begin kan dit dieet leiden tot misselijkheid, braakneigingen, verstopping of diarree. Meestal zijn deze bijwerkingen mild en gaan ze weer over.

Lees verder

• Epilepsie: wat houdt een aanval in en wat zijn de symptomen?
• Epilepsie: twee verschillende hoofdsoorten
• Epilepsie: de gevolgen en de invloed op je leven
• Epilepsie door hersenbeschadiging: symptomen en oorzaken
• Epilepsie: symptomen en diagnose