Wat is een virusinfectie en hoe verloopt die?

Een virusinfectie kan afhankelijk van het type virus een groot aantal ziekten veroorzaken. Virussen zoeken in het menselijk lichaam naar gastheercellen, met hulp waarvan ze zich kunnen vermenigvuldigen. Vaak echter, kan het immuunsysteem de ziekteverwekker vooraf uitschakelen en blijven ons de symptomen bespaard.

Hoe raken virussen in ons lichaam?

Virussen kunnen op verschillende manieren in het menselijk lichaam geraken. Virussen die verantwoordelijk zijn voor verkoudheid en griep worden vaak overgedragen via druppelinfectie (hoesten en niezen) en nestelen zich vervolgens in neus of keel. Ook als gevolg van verwondingen en via voedsel kunnen bepaalde soorten virussen hun weg in het lichaam vinden. Het HIV-virus dat AIDS veroorzaakt, kan worden overgedragen door onbeschermd geslachtsverkeer of contact met besmette bloedzakken en spuiten.

Het belang van een goed werkend immuunsysteem

Een gezond en goed werkend immuunsysteem kan bepaalde virussen onderscheppen voordat die zich in het lichaam nestelen. Vooral bij virussen die verband houden met aankomende verkoudheden gebeurt dat regelmatig. We krijgen in dat geval niets van de virusinfectie mee omdat er geen symptomen optreden.

Hoe dringt een virus onze cellen binnen?

Heeft een virus eenmaal een gastheercel gevonden, dan begint het proces van infiltratie:

• allereerst hecht het zich aan het celoppervlak;
• daarna versmelt het virusomhulsel als het ware met de celwand en het virus sluist zijn erfelijke informatie door in de cel;
• dat produceert vervolgens nieuwe virussen die uiteindelijk ook weer vrijkomen.

Het immuunsysteem kan voorkomen dat virussen zich aan de celwand hechten. Daartoe bezetten de antilichamen van de immuuncellen de corresponderende receptoren van het virus en blokkeren die. Reeds geïnfecteerde gastheercellen geven een chemische boodschap aan de omringende cellen af, die bij een virusbesmetting de vermeerdering remt. Bovendien worden immuuncellen aangetrokken die geïnfecteerde cellen vernietigen.

Behandeling van een virusinfectie

Op deze wijze ontdoet het lichaam zich met en met helemaal vanzelf van ziekteverwekkers en neemt de virusinfectie af. Een gewone verkoudheid is doorgaans na hooguit twee weken overwonnen zonder dat behandeling noodzakelijk is. Medicijnen kunnen alleen maar de symptomen zoals hoesten, een loopneus en pijn verlichten. Maar sommige ziekteverwekkers kan het lichaam niet alleen bestrijden. Daartoe behoort onder meer het Ebola-virus, dat de cellen zo snel vernietigt dat het immuunsysteem het niet kan bijhouden.

Welke soorten virussen zijn er eigenlijk?

Wetenschappers maken onderscheid tussen verschillende soorten virussen. Zij worden ingedeeld op basis van hun verschillende kenmerken en eigenschappen. Anderzijds zijn er virussen die in de regel slechts bepaalde organismen infecteren.

Virussen ingedeeld naar gastheervoorkeur

De verschillende typen virussen zijn meestal gespecialiseerd in bepaalde gastheren. Zowel mensen als dieren, bacteriën en zelfs planten, kunnen worden geïnfecteerd door virussen. Afhankelijk van de betrokken gastheer, worden de virussen dus ingedeeld in corresponderende groepen. De varianten die mensen besmetten, worden menselijke virussen genoemd. Bij de dierlijke virussen onderscheiden we vogelvirussen, varkensvirussen enzovoort. Bij virussen die bacteriën infecteren, spreken we van bacteriofagen of kortweg fagen. Virussen die planten infecteren op hun beurt, worden plantenvirussen of Phytovirussen genoemd.

Indeling op basis van eigenschappen en kenmerken

Behalve de hiervoor genoemde indeling gebaseerd op de voorkeur voor een bepaalde gastheer, worden virussen ook ingedeeld naar eigenschappen en kenmerken en daartoe onderverdeeld in families. Die onderverdeling maken wetenschappers op basis van hun structuur, de wijze van voortplanting en de werking ervan. Op basis van die criteria zijn er momenteel zo’n twintigtal virusfamilies bekend die mensen en dieren kunnen infecteren. Virussen kunnen bovendien worden onderverdeeld op basis van het erfelijk materiaal dat ze in zich dragen.

Lees verder

• MERS, het gevaarlijke virus uit Saoedi-Arabië
• Bacteriën en virussen, de verschillen