Zwanger en ontbijtkoek

Ontbijtkoek of peperkoek wordt vaak als tussendoortje gegeten. Het wordt vanwege het lage vetgehalte beschouwd als een gezond tussendoortje. Daarnaast wordt het wel eens aangeraden aan zwangere vrouwen die een moeilijke stoelgang hebben. Ontbijtkoek bevat echter veel suiker, waardoor het tussendoortje toch wat minder gezond is dan vaak gedacht wordt. Daarnaast bevat ontbijtkoek kaneel, een specerij waarvan tijdens de zwangerschap beter niet teveel gegeten kan worden. Daarom is het verstandig om niet teveel ontbijtkoek te eten als je zwanger bent.

Ontbijtkoek of peperkoek

Ontbijtkoek wordt al eeuwenlang gebakken door bakkers. De voorloper van de ontbijtkoek werd zelfs 4000 jaar geleden al door de Egyptenaren bereid. In België en het zuiden van Nederland wordt ontbijtkoek vaak peperkoek genoemd. Ook de benamingen kruidkoek, snijkoek, pondkoek of honingkoek komen voor.

Soorten

Er bestaan vele verschillende varianten van de ontbijtkoek. Naast verschillende toevoegingen aan ontbijtkoek, zijn er ook verse bakkerskoeken en voorverpakte ontbijtkoeken uit de fabriek verkrijgbaar. Tenslotte bestaan er ook volkoren varianten en ontbijtkoek met minder suiker.

Streekkoek en verschillende smaken
Vroeger had men in verschillende streken in Nederland een bekende smaak koek die veel gegeten werd. Denk maar aan de Groningerkoek met sukade, de oudewijvenkoek met anijs uit Groningen en Drenthe, de Bossche koek met kandijsuiker, de Deventer koek en de Friese kruidkoek. Daarnaast bestaan er vele variaties zoals ontbijtkoek met noten, chocolade, rozijnen, vruchten of gember.

Bakkerskoek
Ontbijtkoek kan voorverpakt in de supermarkt verkocht worden, maar bakkers verkopen ook verse zelfgebakken ontbijtkoeken. Het grote verschil is dat de ontbijtkoeken uit de supermarkt meestal langer houdbaar zijn doordat ze minder vocht bevatten. Bakkerskoek is wat vochtiger, waardoor het sneller zal gaan schimmelen. Het voordeel is echter dat bakkerskoek wat smeuïger is, terwijl de voorverpakte koeken wat droger zijn.

Bereiding

Voor de bereiding van ontbijtkoek is tijd nodig. Het deeg moet namelijk de tijd krijgen om van te voren te rusten. De ontbijtkoeken worden in grote bakblikken gebakken en moeten na het bakken afgekoeld en gesneden worden. Dit hele proces neemt vaak langer dan een dag in beslag.

Ingrediënten
De belangrijkste ingrediënten van ontbijtkoek zijn roggebloem, suikerstroop, bakpoeder en verschillende specerijen. Het specerijenmengsel bepaald in belangrijke mate de smaak van de koek. Aan ontbijtkoek worden koekkruiden toegevoegd. De samenstelling van koekkruiden bestaat uit kaneel, nootmuskaat, kruidnagel, gemberpoeder, kardemom en witte peper.

Deeg

De warme suikerstropen worden samen met de roggebloem gekneed tot een stevig deeg. Aan dit deeg worden vaak ook resten gebakken ontbijtkoek toegevoegd, afkomstig van bijvoorbeeld weggesneden korsten van de koek. Dit deeg moet langere tijd rijpen, zodat de enzymen het zetmeel kunnen afbreken. Het rijpen van het deeg kan een tot enkele dagen duren. Na het rijpen worden de overige ingrediënten aan de ontbijtkoek toegevoegd, zoals het pakpoeder en de specerijen. Dit deeg wordt nogmaals gekneed en afgevuld in grote bakblikken.

Oven

De koeken worden voor het bakken bestrooid met decoratie. De decoratie kan bestaan uit bijvoorbeeld grove kandijsuiker, noten of zemelen. Hierna kunnen de koeken de oven in. Afhankelijk van de inhoud van het bakblik worden de koeken in ongeveer 1 tot 3,5 uur gebakken.

Snijden en inpakken

Na het bakken worden de bakblikken omgekeerd, waardoor de koeken uit de bakblikken gelost worden. De koeken worden geïnspecteerd op oneffenheden. Na het afkoelen worden de zijkanten van de koeken gesneden, welke worden herverwerkt in het deeg voor nieuwe koeken. De koek zelf wordt gesneden in de gewenste porties. Meestal zijn dit ontbijtkoeken van 600 gram. Soms worden deze ontbijtkoeken weer in plakken voorgesneden. De koeken worden in plasticfolie verpakt en kunnen verkocht worden.

Gezondheid

Ontbijtkoek wordt vaak als een gezond product geprofileerd. De argumenten hiervoor zijn dat ontbijtkoek vetarm is. Bovendien zou ontbijtkoek van nature veel vezels bevatten omdat het van rogge gemaakt wordt. Hoewel ontbijtkoek zeker vetarm is, is de hoeveelheid vezels in de koek beperkt. Aan de andere kant bevat ontbijtkoek een grote hoeveelheid suiker.

Vezels

Tijdens de zwangerschap kan de stoelgang langzamer worden, waardoor er obstipatie ontstaat. Om de stoelgang te verbeteren, kan een dieet met veel voedingsvezels en voldoende vocht werken. Soms wordt er ontbijtkoek aangeraden om de vezelinname te verhogen. De hoeveelheid vezels in een standaard ontbijtkoek is echter beperkt. Een snee ontbijtkoek bevat ongeveer dezelfde hoeveelheid vezels als een snee witbrood. Dit komt doordat er in ontbijtkoek roggebloem gebruikt wordt in plaats van roggemeel. Bij roggebloem worden de buitenste delen van de roggekorrel niet gebruikt, terwijl dit deel juist de meeste vezels bevat. In volkorenontbijtkoek wordt wel de hele roggekorrel gebruikt, waardoor deze variant meer vezels bevat. Een snee volkoren ontbijtkoek staat qua hoeveelheid vezels ongeveer gelijk aan een snee bruin tarwebrood. Volkorenontbijtkoek is daarom een beter alternatief als je je vezelinname wil verhogen.

Suiker

Ontbijtkoek is zeer suikerrijk. Gemiddeld bevat ontbijtkoek ongeveer 40 procent suiker, dat is meer suiker dan in een plak cake. Suiker levert veel calorieën, terwijl het geen verzadigd gevoel geeft. Hierdoor is suiker een echte dikmaker. Daarnaast zorgt suiker voor tandbederf. Dit is dan ook de reden waarom ontbijtkoek eigenlijk niet zo'n gezond tussendoortje is. Er bestaan echter wel ontbijtkoekvarianten met minder of geen suiker.

Suikerarme ontbijtkoek

In suikerarme of suikervrije ontbijtkoek, zoals Peijnenburg zero, zijn suikerstropen vervangen door voedingsvezels als oligofructose en zoetstoffen als xylitol. Hierdoor is het suikergehalte van de koek drastisch verlaagd, en is het vezelgehalte flink hoger geworden. Xylitol kan echter niet onbeperkt gegeten worden. Bij een te hoge inname kan winderigheid of diarree ontstaan.

Kaneel

Ontbijtkoek bevat veel kaneel. Kaneel bevat schadelijke stoffen, zoals coumarine en safrol. Vanwege de onduidelijke effecten bij zwangere vrouwen wordt aangeraden om tijdens de zwangerschap niet te veel kaneel te eten. Een dagelijkse inname van maximaal 1 gram kaneel wordt als veilig beschouwd. Dit komt neer op ongeveer 3 plakken ontbijtkoek per dag.

Ontbijtkoek tijdens de zwangerschap

Er zijn geen bezwaren tegen het eten van ontbijtkoek tijdens de zwangerschap. Vanwege de hoeveelheid kaneel in ontbijtkoek is het aan te raden om niet meer dan 3 plakken per dag te eten. Omdat ontbijtkoek veel suiker bevat, is het niet een heel gezonde keuze. Beter kan er gekozen worden voor een tussendoortje met minder suiker of voor fruit. Als je graag ontbijtkoek eet om de vezelinname te verhogen, kies dan voor volkorenontbijtkoek of ontbijtkoek zonder suiker, omdat standaard ontbijtkoek niet heel veel vezels bevat.

Lees verder

• Zwanger en chocolade
• Zwanger en boter
• Zwanger en noten
• Zwanger en kruiden en specerijen
• Zwanger en honing