Framboesia – een zeldzame importziekte

In tropische gebieden komt framboesia veel voor. Met name in West- en Centraal-Afrika. De besmetting vindt veelal plaats door huidcontact (of insecten) en de verwekker is verwant aan de syfilis-bacterie. De symptomen variëren van zweren tot gewrichtsafwijkingen en sterke eeltvorming. Vooral kinderen zijn het slachtoffer van deze aandoening. Het is een typische importziekte die in Nederland vrijwel niet voorkomt. Door de wereldwijde migratiestromen zou daar echter wel eens verandering in kunnen komen.

Inhoud

• Wat is framboesia?
• Symptomen van framboesia
• Waar komt de ziekte voor?
• Oorzaken van framboesia
• Diagnose
• Behandeling van framboesia

Wat is framboesia?

Framboesia is een infectieziekte. De naam is afgeleid van de framboosachtige ‘gezwellen’ die deze besmetting veroorzaakt op de huid. De ziekteverwekker is de Treponema pertenue. Deze spiraalvormige bacterie (spirocheet) is verwant aan de Treponema pallidum – de veroorzaker van syfilis – en er amper van te onderscheiden. De incubatietijd is twee weken tot drie maanden.

Symptomen van framboesia

De symptomen beginnen met een soort moedervlek, meestal bij de mond, de tepels (zogen) of op de benen, doorgaans op onbedekte huid. Het is de plaats waar de spirocheet het lichaam is binnengedrongen. Deze moedervlek verandert in een granuloom (korrelig gezwel), ofwel een bobbeltje waarin zich de ziekteverwekker bevindt. De knobbel breekt open, gaat pussen en laat een litteken achter. De grotere granulomen verschijnen na twee tot drie maanden op het hele lichaam en bij de gewrichten, maar voornamelijk bij de overgang van slijmvlies naar huid, zoals bij de mond, neus en anus. Ook de voetzolen zijn vaak aangetast.

Misvormingen

Het betreft een gegeneraliseerde, jeukende huideruptie met witgele pus. De rubberachtige veranderingen in de huid en botten worden doorgaans jaren later manifest. De uiteindelijke misvormingen in het gezicht en in de gewrichten kunnen aanzienlijk zijn. Er ontstaan infecties en ontstekingsreacties in de botten, gewrichten en in de voetzolen en handen, die opzwellen door de verspreiding via de bloedbaan. Cardiovasculaire en neurologische afwijkingen zijn echter niet waargenomen.

Waar komt de ziekte voor?

Framboesia komt hoofdzakelijk voor in Zuidoost-Azië, West-Indië, Centraal-Afrika en Zuid-Amerika, maar ook in afgelegen gebieden van India en Thailand. In Nederland wordt de aandoening uiterst zelden gediagnosticeerd. Het is dan ook nog steeds een zeldzame importziekte. De wereld is echter ‘in beweging’. Mensen reizen en migreren. Door de wereldwijd toenemende migratiestromen kan deze besmettelijke ziekte zich ook in Nederland manifesteren.

Oorzaken van framboesia

Feitelijk is framboesia een armoedeziekte. Besmettingen doen zich voor in onhygiënische omstandigheden, door slechte sanitaire voorzieningen en povere behuizing. Vooral kinderen tussen 3 en 16 jaar worden het slachtoffer van framboesia. De ziekte wordt van mens op mens overgedragen door huidcontact met zieke personen bij wie zich inmiddels framboesia-wondjes hebben ontwikkeld. Vliegen en andere insecten, maar bijvoorbeeld ook honden die aangehaald worden, kleding en schoeisel zorgen voor een snelle verspreiding van de bacterie.

Infectie
De infectie verspreidt zich daarna via de bloedbaan. Rond de plaats waar de spirocheet de huid is binnengedrongen gaan de lymfklieren opzetten. Vooral de vlieg is een beruchte vector, ofwel een organisme dat ziekten of parasieten overbrengt maar zelf niet de veroorzaker is. Deze insecten gaan op de onbedekte huid zitten, op de slijmvliezen bij de mond en neus en op huidbeschadigingen. Aldus brengen ze de spirocheet over op gezonde personen.

Diagnose

Met behulp van de Wassermann- en Reiter-test (laboratoriumonderzoek), VDRL-testen en serologisch onderzoek is deze infectieziekte makkelijk te diagnosticeren. De uitslag van die onderzoeken bevestigen de diagnose na lichamelijk onderzoek (wondjes). In de huidlaesies is de Treponema pertenue aantoonbaar.

Behandeling van framboesia

Toediening van antibiotica (penicilline) heeft snel succes. Er is echter vrijwel altijd een nabehandeling nodig om recidieven te voorkomen. Soms verlopen de behandeling en genezing zeer traag, vooral als de framboesia in een ‘chronische’ fase verkeert.

Lees verder

• Pas op voor de malariamug!
• Amoebedysenterie – oorzaken, symptomen, behandeling
• De gevreesde Afrikaanse slaapziekte (trypanosomiasis)
• De dodelijke cholera – oorzaak, symptomen en behandeling
• Anatomie & fysiologie in 10 stappen – de huid