Spataderen verwijderen: laseren, herstel en vergoeding

Spataderen verwijderen, laseren en voorkomen en spataderen verwijderen vergoeding. Spataderen (varices) zijn afwijkingen die vaak voorkomen: zo'n 50% van de personen ouder dan 50 jaar heeft er last van. Iedere abnormale verwijding van een ader is in feite een spatader. Wanneer er verdikte blauwe of donker-paarse aders zichtbaar zijn aan de oppervlakte van de huid, spreekt men van spataders. Dikwijls lopen ze wat kronkelig. Ze geven vaak geen klachten. Wel worden ze doorgaans als storend of lelijk ervaren. Er zijn verschillende behandelmethoden om spataderen te verwijderen: we bespreken de voordelen en nadelen van deze behandelingen tegen spataderen en hoe snel het herstel gaat na een behandeling. Ook gaan we in op de vraag wat de vergoeding is van het verwijderen van spataderen.

• Wat zijn spataderen?
• De oorzaken van spataderen
• Risicofactoren
• Erfelijke aanleg
• Zwangerschap
• Langdurig staan
• Geslacht
• Zwaarlijvigheid
• Overige oorzaken
• Klachten, verschijnselen en symptomen van spataderen
• Behandeling van spataderen
• Compressietherapie
• Sclerocompressie therapie
• Echosclerose met foam
• Müllertechniek
• Cryostrippen spataderen
• EndoVeneuze LaserBehandeling (EVLB)
• VNUS Closure RF Procedure (magnetron-methode)
• Multidisciplinaire behandelteams
• Spataderen voorkomen: wat kunt u zelf doen tegen spataderen?
• Spataderen verwijderen: vergoeding

Wat zijn spataderen?

Een slagader is een bloedvat dat zorgt voor het transport van bloed van het hart naar de organen en de weefsels. De slagader is de aanvoer en een ader zorgt voor de terugvoer van het bloed richting het hart. Het bloed stroomt in een ader rustiger dan in een slagader en onder lage druk, waardoor de wanden van aders minder dik zijn dan die van slagaders.

Spataderen, ook wel varices genoemd, zijn afwijkingen die vaak voorkomen: zo'n 1 op de 2 personen ouder dan 50 jaar heeft er last van. Ze komen vaker voor bij vrouwen dan bij mannen. Men spreekt van een spatader bij iedere abnormale verwijding van een ader. In het algemeen spreekt men van een spatader als er verdikte blauwe of donker-paarse aders zichtbaar zijn aan de oppervlakte van de huid. Dikwijls lopen ze wat kronkelig. Spataderen worden vaak op de benen aangetroffen. Ze worden door veel mensen als cosmetisch storend ervaren.

De oorzaken van spataderen

Men gaat ervan uit dat defecte of beschadigde kleppen in de aderen spataderen veroorzaken. Kleppen in de aderen voorkomen dat het bloed weer naar beneden zakt. Door verschillende oorzaken kunnen de kleppen in een ader gaan lekken:

• er ontstaat een te grote druk op de kleppen;
• het wijder worden van het bloedvat waardoor de kleppen niet goed meer kunnen afsluiten;
• de kleppen zelf kunnen ook zwak zijn aangelegd.

Risicofactoren

De volgende zaken spelen een rol of vormen een risicofactor bij het ontstaan van spataderen:

Erfelijke aanleg

Aangeboren zwakte van de vaatwanden of niet goed functionerende kleppen van de aderen waardoor spataderen ontstaan.

Zwangerschap

Tijdens de zwangerschap kunnen om allerlei redenen spataderen ontstaan. Allereerst wordt zwangerschap geassocieerd met een toename van het bloedvolume. Ook kan de terugstroom van bloed uit de benen naar het hart minder goed plaatsvinden door de groeiende baarmoeder. De veranderde hormoonspiegels tijdens de zwangerschap kunnen bijdragen aan de ontwikkeling van spataderen. Daarnaast is de kans op het ontwikkelen van trombose - de vorming van bloedstolsels in de bloedvaten - tijdens de zwangerschap groter.

Langdurig staan

Mensen die om wat voor reden dan ook langdurig moeten staan, bijvoorbeeld door het werk wat ze doen, hebben een verhoogde kans op het ontwikkelen van spataderen.

Geslacht

Vrouwen hebben meer kans dat ze spataderen krijgen dan mannen.

Zwaarlijvigheid

Overgewicht is ook een risicofactor voor spataderen.

Overige oorzaken

Operaties en ongevallen kunnen aanleiding geven tot spataderen. Spataderen kunnen ook een gevolg zijn van een aandoening zoals een trombosebeen, waarbij diepe aderen in het been verstopt raken door gestold bloed.

Klachten, verschijnselen en symptomen van spataderen

Vaak geven spataderen in het geheel geen klachten, maar wordt de aanwezigheid ervan als cosmetisch storend ervaren.
Sommige mensen met spataderen hebben echter wel klachten en deze kunnen bestaan uit:

• jeuk en tintelingen;
• pijn;
• moe en zwaar gevoel in de benen, of een onrustig gevoel in het onderbeen (rusteloze benen of restless legs), soms gepaard gaande met krampen (kramp in de kuiten) of opgezette enkels;
• opgezet gevoel op de plek waar de spataderen zich bevinden;
• huiduitslag/huidverkleuring (bruine vlekken);
• aderontstekingen of spataderbloeding;
• vochtophoping (oedeem): als het bloed naar het hart niet goed kan terugstromen (stuwing), kan als gevolg hiervan vochtophoping (oedeem) rond de enkels ontstaan;
• bij aanhoudende oedeem kan pigmentvorming, eczeem, witte verlittekening, verharding van de huid en het onderhuidse vetweefsel ontstaan en uiteindelijk een huidzweer die maar niet wil genezen (een zogenaamde 'open been').

Behandeling van spataderen

Er is geen standaardbehandeling voor spataderen. Afhankelijk van de gevonden afwijkingen zal er een maat gesneden behandeling worden aangeboden. Deze kan bestaan uit een combinatie van methodes.

Hieronder volgt een korte bespreking van een aantal verschillende opties met betrekking tot spataderbehandelingen.

Compressietherapie

Het doel van compressietherapie waarbij de patiënt medische compressiekousen draagt is om de vaten te ondersteunen, de bloedstroom te versnellen, de veneuze druk te verlagen, de functie van de vaatwand te normaliseren en de stofwisseling in het weefsel te verbeteren. Er bestaan vier compressieklassen die naar de mate van de aandoening worden toegepast.

Sclerocompressie therapie

Bij sclerocompressie therapie, ook wel spuiten genoemd, wordt een vloeistof met een dunne naald in de ader gespoten, waardoor de vaatwanden van de ader aan elkaar plakken. Na deze behandeling moet de patiënt een steunkous dragen voor enkele weken.

Echosclerose met foam

De sclerocompressie therapie is bij deze methode verbeterd door het toepassen van schuim in plaats van vloeistof. De methode 'echosclerose met foam' blijkt effectiever te zijn en bovendien goed te werken bij grotere spataderen. Door gebruik te maken van echoapparatuur kunnen ook dieper liggende spataderen worden bereikt.

Müllertechniek

Een chirurgische techniek waarbij er onder lokale verdoving door middel van kleine incisies (sneetjes)spataderen onderhuids worden verwijderd met een soort haaknaaldje. Door deze techniek wordt dan de gehele spatader onderhuids verwijderd en doordat de incisies zeer klein zijn, blijven er slechts zeer kleine en nauwelijks zichtbare littekens over

Cryostrippen spataderen

Hierbij wordt de ader bevroren. De chirurg brengt via de lies een sonde in de spatader, bevriest het bloedvat en trekt vervolgens de spatader uit het been.

EndoVeneuze LaserBehandeling (EVLB)

Hierbij wordt onder plaatselijke verdoving met behulp van laserenergie de ader van binnenuit dicht gebrand. Via echografische controle wordt de plaats van de te behandelen ader bepaald, waarna de ader wordt aangeprikt en een dunne lasersonde wordt in de ader opgevoerd die het bloedvat met laserenergie dichtmaakt. Het bloedvat is dicht gebrand en maakt geen onderdeel meer uit van het vaatstelsel. Het bloed zoekt een andere weg door de rest van het vaatstelsel. Deze behandeling geeft goede cosmetische resultaten. Voor de behandeling van spataderen is een laserbehandeling net zo effectief als cryostripping, zo blijkt uit een proefschrift van vaatchirurg Ben Disselhoff. Deze behandeling wordt steeds meer de gouden standaard behandeling. De procedure is in korte tijd populair geworden bij de behandelaars van spataderen vanwege zijn relatieve eenvoud en een hoge patiënttevredenheid. De resultaten en ervaringen met laseren zijn goed, met een succespercentage tot 100.¹

Mogelijke bijwerkingen van de behandeling zijn: bloeduitstorting (blauwe plek) rond de aanprikplaats; matige pijn en/of roodheid ter hoogte van de behandelde ader in de eerste week na behandeling; oppervlakkige trombose. Het herstel gaat vrij snel. De normale activiteiten kan de patiënt na enkele dagen weer hervatten. Aangeraden wordt om de eerste week niet te sporten. Na de behandeling krijgt de patiënt een compressiekous aan die hij twee weken moet aanhouden; de eerste week dag en nacht, de tweede week alleen overdag.

VNUS Closure RF Procedure (magnetron-methode)

VNUS Closure RF Procedure is een relatief nieuwe methode en een uitstekend alternatief voor het traditioneel verwijderen van spataderen zoals het strippen en de laserbehandeling. Het is veiliger en minder pijnlijk.² De ingreep duurt meestal een half uur. Onder plaatselijke verdoving wordt een behandelkatheter in de te behandelen ader gebracht. Door hoogfrequente radiogolven (RF) wordt het uiteinde van de katheter tot maximaal 120 graden Celcius verhit, waardoor de vaatwand krimpt en de ader sluit. Na de behandeling volstaat een drukverband of kous, die de volgende dag alweer af kan. Het College voor Zorgverzekeringen (CVZ) heeft in 2008 besloten deze methode voor de behandeling van spataderen te vergoeden. Deze behandeling tegen spataderen is dus opgenomen in het basispakket. De ervaringen van patiënten zijn zeer positief.

Multidisciplinaire behandelteams

In enkele ziekenhuizen in Nederland wordt in multidisciplinaire behandelteams spataderen behandeld. Zo is er bijvoorbeeld de Spataderkliniek Friesland. Dit is een zogenaamd 'zelfstandig behandelcentrum' dat door het Medisch Centrum Leeuwarden (MCL) is opgericht. Spataderkliniek Friesland werkt op twee locaties: in MCL Leeuwarden en MCL Harlingen. In Harlingen ligt de nadruk op poliklinische activiteiten en dagbehandeling. Spataderkliniek Friesland werkt in een multidisciplinair behandelteam. In de kliniek wordt de kennis van de dermatologie en vaatchirurgie gecombineerd.

Spataderen voorkomen: wat kunt u zelf doen tegen spataderen?

• Hoogstand van uw benen. Het is belangrijk om uw benen te verhogen tot boven het niveau van uw hart om het maximale effect te krijgen. Doe dit voor ongeveer een half uur per keer.
• Hoogstand van de ledematen kan ook bereikt worden door het voeteinde van het bed met 5-7 cm. te verhogen. Dit bevordert de terugstroom van het bloed naar het hart.
  Vermijd het gebruik van alcohol bij spataderen / Bron: Istock.com/karelnoppe
• Draag steunkousen om het uitzetten van de aders te beletten.
• Probeer bij overgewicht gewicht te verliezen. Een gezond en evenwichtig samengesteld dieet met veel vezels en weinig vet en zout kan helpen.
• Vermijd het gebruik van alcohol. Alcohol zorgt ervoor dat de aderen in de benen zich verwijden.
• Vermijd het dragen van strakke kleding, zoals gordels en riemen.
• Ga met uw benen niet kruislings zitten.
• Verhoog de kracht van de venenwand door tweemaal daags ('s ochtends en 's avonds) de benen met koud water te besproeien.
• Lichaamsbeweging is van kardinaal belang. Wandelen, fietsen en zwemmen zijn daarbij aan te bevelen. Het vergroot de spierkracht en het bevordert de veneuze terugvloei.
• Lang staan en stilzitten moeten worden vermeden. Probeer bij lang stilzitten tijdens een reis of bij langdurig bureauwerk, ieder uur even te wandelen.

Spataderen verwijderen: vergoeding

Spataderen zijn door de zorgverzekeraars ingedeeld in een aantal klassen (CEAP classificatie):


Door deze indeling wordt er onderscheid gemaakt tussen:

• minder ernstige vormen van spataderen, waarbij het behandelen hiervan door de verzekeraars als cosmetische ingreep wordt beschouwd (CEAP klasse C0 t/m C2), en
• ernstiger vormen waarbij behandeling of het verrichten van een ingreep medisch noodzakelijk is (klasse C3 t/m C6).

Behandeling van spataderen in de klassen C0 t/m C2 worden niet vergoed vanuit de basisverzekering, doch veel verzekeraars hebben deze behandelingen wel opgenomen in een aanvullend pakket. Vraag je verzekeraar om informatie. De behandeling van spataderen in de klassen C3 t/m C6 worden medisch noodzakelijk geacht en valt daarom wel binnen het basispakket van je verzekering.

Noten

1. J.van den Bremer, P.Ph.A.Hedeman Joosten en F.L.Moll: Endoveneuze lasertherapie: een nieuwe behandeling van varices; Ned Tijdschr Geneeskd. 2007;151:960-5
2. Almeida JI. Recovery trial interim results, 34th Veith Symposium. Nov 14-18, 2007. New York.

Lees verder

• Spataderen en steunkousen of zwangerschapspanty's
• Spataderen behandelen volgens de VNUS Closure procedure
• Huidaandoeningen A-Z: symptomen, oorzaak en behandeling