Veneuze insufficiëntie: symptomen en behandeling aderzwakte

Onder veneuze insufficiëntie of aderzwakte wordt ​​een verstoorde functie van de aderen verstaan, die meestal wordt veroorzaakt door een belemmerde bloedstroom. In de regel worden de aderen op de benen aangetast door zwakke aderen. Veneuze insufficiëntie kan acuut of chronisch zijn. Vrouwen en ouderen worden er vaak door getroffen. Er worden drie stadia van de ziekte onderscheiden. Preventie van veneuze insufficiëntie kan door voldoende beweging en gezonde voeding.

• Wat is veneuze insufficiëntie?
• Ontwikkeling van de klachten
• Bloedcirculatie
• Het falen van de veneuze kleppen
• Wie krijgt het?
• Stadia van aderzwakte
• Stadium 1
• Stadium 2
• Stadium 3
• Symptomen van veneuze insufficiëntie
• Verschijnselen
• Hypostatisch eczeem
• Open been
• Oorzaken en risicofactoren
• Sedentaire levensstijl en obesitas
• Erfelijkheid en ouderdom
• Systemische ziekten of ontstekingen
• Zwangerschap
• Onderzoek en diagnose
• Behandeling van veneuze insufficiëntie
• Leefstijlveranderingen
• Compressietherapie
• Medicamenteuze ondersteuning
• Sclerocompressietherapie
• Preventie

Wat is veneuze insufficiëntie?

Veneuze insufficiëntie duidt op het tekortschieten van het veneuze systeem, de aders. Met name de beenaders kunnen niet langer in voldoende mate de terugstroom van bloed naar het hart verzorgen. Als gevolg hiervan hoopt het bloed zich op in de benen en veroorzaakt het de typische symptomen als gevolg van onvoldoende afvoer van vocht en afvalstoffen, variërend van vermoeidheid tot niet-genezende wonden.

Ontwikkeling van de klachten

Bloedcirculatie

Aders vervoeren zuurstofarm bloed vanuit alle delen van het lichaam naar het hart toe. Nadat het bloed zuurstof en voedingsstoffen aan de weefsels en organen hebben afgegeven, bereikt het eerst de venulen (kleine bloedvaten in de microcirculatie) vanuit het capillaire netwerk, de zogenaamde haarvaten. De venulen gaan over in aderen en de aanvankelijk oppervlakkige aders met een kleine omvang leiden het bloed naar diepere aderen met een grotere diameter. Ten slotte brengen de twee grootste aderen van het lichaam, de bovenste holle ader (vena cava superiore) en de onderste holle ader (de vena cava inferior), het zuurstofarme bloed terug naar het hart. Het hart pompt het in de longcirculatie, waar het opnieuw wordt geoxygeneerd (geoxygeneerd bloed = zuurstofrijk bloed) voordat het weer terugstroomt naar het hart en vervolgens via de slagaders naar de weefsels en organen.

Het falen van de veneuze kleppen

Omdat de aders die zich onder het hart bevinden het bloed tegen de zwaartekracht in naar het hart moeten transporteren, hebben ze een bijzondere structuur. Binnenin zitten zogenaamde veneuze kleppen die voorkomen dat het bloed terugstroomt. De veneuze zwakte begint meestal met een geleidelijk falen van deze veneuze kleppen. Als deze niet meer goed sluiten, wordt de afvoer van het bloed belemmerd en hoopt het zich op. Na verloop van tijd geeft de aderwand steeds meer mee door de druk die wordt uitgeoefend door het opgehoopte bloed, en de ader verwijdt. Zulke verwijde aderen verschijnen uiteindelijk op het huidoppervlak als fijne spinnewebachtige adertjes of als blauwachtig kronkelige, duidelijk zichtbare spataderen. Als dit proces vordert, kan er chronische veneuze insufficiëntie ontstaan. Dit gaat meestal gepaard met ernstige zwelling en huidveranderingen.

Wie krijgt het?

Tot grofweg 5% van de westerse bevolking lijdt aan veneuze insufficiëntie. Chronische veneuze insufficiëntie is één van de meest voorkomende veneuze ziekten. Tot de risicogroepen behoren vrouwen vanaf 40 jaar en mannen vanaf 70 jaar.

Stadia van aderzwakte

Veneuze insufficiëntie komt vaak voor. Vaak geven gezwollen benen na lang staan ​​of aderen die duidelijker zichtbaar zijn aan dat de aderen niet meer naar behoren functioneren. De aderzwakte ontwikkelt zich langzaam en, indien onbehandeld, vordert geleidelijk. Het kan worden onderverdeeld in verschillende graden van ernst.

Stadium 1

In dit stadium verschijnt vaak blauwachtige verkleuring aan de randen van de voeten. Oedeem vormt zich ook, maar dit kan weer verdwijnen.

Stadium 2

De onderbenen en voeten zijn blauwachtig van kleur en het oedeem vermindert niet. Huidveranderingen worden opgemerkt.

Stadium 3

De circulatiestoornissen zijn zo vergevorderd dat er een open been (ulcus cruris) ontstaat.

Symptomen van veneuze insufficiëntie

Verschijnselen

Als spataderen, trombose of veneuze vasculaire misvormingen leiden tot een verstoorde bloedafvoer in de benen, stijgt de bloeddruk in het veneuze systeem van de benen. Deze verhoogde bloeddruk en het niet terugstromen van het bloed veroorzaakt de typische symptomen:

• gezwollen benen en enkels
• strak gevoel in de kuiten
• jeukende, pijnlijke benen
• pijn bij het lopen die stopt bij rust
• bruin gekleurde huid, vaak bij de enkels
• spataderen
• beenzweren of ulcera die soms moeilijk te behandelen zijn
• rustelozebenensyndroom
• pijnlijke krampen in de benen, spierspasmen of tintelingen in de benen

Hypostatisch eczeem

Hypostatisch eczeem (spatadereczeem) ontstaat aan de onderbenen en enkels bij patiënten met een minder goed werkend adersysteem in de benen (chronische veneuze insufficiëntie). Aan de onderbenen ontstaan onscherp begrensde rode plekken met schilfering die flink kunnen jeuken, waardoor krabeffecten kunnen ontstaan.

Open been

In de gevorderde stadia van de ziekte treden pathologische huidveranderingen op tot open gebieden op het been (ulcus cruris).
Omdat het hart betrokken is bij het goed functioneren van de aderen, moet bij deze symptomen altijd rekening worden gehouden met het feit dat een hartaandoening ook de oorzaak kan zijn.

Oorzaken en risicofactoren

Er zijn verschillende risicofactoren die de prestatie van je aderen negatief kunnen beïnvloeden.

Sedentaire levensstijl en obesitas

In de spieren liggen de diepe aderen en bij het aanspannen van de beenspieren, bijvoorbeeld tijdens het wandelen of hardlopen, wordt het bloed in de diepe aderen omhoog gestuwd in de richting van het hart. Mensen die door onvoldoende inspanning hun spierpompen niet goed gebruiken en daardoor het terugstromen van het bloed bemoeilijken, lopen een bijzonder hoog risico op veneuze insufficiëntie. Bovendien leidt gebrek aan lichaamsbeweging vaak tot overgewicht, waardoor de druk op onze benen toeneemt en het voor de aderen moeilijker wordt om het bloed terug te voeren. Overgewicht hindert de terugstroom van het bloed naar het hart.

Erfelijkheid en ouderdom

Bovendien is het risico op veneuze insufficiëntie groter als familieleden deze aandoening al hebben, omdat er altijd het risico op overerving bestaat. Voorts speelt leeftijd een belangrijke rol, omdat je bloedvaten en het omliggende weefsel ook verouderen. Op oudere leeftijd neemt het risico op veneuze aandoeningen enorm toe.

Systemische ziekten of ontstekingen

Bovendien kunnen systemische ziekten of ontsteking van de bloedvaten blijvende schade aan de veneuze kleppen veroorzaken en zo chronische veneuze insufficiëntie veroorzaken.

Zwangerschap

Last but not least is zwangerschap ook één der risicofactoren.

Onderzoek en diagnose

Aan de hand van de uitwendige symptomen kan de arts meestal beoordelen of er sprake is van (chronische) veneuze insufficiëntie en in welk stadium deze zich bevindt. Een echografie kan ook de toestand van de bloedvaten onthullen. Als er een hartaandoening achter de symptomen schuilgaat, is verder onderzoek en mogelijk een bezoek aan de cardioloog nodig.

Behandeling van veneuze insufficiëntie

Leefstijlveranderingen

De behandeling richt zich ten eerste op leefstijlveranderingen door minder alcohol, meer beweging, verandering in dieet, gewichtsvermindering en het vermijden van verkeerde belasting zoals langdurig staan. Het is aangetoond dat het in een vroeg stadium in aanmerking nemen van deze factoren de kans op het voortschrijden van de klachten verkleint. Als de ziekte zich in het eerste of tweede stadium bevindt, betekenen deze veranderingen in levensstijl vaak dat het ziektebeeld niet verslechtert en je verdere complicaties voorkomt, zoals moeilijk te genezen wonden.

Compressietherapie

Een andere belangrijke pijler bij de behandeling van veneuze insufficiëntie is compressietherapie. Bij deze therapie voorkomen speciale steunkousen dat het bloed in de benen zakt. Aangezien de kousen niet te slap of te strak mogen zijn voor een effectieve behandeling, is het inwinnen van gedegen advies essentieel voor het gebruik ervan. Naast steunkousen kunnen ook compressieverbanden worden gebruikt om de klachten te verlichten. Bij bedlegerige patiënten kunnen de benen worden gezwachteld. Door het zwachtelen met druk wordt de spierpomp ondersteund.

Medicamenteuze ondersteuning

Een aantal veneuze vasoactieve medicamenten kunnen de klachten verlichten, in vooral het vroege stadium van veneuze insufficiëntie. Deze medicijnen werken deels op de wand van de bloedvaten.

Sclerocompressietherapie

Sclerocompressietherapie is geschikt voor de behandeling van kleine tot middelgrote spataders. Bij deze behandeling wordt de spatader ingespoten met een vloeistof of een schuim.

Preventie

Vermijd alcohol en roken, een zittende levensstijl en voorkom overgewicht/obesitas. De belangrijkste preventieve maatregelen zijn:

• vermijd overmatig gebruik van alcohol
• niet roken of stoppen met roken
• zorg ervoor dat je voldoende beweegt
• eet een uitgebalanceerd, gezond en vezelrijk dieet
• vermijd zwaarlijvigheid of zorg ervoor dat je gewicht verlies bij overgewicht
• vermijd onjuiste belasting, zoals langdurig staan

Lees verder

• Bloedvaten: functie, ligging, soorten en opbouw bloedvaten
• Hypostatisch eczeem: symptomen eczeem op benen en enkels
• Vermoeide benen: symptomen, oorzaken, behandeling & prognose
• Pijnlijke aders: oorzaken, symptomen, behandeling & zelfzorg
• Blauwe handen en voeten: oorzaken van perifere cyanose