Chronische veneuze insufficiëntie: Pijn en zwelling aan been

De aderen in de benen hebben een cruciale functie: ze transporteren bloed terug naar het hart. Deze aderen bevatten eenrichtingskleppen (ventielen) die ervoor zorgen dat het bloed niet terugstroomt. Bij patiënten met chronische veneuze insufficiëntie werken deze kleppen niet goed, waardoor een deel van het bloed terugstroomt naar de benen. Dit leidt tot een ophoping van bloed in de aderen. Enkele symptomen van deze aandoening zijn pijn, zwelling, huidveranderingen en zweervorming. De behandeling van chronische veneuze insufficiëntie kan bestaan uit conservatieve maatregelen, medische procedures of chirurgische ingrepen.

• Epidemiologie
• Oorzaken: Terugstroming van bloed naar het been
• Diep veneuze trombose
• Andere oorzaken
• Risicofactoren voor schade aan de klep in de ader van het been
• Symptomen: Pijn en zwelling aan het been
• Alarmsymptomen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling van chronische veneuze insufficiëntie
• Zelfzorg
• Professionele medische behandeling
• Prognose van chronische veneuze insufficiëntie
• Complicaties
• Preventie van chronische veneuze insufficiëntie

Epidemiologie

Chronische veneuze insufficiëntie komt wereldwijd voor, met een hogere prevalentie in ontwikkelde landen waar een zittende levensstijl en obesitas veel voorkomen. Anno augustus 2024 lijdt ongeveer 10-15% van de volwassen bevolking aan een bepaalde vorm van chronische veneuze insufficiëntie, met vrouwen en ouderen als de meest getroffen groepen.

Oorzaken: Terugstroming van bloed naar het been

Diep veneuze trombose

Een bloedstolsel in een diepe ader in het been, ook wel diep veneuze trombose genoemd, kan de kleppen beschadigen. Wanneer iemand onvoldoende beweegt, of langdurig zit of staat, leidt dit tot een verhoogde druk in de aderen, waardoor de kleppen kunnen verzwakken. Chronische veneuze insufficiëntie die ontstaat als gevolg van diep veneuze trombose, staat ook bekend als het ‘post-trombotisch syndroom’. Ongeveer één op de drie patiënten met een diep veneuze trombose ontwikkelt chronische veneuze insufficiëntie binnen tien jaar na de eerste diagnose.

Andere oorzaken

Naast diep veneuze trombose kunnen ook bekkentumoren, vaatmisvormingen en soms onbekende oorzaken leiden tot chronische veneuze insufficiëntie.

Risicofactoren voor schade aan de klep in de ader van het been

Wanneer één of meer van de volgende risicofactoren aanwezig zijn, is het risico groter dat een patiënt te maken krijgt met chronische veneuze insufficiëntie:

• Een familiale voorgeschiedenis van chronische veneuze insufficiëntie
• Een geschiedenis van bloedstolsels
• Hoge bloeddruk (hypertensie)
• Geslacht: vooral vrouwen zijn getroffen
• Leeftijd: vijftigplussers
• Roken
• Zwaar tillen
• Zwaarlijvigheid
• Zwangerschap of meerdere zwangerschappen

Symptomen: Pijn en zwelling aan het been

De patiënt ervaart zwelling in het onderbeen en de enkel, wat resulteert in gezwollen benen en enkels. Dit gaat vaak gepaard met pijn en jeuk. Daarnaast kunnen huidveranderingen optreden, zoals een leerachtige huid en soms ook spataderen. De patiënt kan ook een ongemakkelijk gevoel in de benen ervaren en een drang om de benen te bewegen, wat bekend staat als het rustelozebenensyndroom. Zonder behandeling kunnen haarvaten in de benen barsten als gevolg van de druk en zwelling, wat leidt tot roodachtig bruine, gezwollen huid, vooral bij de enkels. Deze aandoening, bekend als 'stasis dermatitis', kan leiden tot moeilijk te genezen huidzweren, die snel geïnfecteerd raken en meer complicaties veroorzaken. Het is daarom belangrijk om bij de eerste tekenen van chronische veneuze insufficiëntie contact op te nemen met een arts om zweervorming te voorkomen.

Alarmsymptomen

Symptomen zoals plotselinge en ernstige zwelling, roodheid of pijn in het been, vooral in combinatie met kortademigheid of pijn op de borst, kunnen wijzen op een diep veneuze trombose of longembolie en vereisen onmiddellijke medische aandacht.

Diagnose en onderzoeken

De arts begint met het verzamelen van de medische geschiedenis van de patiënt en voert vervolgens een lichamelijk onderzoek uit. Een belangrijk diagnostisch hulpmiddel is de duplex echografie (vasculaire echografie). Hierbij wordt een klein apparaat op de huid boven de ader geplaatst, waarmee geluidsgolven worden gebruikt om een beeld van het bloedvat te krijgen. Hiermee kan de arts de snelheid en richting van de bloedstroom beoordelen. In sommige gevallen zijn aanvullende onderzoeken zoals röntgenfoto's of specifieke scans nodig om andere oorzaken van beenzwelling uit te sluiten.

Behandeling van chronische veneuze insufficiëntie

Zelfzorg

Het vermijden van langdurig zitten of staan is belangrijk. Als langdurig zitten of staan onvermijdelijk is, is het essentieel om regelmatig de benen, voeten en enkels te bewegen om de bloedstroom te bevorderen. Het regelmatig omhoog plaatsen van de voeten helpt om de druk in de beenaders te verminderen. Het behouden van een goede conditie door middel van wandelen en andere vormen van lichaamsbeweging is ook cruciaal om de bloedcirculatie te verbeteren.

Professionele medische behandeling

De behandelingsdoelen zijn het verminderen van de zwelling en het voorkomen van zweervorming. De arts kiest een combinatie van behandelingen, rekening houdend met de leeftijd van de patiënt, de symptomen en eventuele andere medische aandoeningen.

Compressiekousen dragen
Om de bloedcirculatie in de benen te verbeteren, worden compressiekousen voorgeschreven. Deze elastische sokken oefenen druk uit op de benen, waardoor het bloed beter door de aderen stroomt. Compressiekousen zijn beschikbaar in verschillende uitvoeringen, drukniveaus, lengtes en stijlen. De keuze hiervan is individueel en wordt bepaald door de arts.

Medicatie
De arts kan een antibioticum voorschrijven om infecties of beenzweren (beenulcera) te behandelen. Daarnaast kunnen bloedverdunners worden voorgeschreven om de vorming van bloedstolsels te voorkomen.

Medische procedures
Wanneer leefstijlaanpassingen en medicatie onvoldoende effect hebben, kan een niet-chirurgische procedure nodig zijn.

Endoveneuze thermische ablatie
Deze procedure maakt gebruik van hoogfrequente radiogolven of een laser om de probleemader te verwarmen en vervolgens te sluiten, waardoor de bloedstroom wordt omgeleid naar gezonde aderen.

Sclerotherapie
Bij deze techniek injecteert de arts een speciale oplossing in de getroffen ader. Hierdoor verhardt de ader en wordt het bloed gedwongen een andere route te nemen door gezonde aderen. Na verloop van tijd wordt de met littekens bedekte ader door het lichaam geabsorbeerd.

Chirurgie
In minder dan 10% van de gevallen is een chirurgische ingreep nodig om chronische veneuze insufficiëntie te behandelen. Mogelijke procedures zijn onder andere aderomleiding, aderreparatie, adertransplantatie en ligatie.

Prognose van chronische veneuze insufficiëntie

De prognose varieert afhankelijk van de ernst van de aandoening en de tijdigheid van de behandeling. Bij vroege diagnose en adequate behandeling kunnen veel patiënten hun symptomen effectief beheersen en de progressie van de ziekte beperken. Zonder behandeling kan de aandoening echter leiden tot ernstige complicaties zoals zweren en infecties.

Complicaties

Complicaties van onbehandelde chronische veneuze insufficiëntie omvatten langdurige zwelling, pijn, huidverkleuring, stasis dermatitis en beenzweren die moeilijk genezen. In ernstige gevallen kan de aandoening leiden tot een verhoogd risico op infecties en diepe veneuze trombose.

Preventie van chronische veneuze insufficiëntie

Preventie richt zich op het verminderen van risicofactoren zoals roken, obesitas en een zittende levensstijl. Regelmatige lichaamsbeweging, een gezond dieet en het vermijden van langdurig zitten of staan zijn essentieel. Voor personen met een verhoogd risico kan het dragen van compressiekousen helpen bij het voorkomen van de ontwikkeling of verergering van chronische veneuze insufficiëntie.

Lees verder

• Diep veneuze trombose: Pijn en zwelling aan been of bekken
• Gezwollen benen: Oorzaken & behandeling van zwelling been
• Beenpijn: Oorzaken van pijnlijk been of pijnlijke benen