Chronische veneuze insufficiëntie: Pijn en zwelling aan been

De aderen in de benen hebben een cruciale functie: ze transporteren bloed terug naar het hart. Deze aderen bevatten eenrichtingskleppen (ventielen) die ervoor zorgen dat het bloed niet terugstroomt. Bij patiënten met chronische veneuze insufficiëntie werken deze kleppen niet goed, waardoor een deel van het bloed terugstroomt naar de benen. Dit leidt tot een ophoping van bloed in de aderen. Enkele symptomen van deze aandoening zijn pijn, zwelling, huidveranderingen en zweervorming. De behandeling van chronische veneuze insufficiëntie kan bestaan uit conservatieve maatregelen, medische procedures of chirurgische ingrepen.

• Epidemiologie
• Mechanisme
• Verzwakte kleppen
• Vernauwde aderen
• Verhoogde veneuze druk
• Oorzaken: Terugstroming van bloed naar het been
• Diep veneuze trombose
• Andere oorzaken
• Risicofactoren voor schade aan de klep in de ader van het been
• Risicogroepen
• Zwangere vrouwen
• Mensen met een zittend of staand beroep
• Mensen met een geschiedenis van diepe veneuze trombose (DVT)
• Symptomen: Pijn en zwelling aan het been
• Alarmsymptomen
• Pijn en zwelling in de benen
• Zweren of huidaandoeningen
• Verdikking of vergroting van aderen (varices)
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling van chronische veneuze insufficiëntie
• Zelfzorg
• Professionele medische behandeling
• Prognose van chronische veneuze insufficiëntie
• Beheerbare aandoening
• Complicaties bij verergering
• Langdurige controle en therapie
• Complicaties
• Preventie van chronische veneuze insufficiëntie
• Regelmatige lichaamsbeweging
• Compressiekousen
• Gezond gewicht en voeding
• Praktische tips voor het omgaan met chronische veneuze insufficiëntie
• Draag compressiekousen
• Verhoog je benen regelmatig
• Beweeg regelmatig
• Let op je benen en huid
• Vermijd lang staan of zitten
• Zorg voor een gezond voedingspatroon en gewichtscontrole
• Raadpleeg je arts voor behandeling op maat
• Vermijd blootstelling aan extreme temperaturen
• Overweeg medische hulpmiddelen indien nodig
• Misvattingen rond chronische veneuze insufficiëntie
• Chronische veneuze insufficiëntie komt alleen voor bij ouderen
• Chronische veneuze insufficiëntie is altijd zichtbaar aan varices
• CVI is een onvermijdelijke aandoening die niet te behandelen is
• Chronische veneuze insufficiëntie veroorzaakt altijd ernstige complicaties
• De aandoening is alleen te behandelen met medicatie
• Chirurgie is de enige oplossing voor chronische veneuze insufficiëntie
• Chronische veneuze insufficiëntie is geen levensbedreigende aandoening

Epidemiologie

Chronische veneuze insufficiëntie komt wereldwijd voor, met een hogere prevalentie in ontwikkelde landen waar een zittende levensstijl en obesitas veel voorkomen. Anno augustus 2024 lijdt ongeveer 10-15% van de volwassen bevolking aan een bepaalde vorm van chronische veneuze insufficiëntie, met vrouwen en ouderen als de meest getroffen groepen.

Mechanisme

Chronische veneuze insufficiëntie (CVI) ontstaat wanneer de aderen in de benen niet efficiënt bloed terug naar het hart kunnen pompen, wat leidt tot een opeenhoping van bloed in de benen. Dit kan verschillende fysiologische processen beïnvloeden.

Verzwakte kleppen

De aderen bevatten kleppen die normaal gesproken voorkomen dat bloed terugstroomt. Bij CVI raken deze kleppen verzwakt of beschadigd, waardoor bloed zich ophoopt in de aderen in plaats van naar het hart te stromen. Dit kan leiden tot een verhoogde veneuze druk.

Vernauwde aderen

Bij chronische veneuze insufficiëntie kunnen de aderen zelf verzwakken of verwijden, wat resulteert in een verminderde veneuze capaciteit. Dit kan de circulatie verder belemmeren en bijdragen aan de symptomen van de aandoening, zoals gezwollen benen en pijn.

Verhoogde veneuze druk

De verhoogde druk in de aderen door onvoldoende bloedafvoer kan leiden tot ontstekingen en veranderingen in het vaatweefsel. Dit draagt bij aan de ontwikkeling van symptomen zoals pijn, zwelling en de vorming van zweren of varices.

Oorzaken: Terugstroming van bloed naar het been

Diep veneuze trombose

Een bloedstolsel in een diepe ader in het been, ook wel diep veneuze trombose genoemd, kan de kleppen beschadigen. Wanneer iemand onvoldoende beweegt, of langdurig zit of staat, leidt dit tot een verhoogde druk in de aderen, waardoor de kleppen kunnen verzwakken. Chronische veneuze insufficiëntie die ontstaat als gevolg van diep veneuze trombose, staat ook bekend als het ‘post-trombotisch syndroom’. Ongeveer één op de drie patiënten met een diep veneuze trombose ontwikkelt chronische veneuze insufficiëntie binnen tien jaar na de eerste diagnose.

Andere oorzaken

Naast diep veneuze trombose kunnen ook bekkentumoren, vaatmisvormingen en soms onbekende oorzaken leiden tot chronische veneuze insufficiëntie.

Risicofactoren voor schade aan de klep in de ader van het been

Wanneer één of meer van de volgende risicofactoren aanwezig zijn, is het risico groter dat een patiënt te maken krijgt met chronische veneuze insufficiëntie:

• Een familiale voorgeschiedenis van chronische veneuze insufficiëntie
• Een geschiedenis van bloedstolsels
• Hoge bloeddruk (hypertensie)
• Geslacht: vooral vrouwen zijn getroffen
• Leeftijd: vijftigplussers
• Roken
• Zwaar tillen
• Zwaarlijvigheid
• Zwangerschap of meerdere zwangerschappen

Risicogroepen

Bepaalde groepen mensen lopen een hoger risico op het ontwikkelen van chronische veneuze insufficiëntie, vaak door een combinatie van genetische, omgevings- en levensstijlfactoren.

Zwangere vrouwen

Tijdens de zwangerschap is er een verhoogde druk op de aderen in de benen door de groeiende baarmoeder en hormonale veranderingen. Dit kan de veneuze terugstroom beïnvloeden en het risico op CVI verhogen, vooral bij vrouwen die meerdere zwangerschappen hebben gehad.

Mensen met een zittend of staand beroep

Mensen die lange tijd zitten of staan, zoals in kantoorbaan of het gezondheidszorgsysteem, hebben een verhoogd risico op veneuze insufficiëntie. Het langdurig in dezelfde positie blijven staan of zitten kan de circulatie belemmeren en leiden tot ophoping van bloed in de benen.

Mensen met een geschiedenis van diepe veneuze trombose (DVT)

Een voorgeschiedenis van diepe veneuze trombose (DVT), waarbij bloedstolsels in de diepe aderen ontstaan, verhoogt het risico op chronische veneuze insufficiëntie. DVT kan schade veroorzaken aan de kleppen van de aderen, wat leidt tot een verminderde veneuze terugstroom.

Symptomen: Pijn en zwelling aan het been

De patiënt ervaart zwelling in het onderbeen en de enkel, wat resulteert in gezwollen benen en enkels. Dit gaat vaak gepaard met pijn en jeuk. Daarnaast kunnen huidveranderingen optreden, zoals een leerachtige huid en soms ook spataderen. De patiënt kan ook een ongemakkelijk gevoel in de benen ervaren en een drang om de benen te bewegen, wat bekend staat als het rustelozebenensyndroom. Zonder behandeling kunnen haarvaten in de benen barsten als gevolg van de druk en zwelling, wat leidt tot roodachtig bruine, gezwollen huid, vooral bij de enkels. Deze aandoening, bekend als 'stasis dermatitis', kan leiden tot moeilijk te genezen huidzweren, die snel geïnfecteerd raken en meer complicaties veroorzaken. Het is daarom belangrijk om bij de eerste tekenen van chronische veneuze insufficiëntie contact op te nemen met een arts om zweervorming te voorkomen.

Alarmsymptomen

Chronische veneuze insufficiëntie kan leiden tot ernstige complicaties als het niet goed wordt beheerd. Er zijn specifieke alarmsymptomen die patiënten kunnen waarschuwen voor het verergeren van de aandoening.

Pijn en zwelling in de benen

Een veelvoorkomend symptoom van CVI is pijn of ongemak in de benen, vooral na lange periodes van staan of zitten. De pijn gaat vaak gepaard met zwelling, die verergert naarmate de dag vordert.

Zweren of huidaandoeningen

Als CVI niet goed wordt beheerd, kunnen er open zweren of huidaandoeningen (zoals eczeem of lipodermatosclerose) ontstaan rond de enkels. Dit kan wijzen op een verergering van de veneuze insufficiëntie, waarbij de bloedcirculatie ernstig verstoord is.

Verdikking of vergroting van aderen (varices)

Varices (spataderen) zijn een veelvoorkomend teken van chronische veneuze insufficiëntie. De aderen kunnen zichtbaar verwijden, wat kan leiden tot pijn en een zwaar gevoel in de benen. Als varices gepaard gaan met andere symptomen, kan dit een aanwijzing zijn voor een ernstiger stadium van de aandoening.

Diagnose en onderzoeken

De arts begint met het verzamelen van de medische geschiedenis van de patiënt en voert vervolgens een lichamelijk onderzoek uit. Een belangrijk diagnostisch hulpmiddel is de duplex echografie (vasculaire echografie). Hierbij wordt een klein apparaat op de huid boven de ader geplaatst, waarmee geluidsgolven worden gebruikt om een beeld van het bloedvat te krijgen. Hiermee kan de arts de snelheid en richting van de bloedstroom beoordelen. In sommige gevallen zijn aanvullende onderzoeken zoals röntgenfoto's of specifieke scans nodig om andere oorzaken van beenzwelling uit te sluiten.

Behandeling van chronische veneuze insufficiëntie

Zelfzorg

Het vermijden van langdurig zitten of staan is belangrijk. Als langdurig zitten of staan onvermijdelijk is, is het essentieel om regelmatig de benen, voeten en enkels te bewegen om de bloedstroom te bevorderen. Het regelmatig omhoog plaatsen van de voeten helpt om de druk in de beenaders te verminderen. Het behouden van een goede conditie door middel van wandelen en andere vormen van lichaamsbeweging is ook cruciaal om de bloedcirculatie te verbeteren.

Professionele medische behandeling

De behandelingsdoelen zijn het verminderen van de zwelling en het voorkomen van zweervorming. De arts kiest een combinatie van behandelingen, rekening houdend met de leeftijd van de patiënt, de symptomen en eventuele andere medische aandoeningen.

Compressiekousen dragen
Om de bloedcirculatie in de benen te verbeteren, worden compressiekousen voorgeschreven. Deze elastische sokken oefenen druk uit op de benen, waardoor het bloed beter door de aderen stroomt. Compressiekousen zijn beschikbaar in verschillende uitvoeringen, drukniveaus, lengtes en stijlen. De keuze hiervan is individueel en wordt bepaald door de arts.

Medicatie
De arts kan een antibioticum voorschrijven om infecties of beenzweren (beenulcera) te behandelen. Daarnaast kunnen bloedverdunners worden voorgeschreven om de vorming van bloedstolsels te voorkomen.

Medische procedures
Wanneer leefstijlaanpassingen en medicatie onvoldoende effect hebben, kan een niet-chirurgische procedure nodig zijn.

Endoveneuze thermische ablatie
Deze procedure maakt gebruik van hoogfrequente radiogolven of een laser om de probleemader te verwarmen en vervolgens te sluiten, waardoor de bloedstroom wordt omgeleid naar gezonde aderen.

Sclerotherapie
Bij deze techniek injecteert de arts een speciale oplossing in de getroffen ader. Hierdoor verhardt de ader en wordt het bloed gedwongen een andere route te nemen door gezonde aderen. Na verloop van tijd wordt de met littekens bedekte ader door het lichaam geabsorbeerd.

Chirurgie
In minder dan 10% van de gevallen is een chirurgische ingreep nodig om chronische veneuze insufficiëntie te behandelen. Mogelijke procedures zijn onder andere aderomleiding, aderreparatie, adertransplantatie en ligatie.

Prognose van chronische veneuze insufficiëntie

De prognose voor chronische veneuze insufficiëntie is afhankelijk van het stadium van de aandoening, de behandeling en de levensstijl van de patiënt.

Beheerbare aandoening

In veel gevallen kan chronische veneuze insufficiëntie effectief worden beheerd door middel van levensstijlaanpassingen, compressietherapie en, in sommige gevallen, medische interventies zoals chirurgie of sclerotherapie. De aandoening kan gecontroleerd worden, maar vereist vaak langdurige zorg.

Complicaties bij verergering

Indien onbehandeld of onvoldoende beheerd, kan chronische veneuze insufficiëntie leiden tot ernstige complicaties, zoals open zweren, trombose of infecties. Bij ernstige gevallen kunnen patiënten uiteindelijk permanente schade aan de aderen oplopen.

Langdurige controle en therapie

Chronische veneuze insufficiëntie vereist vaak langdurige opvolging om het risico op verergering te beperken. Patiënten moeten regelmatig hun veneuze gezondheid controleren, vooral bij verhoogde risico's, zoals bij zwangerschap of obesitas.

Complicaties

Complicaties van onbehandelde chronische veneuze insufficiëntie omvatten langdurige zwelling, pijn, huidverkleuring, stasis dermatitis en beenzweren die moeilijk genezen. In ernstige gevallen kan de aandoening leiden tot een verhoogd risico op infecties en diepe veneuze trombose.

Preventie van chronische veneuze insufficiëntie

Er zijn verschillende strategieën om het risico op chronische veneuze insufficiëntie te verlagen of de symptomen te beheersen bij patiënten die al tekenen van de aandoening vertonen.

Regelmatige lichaamsbeweging

Lichaamsbeweging is essentieel om de veneuze circulatie te bevorderen. Wandelen, zwemmen of andere vormen van lage-impact oefening kunnen helpen om de bloedcirculatie te verbeteren en het risico op veneuze insufficiëntie te verminderen.

Compressiekousen

Het dragen van compressiekousen kan de veneuze terugstroom bevorderen en de symptomen van CVI verlichten. Deze kousen helpen om de druk op de benen te verlichten, vooral voor mensen die veel staan of zitten.

Gezond gewicht en voeding

Een evenwichtig voedingspatroon en het behoud van een gezond gewicht zijn belangrijke preventieve maatregelen. Overgewicht verhoogt de druk op de benen en bevordert de ontwikkeling van veneuze insufficiëntie. Het eten van voedingsmiddelen die rijk zijn aan vezels, antioxidanten en voedingsstoffen kan bijdragen aan een gezonde bloedcirculatie.

Praktische tips voor het omgaan met chronische veneuze insufficiëntie

Chronische veneuze insufficiëntie (CVI) is een aandoening waarbij de bloedvaten in de benen niet goed functioneren, wat leidt tot een verminderde bloedstroom terug naar het hart. Dit kan leiden tot symptomen zoals gezwollen benen, pijn en vermoeidheid. Gelukkig zijn er verschillende manieren om deze aandoening te beheren en de symptomen te verlichten.

Draag compressiekousen

Een van de belangrijkste behandelingen voor chronische veneuze insufficiëntie is het dragen van compressiekousen. Deze kousen helpen de bloedcirculatie in de benen te verbeteren door de bloedvaten samen te drukken, waardoor het bloed gemakkelijker terug naar het hart stroomt. Het is belangrijk om de juiste maat en het juiste type compressiekousen te kiezen, afhankelijk van de ernst van je symptomen. Overleg met je arts om te bepalen welke kousen voor jou het meest geschikt zijn.

Verhoog je benen regelmatig

Een eenvoudige maar effectieve manier om de symptomen van CVI te verlichten, is door je benen regelmatig omhoog te leggen. Dit helpt de bloedcirculatie te verbeteren en voorkomt dat er zich teveel bloed in je benen ophoopt. Probeer je benen minstens 15 tot 20 minuten per dag omhoog te leggen, vooral na een lange dag staan of zitten. Dit kan je doen door bijvoorbeeld een kussen onder je voeten of benen te leggen terwijl je op de bank zit.

Beweeg regelmatig

Lichaamsbeweging is essentieel voor het verbeteren van de bloedsomloop. Probeer regelmatig te wandelen, fietsen of zwemmen om de doorbloeding in je benen te bevorderen. Vermijd langdurig zitten of staan, omdat dit de symptomen van chronische veneuze insufficiëntie kan verergeren. Als je een zittend beroep hebt, probeer dan elke 30 minuten even op te staan en te bewegen.

Let op je benen en huid

Chronische veneuze insufficiëntie kan leiden tot huidproblemen zoals droge huid, jeuk en eczeem. Het is belangrijk om je benen goed te verzorgen om complicaties te voorkomen. Gebruik een vochtinbrengende crème om de huid soepel te houden en voorkom dat deze droog en gebarsten raakt. Als je merkt dat je huid rood of geïrriteerd raakt, neem dan contact op met je arts voor verdere begeleiding.

Vermijd lang staan of zitten

Langdurig staan of zitten kan de bloedcirculatie in je benen belemmeren, wat de symptomen van chronische veneuze insufficiëntie kan verergeren. Probeer je houding regelmatig te veranderen en neem pauzes om je benen te bewegen. Als je moet zitten, zorg dan dat je je benen niet kruist en probeer je voeten plat op de grond te houden om de bloedsomloop te bevorderen.

Zorg voor een gezond voedingspatroon en gewichtscontrole

Een gezond voedingspatroon is van groot belang voor het beheersen van chronische veneuze insufficiëntie. Vermijd overmatig zout, omdat dit kan bijdragen aan vochtretentie en zwelling in de benen. Focus op een evenwichtig voedingspatroon met veel groenten, fruit, volle granen en magere eiwitten. Ook het handhaven van een gezond gewicht kan helpen de belasting op je benen te verminderen. Als je overgewicht hebt, kan afvallen je symptomen aanzienlijk verbeteren.

Raadpleeg je arts voor behandeling op maat

Als je merkt dat de symptomen van chronische veneuze insufficiëntie erger worden, is het belangrijk om medische hulp te zoeken. Er zijn verschillende behandelingsopties beschikbaar, waaronder medicatie, sclerotherapie of zelfs een operatie in ernstige gevallen. Overleg met je arts over de beste behandeloptie voor jouw situatie. Je arts kan je ook adviseren over verdere aanpassingen in je dagelijkse routine om de symptomen te beheersen.

Vermijd blootstelling aan extreme temperaturen

Extreme temperaturen, zowel warmte als kou, kunnen de symptomen van chronische veneuze insufficiëntie verergeren. Probeer langdurige blootstelling aan hitte of kou te vermijden, zoals het nemen van lange warme baden of het blootstellen van je benen aan koude lucht. Als je buiten in de winter bent, zorg dan dat je je goed inpak met warme kleding om je benen te beschermen.

Overweeg medische hulpmiddelen indien nodig

In sommige gevallen kan een arts medische hulpmiddelen aanbevelen, zoals steunkousen of speciale verbanden, om de bloedsomloop in je benen te ondersteunen. Deze hulpmiddelen kunnen helpen om de symptomen van chronische veneuze insufficiëntie te verlichten en verdere complicaties te voorkomen. Het is belangrijk om te bespreken welke hulpmiddelen voor jou geschikt zijn en hoe je ze correct kunt gebruiken.

Misvattingen rond chronische veneuze insufficiëntie

Chronische veneuze insufficiëntie (CVI) is een aandoening waarbij de bloedvaten in de benen niet in staat zijn om het bloed efficiënt terug naar het hart te pompen, wat leidt tot een ophoping van bloed in de aderen. Deze aandoening kan leiden tot pijn, zwelling, zweren en huidveranderingen. Er bestaan echter verschillende misvattingen over deze aandoening die het begrip ervan kunnen belemmeren.

Chronische veneuze insufficiëntie komt alleen voor bij ouderen

Veel mensen denken dat chronische veneuze insufficiëntie alleen een probleem is voor oudere mensen, maar dit is niet waar. Hoewel de aandoening vaker voorkomt bij ouderen, kunnen ook jongere mensen ermee te maken krijgen, vooral als ze een familiegeschiedenis hebben van beenproblemen, een zittend beroep, zwangerschap of andere risicofactoren zoals diabetes mellitus of overgewicht. Leeftijd is dus niet de enige bepalende factor.

Chronische veneuze insufficiëntie is altijd zichtbaar aan varices

Hoewel het waar is dat varices (of spataderen) een veelvoorkomend symptoom zijn van chronische veneuze insufficiëntie, is dit niet altijd het geval. Sommige mensen met CVI vertonen geen zichtbare spataderen, maar kunnen toch last hebben van andere symptomen zoals pijn, zwelling, of een zwaar gevoel in de benen. Dit kan het moeilijk maken om de aandoening op het eerste gezicht te herkennen.

CVI is een onvermijdelijke aandoening die niet te behandelen is

Veel mensen geloven dat chronische veneuze insufficiëntie een onvermijdelijke aandoening is, vooral als het in hun familie voorkomt. Hoewel de aandoening vaak progressief is, zijn er verschillende behandelingsopties die de symptomen kunnen verlichten en de vooruitgang kunnen vertragen. Behandelingen variëren van lifestyleveranderingen, zoals het dragen van compressiekousen en het verbeteren van de voeding, tot medische ingrepen zoals lasertherapie of in sommige gevallen zelfs chirurgie.

Chronische veneuze insufficiëntie veroorzaakt altijd ernstige complicaties

Hoewel het mogelijk is dat chronische veneuze insufficiëntie kan leiden tot complicaties zoals ulcera (open zweren) of trombose, veroorzaakt het in de meeste gevallen geen ernstige schade. Het is echter wel belangrijk om de aandoening tijdig te behandelen om verdere verslechtering te voorkomen. Het tijdig herkennen van de symptomen, zoals pijn of zwelling, kan helpen bij het voorkomen van ernstigere complicaties.

De aandoening is alleen te behandelen met medicatie

Hoewel medicatie kan worden voorgeschreven om ontstekingen te verminderen en de bloedstroom te verbeteren, is dit niet de enige behandeling voor chronische veneuze insufficiëntie. Het dragen van compressiekousen is een belangrijke niet-medicamenteuze behandeling die helpt om de bloedcirculatie te verbeteren. Ook een evenwichtig voedingspatroon en regelmatige lichaamsbeweging kunnen een belangrijke rol spelen in het verminderen van de symptomen.

Chirurgie is de enige oplossing voor chronische veneuze insufficiëntie

Het is een misvatting dat chronische veneuze insufficiëntie altijd een chirurgische ingreep vereist. In veel gevallen kunnen niet-chirurgische behandelingen, zoals het dragen van compressiekousen of het gebruik van medicijnen, effectief zijn in het beheersen van de symptomen. Chirurgie wordt meestal alleen aanbevolen voor ernstige gevallen waarin andere behandelingen niet voldoende zijn.

Chronische veneuze insufficiëntie is geen levensbedreigende aandoening

Chronische veneuze insufficiëntie wordt vaak gezien als een minder ernstige aandoening, maar het kan in sommige gevallen leiden tot ernstige complicaties, zoals huidinfectie of diepe veneuze trombose. Het is belangrijk om de aandoening serieus te nemen en tijdig medische hulp te zoeken om de kans op dergelijke complicaties te verkleinen.

Lees verder

• Diep veneuze trombose: Pijn en zwelling aan been of bekken
• Gezwollen benen: Oorzaken & behandeling van zwelling been
• Beenpijn: Oorzaken van pijnlijk been of pijnlijke benen