Hersenziekte: een kwart krijgt het, wat zijn de gevolgen?

De hersenen bepalen onze persoonlijkheid en wie we zijn. Gedachten, herinneringen en bewustzijn vormen de meest kenmerkende eigenschappen van de mens. De hersenen zijn uitermate complex en vormen ook een zeer kwetsbaar deel van het lichaam. Verschillende ziekten zorgen ervoor dat de werking van de hersenen wordt aangetast, waardoor de persoonlijkheid en het geheugen in het geding komen. Waarom zijn de hersenen noodzakelijk voor de mens en welke hersenziekten zijn er zoal?

Hersenziekte

• Essentie van ons bestaan
• Alzheimer
• Amyotrofe Lateraal Sclerose
• Beroerte, TIA, herseninfarct
• Coma
• Dementie
• Dyslexie
• Multiple Sclerose
• Parkinson
• Syndroom van Seitelberger

Essentie van ons bestaan

Weten wie we zijn, denken, oplossingen zoeken, cognitiviteit, herinneren zijn enkele essentiële functies van de hersenen. Het vormt wie we zijn en het geeft ons realiteitsbesef met leercapaciteiten. De basisfuncties zoals ademhaling, slaapritme, darmactiviteit, plasdrang, motoriek enzovoorts worden daarbij door de hersenstam aangestuurd. Andere aspecten zoals het geheugen, leercapaciteit, nadenken en bewustzijn worden door de grote hersenkwabben geregeld. Het is een zeer complex orgaan, alwaar miljoenen processen per seconde worden voltrokken en neurologische verbindingen worden vernieuwd of extra aangemaakt. Omdat de hersenen zoveel doen en heel belangrijk voor ons bestaan zijn, is het ook extra gevoelig. Hersenziekten kunnen veel problemen en complicaties gedurende het leven veroorzaken. Zeker één op de vier personen krijgt ooit te maken met een hersenziekte. Wat zijn zoal de voornaamste hersenziekten en wat zijn de gevolgen daarvan?

Alzheimer

Een veel voorkomende aandoening betreft Alzheimer. Circa één op de vijftig personen zal er mee te maken krijgen. Door neerslag van bèta-amyloid proteïne of lipopigmenten (lit.1) in de hersenen, wordt het functioneren van hersencellen belemmerd. Het zorgt ervoor dat cellen worden afgebroken en hersenverbindingen niet goed worden aangemaakt. Het resulteert in een progressieve verslechtering van het functioneren van de hersenen. Denk aan toenemende vergeetachtigheid, motorieke problemen, continu herhalen, taalproblemen, desoriëntatie en afwijkend gedrag. Indien men tijdens het gezonde leven dagelijks minimaal twee koppen koffie per dag heeft gedronken, dan is de opbouw van bèta-amyloid proteïne vertraagd en kan men er minder snel last van krijgen.

Amyotrofe Lateraal Sclerose

Voor een goed functioneren van het lichaam dienen de hersenen prikkels te versturen. Daartoe staan de hersenen met hersenstam via zenuwen in contact met alle lichaamsdelen. Door aantasting van de hersenstam en de daaraan gerelateerde zenuwbanen kunnen de hersenen steeds minder goed signalen en prikkels versturen. Zeker als de hersenstam wordt aangetast, leidt ALS tot ernstige complicaties. Basisfuncties worden in toenemende mate niet goed uitgevoerd. Na diagnosticering komt men meestal binnen vijf jaar te overlijden.

Beroerte, TIA, herseninfarct

Een potentieel levensgevaarlijke aandoening is herseninfarct. Door toedoen van aderverkalking gecombineerd met bloedpropjes (trombose) kan de hersenslagader verstopt raken. Het zorgt ervoor dat een deel van de hersenen tijdelijk minder tot geen zuurstofrijk bloed krijgt. Het kan leiden tot het afsterven van een hersendeel. Bij een beroerte heeft de blokkade langdurig aangehouden, waarna de hersenen wel weer zuurstof krijgen. Hersencellen en ook de persoonlijkheid zijn aangetast, waaraan men ook een hangend ooglid kan overgehouden. In het geval van een TIA gaat het om een waarschuwing, waarbij de blokkade zeer kort duurt. Het is een teken dat men de levensstijl moet aanpassen. Gezond eten en stoppen met roken zijn van belang. Wordt men bij een herseninfarct of beroerte niet snel behandeld dan kan het ernstige schade veroorzaken.

Coma

Door zwaar fysiek letsel, ernstige allergische reacties of heftige bloedonderdruk kan het lichaam in coma raken. Coma is de toestand, waarbij een deel van de hersenen is uitgeschakeld en we het bewustzijn hebben verloren. De persoon voelt geen pijn. Hoe lang een comateuze toestand duurt, hangt per persoon af als ook de zwaarte van het letsel. Het kan maanden aanhouden, waarbij het lichaam slechts reflexbewegingen maakt. Soms wordt een patiënt in coma gehouden om zo het herstel te bevorderen en het lijden te minimaliseren.

Dementie

Een aan Alzheimer gerelateerde ziekte is dementie. De hersenen worden in toenemende mate aangetast, waardoor men vergeet. De omgeving, personen en alles wat in het korte geheugen terechtkomt, is men snel weer kwijt. Ook het geheugen van de middellange termijn wordt aangetast, waardoor men mogelijk de kinderen of partner niet meer kan herinneren. Bij ziekten zoals BSV of Sanfilippo bouwen door een probleem met de stofwisseling afvalstoffen in de hersenen op, waardoor kinderdementie wordt veroorzaakt. Het kind kan in het geval van Sanfilippo voor het tiende levensjaar komen te overlijden.

Dyslexie

Woordblindheid zorgt ervoor dat de persoon dingen niet herkend of zinnen niet volledig leest. Het is alsof men het wel waarneemt, echter niet uitspreekt. De zin wordt in de hersenen afgemaakt, terwijl het op papier of bij de uitspraak niet aanwezig is. Het is als het ware een hapering van de zintuigen. Deze aandoening is een relatief lichte hersenziekte en kan middels goede begeleiding met ondersteuning worden verholpen. Middels aangeleerde technieken kan de persoon goed met dyslexie leven, waarbij de problemen naar de achtergrond worden verdreven.

Multiple Sclerose

Zowel in de hersenen en verder in het lichaam kunnen zenuwbanen worden aangetast, waardoor zenuwuitval plaatsvindt. Meest belangrijke factor daarbij is de isolerende laag geheten myeline, waarmee elektrische signalen door de axon worden geleid. De combinatie van myeline met axon dient dus zeer goed te werken. Bij MS wordt myeline aangetast door toedoen van de eigen afweer. Een kenmerkend eerste teken van de ziekte is wazig zien en enige oogpijn. Het houdt enkele weken aan, waarna het zicht iets verbetert. Het gaat om een progressieve aantasting van de werking van de zenuwen in de hersenen en lichaam, waardoor in toenemende mate lichaamsfuncties uitvallen. Oftewel de klachten zullen toenemen.

Parkinson

Voor de communicatie van de hersenen met het lichaam is een goede werking van neurotransmitters en zenuwbanen van belang. Zowel in de hersenen als ter plaatse van spierreceptoren wordt aan de zenuwuiteinde acetylcholine afgegeven. Indien er te weinig dopamine in het lichaam aanwezig is, worden spieren teveel door acetylcholine geactiveerd. Parkinson resulteert in overactiviteit van de spieren, waardoor trillingen ontstaan. Het kan leiden tot spastische bewegingen, tics, psychische problemen en op den duur vergeetachtigheid. Ondanks dat het meestal vanaf het zestigste levensjaar van toepassing is, kan het ook als een jonge variant (vanaf veertig jaar) voordoen.

Syndroom van Seitelberger

Door toedoen van PLA2G6-gen afwijking zal het kind in toenemende mate minder goed signalen aan het lichaam kunnen afgeven. Het gen is verantwoordelijk voor de instandhouding van celmembranen. In dit geval wordt de celmembraan van de zenuwaxon aangetast. Er is sprake van een progressieve verslechtering, waarbij elektrische signalen niet goed worden verstuurd. Oftewel het lichaam valt steeds verder uit. Daarbij wordt ook de hersenactiviteit in toenemende mate belemmerd, waardoor communicatie met het kind verslechtert. Het gaat gepaard met epilepsie. Het Seitelberger syndroom is zeer zeldzaam.

Voorgaande typerende hersenziekten zijn voor dit artikel uitgelicht, echter er zijn nog vele andere hersenziekten met ernstige complicaties. Laat u altijd goed informeren door de behandelend arts omtrent de gevolgen van hersenziekten. Vaak zal een aanpassing binnen de huishouding noodzakelijk zijn, om de persoon nog langdurig thuis te kunnen verzorgen.

Lees verder

• De hersencapaciteit kan een informatie blokkade opleggen
• Cingulotomie: ingreep hersenen om ernstige OCS te doorbreken
• Moyamoya (rookwolk) syndroom: vernauwing slagader hersenen
• Comazuipen: ernstige gevolgen ontwikkeling hersenen puber