Ongewoon slapen: niet, weinig, normaal of teveel slapen

Goed slapen zorgt ervoor dat we de batterij voor de volgende dag voldoende opladen! Het geeft ons afdoende energie om er weer een dag goed door te werken, omdat we geestelijk en fysiek tot rust zijn gekomen. Toch zijn er veel mensen die of onvoldoende slaap krijgen of juist veel langer dan normaal moeten slapen. Welke verschillende varianten zijn er en waarom kan niet, te weinig of te veel slapen klachten veroorzaken?

Ongewoon slapen

• Normale slaap
• Mate van slapen
• Redenen waarom men slecht slaapt
• Waarom langdurig slapen?

Normale slaap

Slaap is noodzakelijk om de indrukken, belevenissen en inspanningen van iedere dag te verwerken. Hoeveel men normaal dient te slapen hangt per persoon af, maar ook wat we allemaal de dag ervoor hebben gedaan. Voor kinderen geldt meestal dat het rond de tien uur of meer per dag moet zijn. Is men volwassen dan gaat het om twee cyclussen van drie of vier uur. Daarbij komt men na een uur in diepe slaap terecht, waarna men geleidelijk aan weer wakker wordt. Het hoeft niet te betekenen dat men werkelijk wakker wordt, voordat de volgende cyclus op gang komt. Men heeft dus zes tot acht uur slaap per nacht nodig om volledig te herstellen. Het kan echter zijn dat die slaap door gedachten, aandoeningen of ziekten is verstoord.

Mate van slapen

Hoe goed men slaapt hangt van vele factoren af, waarbij men snel afgeleid kan zijn. Goed slapen is vaak een vanzelfsprekendheid, echter voor sommige mensen geldt dat niet. Welke gradaties van goed of slecht slapen zijn er?

Goed slapen

Normaal slapen zorgt ervoor dat men mentaal en fysiek herstelt. Na een goede nacht rust wordt men als het ware weer herboren wakker. Daartoe komt men eerst in een lichte slaap (rem-slaap), waarna de diepe slaap volgt. Indien men niet door geluiden, gedachten of lichamelijke problemen wordt gestoord, kan men langdurig aan één stuk slapen.

Slapeloosheid

Niet kunnen slapen is voor een grote groep mensen een wezenlijk probleem. Insomnia kan door uiteenlopende redenen worden veroorzaakt. Lichamelijk kan er iets aan de hand zijn (zoals tintelende benen), men denkt continu over iets na of er is sprake van een hormonale onbalans. Omdat men niet goed slaapt, komt men dus niet tot rust. Daarnaast kan het ook door angstaanjagende hallucinaties worden veroorzaakt. Narcolepsie kan tot zeer realistische en enge dromen leiden, welke eveneens als dagdromen kunnen voordoen.

Continu moe

Oververmoeidheid kan vele oorzaken hebben. Soms doet men teveel inspanningen, waardoor het lichaam fysiek of geestelijk is uitgeput. Door lang te slapen kunnen de energieniveaus en spierweefsels herstellen. Sommige mensen zijn echter chronisch moe. Dit kan door hormonale afwijkingen worden veroorzaakt (zoals bij een trage schildklier), maar ook door toedoen van aandoeningen of ziekten. Denk aan slecht werkende longblaasjes door COPD of bloedarmoede, waardoor het lichaam onvoldoende zuurstof kan vervoeren. Er zijn uiteenlopende aandoeningen, waardoor het lichaam soms weken achtereen overmatig moe is. Is men veel moe, dan wil dat nog niet betekenen dat men goed in slaap komt.

Schone-slaapstersyndroom

Het kan soms voorkomen dat men zeer lang slaapt. Bij het Kleine-Levinsyndroom ook wel het Schone-slaapstersyndroom genoemd, slaapt de persoon maanden achtereen, soms een half jaar. Waardoor het wordt veroorzaakt, is onduidelijk. Mogelijk is er een ernstige onbalans in het orexinegehalte. Heeft men een episode van langdurig slapen gehad, dan kan het worden opgevolgd door een normaal slaap-waakritme. Men kan echter herhaaldelijk weer een diepe langdurige slaap krijgen. Het is een aandoening dat met het ouder worden herstelt, waarbij men vanaf het dertigste levensjaar er geen last meer van heeft. Oftewel de hersenen hebben de aandoening zelfstandig gecorrigeerd, zodat er een normaal slaap-waakritme van toepassing is.

Redenen waarom men slecht slaapt

Slecht slapen zorgt ervoor dat men niet van de dag herstelt. Oftewel begint de nieuwe dag dan is men reeds moe. Futloosheid en het met moeite door de dag moeten slepen zijn het resultaat. Wat zijn onder andere de redenen waarom men slecht slaapt?

Gedachten houden je wakker

Problemen, onzekerheden en angsten vormen de basis voor het niet kunnen slapen. Het gaat daarbij vaak om werk of privé gerelateerde omstandigheden, waardoor men wakker ligt. Het is aanleiding voor veel gepieker, waardoor men maar niet in slaap komt. De beelden van de dag, gebeurtenis of gedachten blijven maar in het hoofd malen en men continu is afgeleid.

Tintelingen, krampen of pijn

Heeft men lichamelijk of geestelijke problemen, dan kan men er langdurig wakker van liggen. De benen spelen op of in het lichaam doet het hinderlijk pijn. Zeker als men ouder wordt, neemt het zuurgehalte in het lichaam toe, waardoor fysieke aandoeningen worden getriggerd. Denk aan heftige krampen of het hebben van pijntjes.

Hormonale onbalans

Verschillende hormonen zorgen ervoor dat het lichaam actief is en processen vol automatisch worden uitgevoerd. Belangrijke hormonen zijn testosteron, progesteron en oestrogeen, welke van invloed zijn op de vruchtbaarheid en de geslachtskenmerken. Indien men bijvoorbeeld in de menopauze terechtkomt, dan wijzigen de hormonen. Daardoor verandert de stemming, slaapt men slecht en heeft men veel opvliegers.

Waarom langdurig slapen?

Indien het lichaam tevreden is gesteld, kan men goed slapen. Denk aan het voorbeeld dat men na het eten vaak in slaap valt. Na afdoende te hebben gegeten, is aan de primaire levensbehoefte voldaan. Daarbij wordt meer serotonine aangemaakt. Het is van invloed op de stemming als ook op het slaap-waakritme. Is het lichaam tevredengesteld, dan worden we daardoor slaperig. Ook stoffen zoals orexine kunnen grote impact hebben. Het is een oppepper, waarmee we wakker kunnen worden. Heeft men langdurig een laag orexine-gehalte, dan kan het dus zijn dat men niet of heel lastig wakker wordt.

Om goed te kunnen slapen, is goede ontspanning noodzakelijk. Ook het type voeding dat men inneemt voor het slapen gaan bepaalt of men snel weer wakker wordt of kan doorslapen. Slaapt men slecht, dan kan men overwegen om slaaphypnose via een app toe te passen.

Lees verder

• Altijd moe, willen slapen: bijnieruitputting, cortisoltekort
• Bedwants: kriebelige slaapverstorende bloedzuigende parasiet
• Hoe kunnen slaapproblemen van het kind worden verholpen?