Contacteczeem door allergie en irritatie – tips & adviezen

Contacteczeem, ofwel contactdermatitis, kenmerkt zich door jeukende, schilferende en rode plekken op de huid. Ook vormen zich kloofjes, blaasjes en korstjes. De huidaandoening wordt veroorzaakt door irritatie als gevolg van een bepaalde stof of door een allergie. In de meeste gevallen door het eerstgenoemde. Plakproeven zijn een geijkte methode om bij contacteczeem de oorzaak te achterhalen. Preventie is bovendien de enige manier om van die vervelende huidaandoening af te komen. Soms wordt prednison voorgeschreven bij ernstig eczeem. Ook lichttherapie wil soms wel helpen. Nikkelallergie is een van de meest voorkomende oorzaken van contacteczeem. Het wordt soms echter onvoldoende onderkend. Fotoallergische stoffen zijn eveneens berucht, net als zeepoplossingen, reinigingsmiddelen en doucheschuim, maar bijvoorbeeld ook langdurig contact met water.

Inhoud

• Wat is contacteczeem (contactdermatitis)?
• Contacteczeem (ortho-ergisch) door irritatie
• Contacteczeem door allergie
• Symptomen van contactallergie (beide vormen)
• Behandeling
• Plakproef bij allergisch contacteczeem
• Eczeem op de handen (irriterend contacteczeem)
• Preventie
• Eczeem als gevolg van nikkelallergie – tips & adviezen

Wat is contacteczeem (contactdermatitis)?

Contacteczeem, of contactdermatitis, is een ontsteking van de huid door contact met bepaalde irriterende stoffen, zoals de naam al verklapt. Feitelijk zijn er twee soorten te onderscheiden: contactdermatitis door irritatie, en eczeem door allergie (overgevoeligheid). De ontsteking wordt uitgelokt door een externe stof die het afweersysteem activeert. De huidaandoening kan sluipend optreden. Bij allergisch contacteczeem wordt doorgaans een plakproef gedaan om te achterhalen voor welke stof men overgevoelig is. Contacteczeem is niet besmettelijk. Het aanraken van het eczeem door anderen, zoals bij handen schudden, is dus niet problematisch.

Contacteczeem (ortho-ergisch) door irritatie

In de meeste gevallen beperkt het eczeem zich tot het deel van de huid dat met de stof in aanraking is geweest, veelal kort na het contact met de stof. De ernst van het eczeem is afhankelijk van de concentratie van de irriterende stof en de duur van de blootstelling. Bepaalde soorten zeep en parfum zijn bekende voorbeelden, maar ook water (zeer vaak handen wassen). De veelvoorkomende luieruitslag bij baby's staat eveneens bekend als irriterend contacteczeem. Als de huid niet intact is, zoals door kloofjes, zullen er sneller exanthemische reacties optreden.

Contacteczeem door allergie

Contacteczeem als gevolg van een allergie ontwikkelt zich doorgaans sluipend. Mensen kunnen jarenlang contact met de gewraakte stof hebben gehad zonder dat ze er last van kregen. Het eczeem duikt dan uit het niets op. Vaak ook op andere plaatsen dan waar het contact plaatsvond, waarbij het bloed de allergische reactie verspreidt. Zodra de allergie zich heeft ontwikkeld en postgevat, zal een kleine concentratie ervan al problemen geven en een reactie uitlokken. Nikkel in sieraden is berucht. Net als cosmetica, huidcrèmes, latex, maar ook planten waaronder de (reuzen)berenklauw en de primula. Ook chroom kan een allergeen zijn. Dat geldt ook voor geurstoffen en toevoegingen in voedingsproducten.

Beroep
Het scala aan allergene stoffen is dus schier eindeloos. Daarnaast is dit eczeem vaak beroepsgerelateerd, zoals chroom in de bouw, bloemen (kwekers) en soorten haarverf die door kappers worden gebruikt. Een bijzondere vorm van contactallergie is fotoallergisch contacteczeem door bepaalde stoffen in combinatie met zonlicht (ultraviolet). Zonnebrandcrèmes kunnen deze stoffen overigens ook bevatten.

Symptomen van contactallergie (beide vormen)

Contacteczeem door irritatie en allergie hebben vrijwel dezelfde symptomen. Het is belangrijk om naar de huisarts te gaan als u niet kunt achterhalen hoe u het eczeem hebt opgelopen of als de klachten ongewoon lang aanhouden, ongeacht of u weet waar de huidproblemen vandaan komen. Karakteristieke symptomen van contacteczeem zijn onder andere:

• de huid is rood en opgezet;
• er kunnen zich blaasjes vormen, gevuld met vocht. Wanneer ze opengaan, vormen zich korstjes en roofjes;
• de huid kan rood en schilferig zijn;
• kloofjes;
• Jeuk.

Behandeling

Wanneer u eczeem hebt en naar de huisarts gaat, wil de arts weten of het door irritatie komt of door een allergie. Als zodanig geven de symptomen daar in veel gevallen geen uitsluitsel over. Soms biedt de plaats van de contactdermatitis (ontsteking) een hint. Bijvoorbeeld onder het polsbandje van het horloge of onder het horloge zelf (nikkel). Het eczeem is dan sterk beperkt gelokaliseerd. Allergische huidreacties vinden doorgaans pas na 48 uur plaats (maximaal).

Leefregels
Bepaalde leefregels zijn van belang, afhankelijk van de stof die het eczeem veroorzaakt. Zoals het gebruik van een goede handcrème. Tijdens schoonmaakwerkzaamheden kunt u bijvoorbeeld beter wegwerphandschoenen gebruiken. Indien u het eczeem op uw werk oploopt, is het van belang dat u het probleem met de bedrijfs- of huisarts bespreekt. Ingeval van chemicaliën kan er sprake zijn van een allergie en is het belangrijk om die specifieke allergene stof te achterhalen.

Plakproef bij allergisch contacteczeem

De plakproef is een courante methode als de verdenking op allergisch contacteczeem bestaat. Het doel van de plakproef is om erachter te komen welke stoffen een allergische reactie veroorzaken. Daarbij worden de allergenen verdund en in druppelvorm op stoffen schijfjes aangebracht, gefixeerd met een niet-allergene pleister, veelal op de rug.

Allergie of irritatie
Na minimaal 48 uur wordt de pleister verwijderd en kan de huid worden onderzocht. Een rode of ontstoken eczeemplek duidt op een positieve reactie, zoals roodheid met blaasjes of puistjes. Vaak is het moeilijk om naar aanleiding van de reactie onderscheid te maken tussen een irriterende of een allergische reactie. Verder onderzoek is dan nodig.

Eczeem op de handen (irriterend contacteczeem)

Eczeem op de handen is zeer hinderlijk, maar in veel gevallen te voorkomen of te verlichten. Dit soort eczeem is doorgaans zeer hardnekkig, pijnlijk en afstotend tijdens sociaal contact. Het ondermijnt het zelfvertrouwen. De onderstaande tips helpen om het eczeem onder controle te houden en de aanvallen te beperken.

Handcrème
Gebruik altijd een neutrale en hydraterende handcrème. Deze crèmes beschermen tegen uitdroging en verminderen de irritatie en jeuk. Bij hardnekkig eczeem schrijft de arts soms tijdelijk corticosteroïden voor, die de ontstekingsreacties remmen. Laat u eventueel adviseren welke handcrème u het beste kunt gebruiken. In de meeste gevallen verdwijnt het eczeem zodra het contact met die stof stopt, ondersteund door beschermende crèmes.

Preventie

• Houd de handen niet te lang in water en gebruik niet veel zeep.
• Was uw handen met water en handalcohol. Smeer de huid daarna in met een neutrale crème of zalf.
• Gebruik rubberhandschoenen bij schoonmaakwerkzaamheden, liefst met een katoenen binnenvoering. Of draag wegwerphandschoenen van vinyl.
• Draag stoffen handschoenen bij huishoudelijk werk en tijdens het klussen of tuinwerk, of als u in aanraking komt met mogelijk irriterende stoffen. Smeer uw handen ook dan eerst in met een verzachtende handcrème.
• Breng deze crème ook op voordat u bijvoorbeeld de afwas doet.
• Doe ringen af alvorens u met irriterende stoffen gaat werken. Het voorkomt dat er resten tussen de ring en de huid achterblijven en een reactie veroorzaken.

Eczeem als gevolg van nikkelallergie – tips & adviezen

Dermatitis of contacteczeem door nikkel is een van de meest voorkomende allergische reacties. In veel gevallen wordt dat echter niet onderkend en denkt men dat de oorzaak elders ligt. Ook is bekend dat nikkeldermatitis vaker voorkomt bij vrouwen dan bij mannen. Nikkel is onder andere verwerkt in armbanden, ringen, halskettinkjes en andere sieraden, zoals oorringen. Enkele tips kunnen veel problemen voorkomen.

Roestvrij staal
Bij ingeschoten gaatjes in de oren is het zaak om roestvrijstalen pinnetjes te gebruiken tot de oorlellen (wondjes) genezen zijn. Dit kan mogelijk drie weken tot een maand duren.

Transpiratie
Transpiratie is vaak een uitlokkende factor bij allergisch contacteczeem door nikkel. Transpiratie loogt het nikkel in vernikkelde sieraden namelijk uit.

Hoog karaatgehalte
Weet dat in gouden juwelen van minder dan 24 karaat doorgaans ook nikkel verwerkt is. Hoe lager het karaatgehalte, hoe meer nikkel. Koop eventueel vergulde (goedkopere) sieraden of van speciaal nikkelvrij metaal.

Voeding
Elke dermatoloog zal beamen dat iemand met een nikkelallergie ook op de voeding moet letten. Nikkeldermatitis kan immers ook ontstaan zonder feitelijk contact met het genoemde metaal (sieraden enz.). Bedenk dat bepaalde voedingsproducten, groenten en fruit rijk aan nikkel zijn, zoals abrikozen, chocolade, koffie, thee, noten, volkorenproducten en peulvruchten. Het zit er van nature in en is er dus niet aan toegevoegd. Een troost is dat weinig mensen met een nikkelallergie veroordeeld zijn tot een strikt nikkelbeperkt dieet.

Van paperclips tot pannen
Nikkel is ook verwerkt in bijvoorbeeld riemgespen en -pennen, paperclips, soms bestek, pannen en ander keukengerei, winkelwagentjes, enzovoorts. De lijst is schier eindeloos. Zo min mogelijk contact met nikkel is het devies, maar in de praktijk is dat bijna ondoenlijk. Vaak biedt het dragen van (katoenen) handschoenen soelaas. De dermatoloog schrijft in veel gevallen ook een speciale zalf of medicatie voor.

Lees verder

• Soorten acne – van jeugdpuistjes tot beroepsacne
• Zo ontstaan jeugdpuistjes (acne vulgaris)
• Anatomie & fysiologie in 10 stappen – de huid
• Zo herken je ontstekingsverschijnselen
• Altijd last van zweetvoeten – minder bekende oorzaken