De 10 belangrijkste punten voor veilig medicijngebruik

Bijsluiters van geneesmiddelen zijn niet het populairste leesvoer. Een medicijn heeft echter bijwerkingen, wisselwerkingen met andere medicamenten en er gelden contra-indicaties, ongeacht of het een pijnstiller of een zalfje is tegen een 'onschuldige' uitslag. Goed geïnformeerd zijn over hetgeen de huisarts of specialist u voorschrijft, is dus van groot belang. Dat geldt ook voor de zelfzorgmedicijnen die zonder recept bij de drogist verkrijgbaar zijn. Om het u makkelijker te maken, zijn er 10 belangrijke punten die u als kritische consument moet weten om medicijnen op een veilige en verantwoorde wijze te gebruiken.

Inhoud

• Medicijnen – van pijnstillers tot antidepressiva
• Over gewenning en potentiëring van geneesmiddelen
• Bijsluiter van medicijnen
• De 10 belangrijkste punten voor veilig medicijngebruik
• Wat u moet weten

Medicijnen – van pijnstillers tot antidepressiva

Een medicijn is een stof die gebruikt wordt voor het genezen, verlichten of voorkomen van aandoeningen, ziekteverschijnselen, pijn en tal van andere gebreken die de mens bij zichzelf ondervindt of die het functioneren van het lichaam veranderen, zoals bij de anticonceptiepil. Slechts enkele geneesmiddelen zijn nog van plantaardige of dierlijke herkomst.

Slaapmidddelen
De meeste slaapmiddelen zijn synthetisch gemaakt, waarbij hulpstoffen worden toegevoegd om de resorptie van medicijnen mogelijk te maken of bijvoorbeeld te verlangzamen, zoals bij geneesmiddelen met vertraagde afgifte. Jaarlijks wordt er in Nederland voor miljarden aan medicijnen gekocht en voorgeschreven. De pijnstillers en psychofarmaca spannen daarbij de kroon, waaronder slaapmiddelen, rustgevende medicijnen en antidepressiva.

Over gewenning en potentiëring van geneesmiddelen

Gewenning ontstaat als na enige tijd de voorgeschreven dosis van een medicijn niet meer het gewenste effect heeft. Dit kan het gevolg zijn van zogenaamde enzyminductie, waarbij de enzymen in de lever het geneesmiddel sneller afbreken of metaboliseren.

Aspirine
Aspirine verlaagt de bloedstollingstijd. Aangezien aspirine nog steeds als pijnstiller wordt ingenomen, mag duidelijk zijn dat er een gevaarlijke situatie kan ontstaan als door onwetendheid de betreffende persoon daarnaast antistollingsmiddelen gebruikt, zoals sintrommitis of edoxaban (LIxiana). Dit effect wordt potentiëring genoemd. Een belangrijke en vaak fatale oorzaak van potentiëring is alcoholmisbruik bij medicijngebruik.

Bijsluiter van medicijnen

Bijsluiters zijn verplicht. In elke verpakking hoort er een bijgevoegd te zijn. De door de fabrikant van een geneesmiddel opgestelde bijsluiter is doorgaans zeer uitgebreid qua informatie, maar vaak ook lastig leesbaar met veel moeilijke woorden en medische termen.

Ongerust
De ervaring leert dat de gemiddelde gebruiker dan al snel afhaakt of hij wordt nog ongeruster als het gaat om bijvoorbeeld de daarin vermelde bijwerkingen, die vaak maar half begrepen worden en die lang niet bij iedereen optreden. In dat opzicht zijn de apothekerbijsluiters veel toegankelijker. Bij onduidelijkheden is het belangrijk dat de consument advies vraagt aan de huisarts of apotheker.

De 10 belangrijkste punten voor veilig medicijngebruik

Goed geïnformeerd zijn, voorkomt ongelukken. Getuige ook de jaarlijks talloze ziekenhuisopnames als gevolg van verkeerd gebruik van alleen al de pijnstillers, zoals diclofenac, ibuprofen en etoricoxib. Wees op de hoogte van de wijze waarop en hoelang een medicijn geslikt mag worden volgens de richtlijnen van de fabrikant, ongeacht wat de arts voorschrijft. En of het middel de rijvaardigheid beïnvloedt.

Houdbaarheidsdatum
Let altijd op de houdbaarheidsdatum van een medicament. Het is bekend dat bijsluiters slecht gelezen worden. De onderstaande 10 punten mag u als een hulp beschouwen om datgene wat in het dagelijks gebruik essentieel is om van een medicijn te weten tot u te laten doordringen. Dat geldt zowel voor de voorgeschreven medicijnen als voor de zelfzorgmedicijnen, die vrij verkrijgbaar zijn bij de drogist. Vraag bij twijfel of onduidelijkheden advies aan uw behandelend arts of apotheker.

Wat u moet weten

Noteer deze informatie eventueel apart op een vel papier. Beschouw de antwoorden op de onderstaande vragen als een beknopt overzicht van de bijsluiter.

1. Waarvoor wordt het medicijn gebruikt? Komt dat overeen met uw klachten?
2. Wat voor soort middel is het? Hoe werkt het en op welke wijze grijpt het in op het functioneren van het lichaam?
3. Hoelang moet het geneesmiddel worden ingenomen? Hoe vaak per dag, en wanneer? Bijvoorbeeld 's avonds een halfuur voor het eten. Wat te doen als u een dosis vergeten bent?
4. Op welke wijze moet het medicament worden ingenomen? Met water, mag erop gekauwd worden of moet het heel worden doorgeslikt?
5. Wat zijn de bijwerkingen en hoe ernstig kunnen ze zijn, zoals de bijwerkingen van pijnstillers bij verkeerd gebruik. Welke bijwerkingen komen zelden voor en welke frequent.
6. In combinatie met welke medicijnen mag het middel niet worden gebruikt? Controleer of er op dat lijstje medicijnen staan die u soms of vaak inneemt.
7. Bij welke aandoeningen mag het medicament niet gebruikt worden?
8. Mag het medicijn gecombineerd worden met alcohol? Moet men in combinatie met het medicijn bepaalde voedingsmiddelen mijden?
9. Mag het medicijn gebruikt worden bij zwangerschap, borstvoeding of bij wie zwanger wil worden?
10. Hoelang is het geneesmiddel houdbaar? En hoe moet het worden bewaard? Bijvoorbeeld op een koele, donkere plaats.

Lees verder

• Schadelijke bijwerkingen van medicijnen (pijnstillers)
• Richtlijnen voor veilig toedienen van medicijnen
• Medicijnvergiftiging (overdosis) – aspirine
• Medicijnvergiftiging (overdosis) – paracetamol
• Medicijnvergiftiging (overdosis) – diclofenac