De geneeskracht van waternavel

Waternavel wordt in de tuin gebruikt als sierplant; het is een prima vijverplant. De bladeren steken een centimeter of vijf boven het wateroppervlak uit. Het is een overblijvende plant met witte, rozewitte of groene bloemen die in de maanden juni, juli augustus en september bloeien. Waternavel is geen eetbare plant. Ook voor vee kan deze plant schadelijk zijn, vooral voor schapen. Deze plant is echter vroeger een geneeskruid geweest, vooral tegen niergruis. Let op! Dit artikel is geschreven vanuit de persoonlijke visie van de auteur en bevat mogelijk informatie die niet wetenschappelijk onderbouwd is en/of aansluit bij de algemene zienswijze.

Inhoud:

• Algemene informatie
• Naamgeving
• Traditioneel gebruik waternavel
• Bijwerkingen
• Goed tegen bacteriën in viskwekerijen
• Medicinale siervijver

Algemene informatie

Waternavel groeit in Noord-Afrika, Europa tot aan de Kaspische Zee, in het uiterste noorden en zuiden van Australië en de Amerikaanse staat Florida. De waternavel kan zowel groeien in laaglanden als in hooggebergtes; als de ondergrond maar vochtig is. Familieleden van deze plant, met name de Hydrocotyle asiatica of Indische waternavel, groeien in Azië, Nieuw Zeeland, het zuidelijke deel van de Verenigde Staten en Zuid-Afrika. De waternavel is de meest bekende soort van hydrocotyle, zoals de familienaam luidt. Het is een plant die houdt van een moerasachtige omgeving waaronder ook de waterkanten van vennetjes, beken, poelen, rivieren, natte weilanden en vochtige veengebieden vallen. De plant houdt van halfschaduw.

Naamgeving

De Latijnse naam van waternavel is Hydrocotyle vulgaris. Hydrocotyle is een samenvoeging van de woorden hydor, wat ´water´ betekent en ´kotyle´, wat de Griekse naam is voor een ´bord of een kom´. De bladeren hebben een schotelachtige vorm; het lijkt of ze in het midden licht zijn ingedrukt. ´Vulgaris´ betekent ´gewoon´ of beter nog ´alledaags´ en slaat op het feit dat deze plant veelvuldig voorkomt. In het Nederlands zeggen we ook wel navelkruid tegen deze geneesplant. In het Duits heet deze plant Gewöhnlicher Wassernabel. Het Engels kent de namen Water Pennywort en Marsh Pennywort terwijl in het Frans Écuelle d'eau tegen deze plant wordt gezegd.

Traditioneel gebruik waternavel

In Europa wordt waternavel sinds de Middeleeuwen beschreven als middel tegen niergruis. In Nederlandse contreien wordt het een ´steenbreker´ genoemd. De Indische waternavel lijkt kwa geneeskracht veel op waternavel en wordt in India gebruikt bij koorts, ingewandsproblemen, reumatische ziekten zoals jicht, artrose en artritis, en uiteenlopende klieraandoeningen. Verder wordt het wel eens gebruikt in een smeersel tegen lepra en ichtyosis of schubziekte.

Bijwerkingen

In kleine doseringen werkt waternavel als een stimulerend middel maar in grote hoeveelheden als slaapverwekkend medicijn. Het kan zelfs stupor en hoofdpijn veroorzaken. Stupor is een aandoening waarbij sprake is van een verminderd bewustzijn. Bij sommige mensen leidt het overmatig gebruik van waternavel tot duizeligheid en coma.

Goed tegen bacteriën in viskwekerijen

Niet alleen mensen maar ook tilapia-vissen kunnen genezen met waternavel. In viskwekerijen waar men tilapia kweekt gaan soms vele vissen dood door een overgroei aan bacteriën. Er wordt een extract op basis van waternavel door het water gedaan om de bacteriegroei te stoppen. In een experiment uit 2010 wat werd gehouden door wetenschappers uit Thailand vergeleek men extracten van mangistan, guave en granaatappel met die van waternavel. Deze laatste plant kwam als best werkend uit de bus. Het onderzoeksteam controleerde de vissen op allerlei bijwerkingen maar konden deze niet vinden.

Medicinale siervijver

Je zou deze plant samen met andere waterliefhebbende planten kunnen zetten in een vijver. Zo verkrijg je een medicinale siervijver. Andere planten die in de medicinale siervijver passen zijn genadekruid, moerasspirea, eendenkroos, penningkruid, waterweegbree en waterdrieblad.