Uroflowmetrie: Onderzoek urinestraal door uroloog

Uroflowmetrie is een niet-invasief, veilig en eenvoudig urologisch onderzoek waarbij de uroloog verschillende metingen verricht: het plasvolume, de snelheid waarmee de urine wordt geloosd (maximale flow), de gemiddelde flow, de plasduur en het resterende blaasvolume na het plassen. Dit onderzoek wordt doorgaans uitgevoerd bij patiënten die moeite hebben met plassen of een vertraagde urinestroom ervaren. Met uroflowmetrie, ook wel bekend als uroflow, verkrijgt de uroloog gedetailleerde informatie over het plaspatroon en de werking van de urinewegen.

• Doel van het onderzoek
• Indicaties voor uroflowmetrie
• Voorbereiding op het onderzoek
• Indicaties voor uroflowmetrie
• Uroloog meet kracht van de urinestraal
• Voorbereiding voor uroflowmetrie
• Het verloop van het onderzoek
• Tijdens de uroflowmetrie: Patiënt moet plassen
• Na het onderzoek
• Resultaten
• Mogelijke complicaties
• Risico’s en nazorg

Doel van het onderzoek

Uroflowmetrie wordt uitgevoerd om afwijkingen in de urinestraal te detecteren en de onderliggende oorzaken beter te begrijpen.

Evaluatie van urinesnelheid en patroon

Het onderzoek meet de snelheid waarmee urine de blaas verlaat en registreert eventuele onderbrekingen of afwijkingen in het patroon. Bij mannen kan dit bijvoorbeeld wijzen op een vergrote prostaat, terwijl bij vrouwen urineweginfecties of overactieve blaasklachten worden onderzocht.

Inzicht in blaasspierkracht en obstructie

Naast de snelheid biedt uroflowmetrie ook inzicht in de kracht van de blaasspier en mogelijke obstructies in de urinewegen, zoals een vernauwde urinebuis. Deze gegevens zijn cruciaal om de oorzaak van klachten zoals moeite met plassen of een zwakke urinestraal vast te stellen.

Indicaties voor uroflowmetrie

Dit onderzoek wordt vaak aanbevolen bij patiënten met specifieke klachten of aandoeningen die wijzen op afwijkingen in de urinewegen.

Plasklachten en obstructie

Bij patiënten met klachten zoals een zwakke of onderbroken urinestraal, langdurig plassen, of moeilijkheden met starten van de urinestroom kan uroflowmetrie helpen om een obstructie in de urinewegen vast te stellen.

Chronische blaasaandoeningen

Patiënten met chronische aandoeningen zoals een overactieve blaas, terugkerende urineweginfecties of neurologische blaasproblemen kunnen ook baat hebben bij uroflowmetrie. Het onderzoek helpt om de ernst en aard van de problemen in kaart te brengen.

Voorbereiding op het onderzoek

Om nauwkeurige resultaten te verkrijgen, is het belangrijk dat patiënten zich goed voorbereiden. De instructies worden meestal vooraf door de arts gegeven.

Voldoende gevulde blaas

Voor uroflowmetrie moet de blaas voldoende gevuld zijn. Patiënten wordt aangeraden vooraf een normale hoeveelheid vocht te drinken, zodat ze tijdens het onderzoek een natuurlijke aandrang hebben om te plassen.

Medische achtergrond en medicatiegebruik

Het is belangrijk dat de arts op de hoogte is van de medische voorgeschiedenis en het medicatiegebruik van de patiënt. Bepaalde medicijnen kunnen de urinewegfunctie beïnvloeden, wat van invloed kan zijn op de testresultaten.

Indicaties voor uroflowmetrie

Uroflowmetrie is een diagnostische test die de kracht en het patroon van de urinestraal meet. Het wordt vaak gebruikt om te helpen bij het evalueren van urinelozingsproblemen en het functioneren van de blaas en urinewegen. Er zijn verschillende indicaties die ervoor zorgen dat deze test wordt aanbevolen. Het doel is om problemen in de urinewegen te identificeren, wat kan helpen bij het stellen van de juiste diagnose en het ontwikkelen van een behandelplan.

Mictiestoornissen

Uroflowmetrie wordt vaak uitgevoerd bij patiënten die problemen ervaren met mictie, zoals een zwakke urinestraal, moeite met het volledig legen van de blaas of een onregelmatig urinelozingspatroon. Deze symptomen kunnen wijzen op onderliggende aandoeningen zoals prostaatproblemen bij mannen of blaasverzwakking bij vrouwen. Door de snelheid en kracht van de urinestraal te meten, kan de arts bepalen of er sprake is van een obstructie of andere afwijkingen in de urinewegen.

Blaasproblemen en -aandoeningen

Voor patiënten met aandoeningen zoals overactieve blaas, blaasuitstulping (cystocele) of chronische blaasontstekingen, kan uroflowmetrie nuttig zijn. Het helpt artsen bij het beoordelen van de blaasfunctie en het uitsluiten van structurele of functionele problemen die de urineafvoer kunnen belemmeren. Ook bij patiënten met neurogene blaas (een aandoening waarbij zenuwimpulsen de blaasfunctie beïnvloeden) kan deze test belangrijke informatie verschaffen over de urinelozing en de blaasfunctie.

Prostaatgerelateerde aandoeningen bij mannen

Bij mannen met symptomen van verstoorde urinelozing, zoals een zwakke stroom, frequent urineren of moeilijkheden bij het starten van het plassen, kan uroflowmetrie worden uitgevoerd om aandoeningen van de prostaat te onderzoeken, zoals benigne prostaathyperplasie (BPH) of prostaatkanker. Het meten van de urinestraal helpt bij het identificeren van een mogelijke obstructie die door vergroting van de prostaat wordt veroorzaakt.

Uroloog meet kracht van de urinestraal

Normaal gesproken regelen verschillende cirkelvormige spieren de urinestraal. Als een van deze spieren zwak is of niet goed functioneert, kan dit leiden tot een verminderde urinestraal of problemen zoals urine-incontinentie. Bij een obstructie in het urinekanaal kan de urinestraal afnemen (de urine wordt afgeremd). Dit kan bijvoorbeeld optreden bij:

• een onjuiste plasprocedure,
• een overactieve blaas,
• een vergrote prostaat,
• een vernauwd plaskanaal, of
• een verzwakte blaasspier.

De ernst van een obstructie kan worden gemeten aan de hand van het gemiddelde en maximale debiet (flow) van de urinestraal.

Voorbereiding voor uroflowmetrie

De voorbereiding voor de uroflowmetrie is relatief eenvoudig, maar vereist enige aandacht voor detail om betrouwbare en nauwkeurige resultaten te verkrijgen. Patiënten moeten zich voorbereiden op het onderzoek door te zorgen voor een volle blaas, wat essentieel is om het urinelozingspatroon goed te kunnen meten.

Volle blaas

Een van de belangrijkste voorbereidingen voor de uroflowmetrie is het zorgen voor een volle blaas. De patiënt wordt gevraagd om voor het onderzoek te wachten met plassen totdat de blaas goed gevuld is. Dit zorgt ervoor dat er voldoende urine aanwezig is om de kracht en het patroon van de urinestraal te meten. Het is belangrijk dat de patiënt tijdens het onderzoek niet meer hoeft te plassen dan de blaas aankan, omdat dit de metingen kan beïnvloeden.

Vermijden van plassen voor het onderzoek

Patiënten worden geadviseerd om minstens twee tot drie uur voor het onderzoek niet te urineren. Dit helpt ervoor te zorgen dat er voldoende urine in de blaas zit om een goede meting uit te voeren. Het is essentieel om te voorkomen dat de patiënt te veel of te weinig urine produceert, omdat dit de nauwkeurigheid van het onderzoek kan beïnvloeden.

Informatie aan de patiënt over het onderzoek

Voordat het onderzoek wordt uitgevoerd, moeten patiënten volledig geïnformeerd worden over de procedure, wat ze kunnen verwachten en hoe ze zich moeten voorbereiden. Het is belangrijk om patiënten gerust te stellen, aangezien ze mogelijk nerveus zijn of zich ongemakkelijk voelen bij het idee van het urineren in een openbare ruimte of medische faciliteit.

Het verloop van het onderzoek

Uroflowmetrie wordt uitgevoerd in een comfortabele, discrete omgeving en vereist geen invasieve technieken. Het proces duurt slechts enkele minuten.

Gebruik van een speciale toiletstoel

Tijdens het onderzoek plast de patiënt in een speciale toiletstoel die verbonden is met een uroflowmeter. Dit apparaat registreert de hoeveelheid urine, de snelheid en de duur van het plassen.

Analyse van de resultaten

Na het plassen worden de resultaten geanalyseerd en weergegeven in een grafiek. Een normale grafiek toont een vloeiende, klokvormige curve. Afwijkingen zoals een lage pieksnelheid of een onregelmatige curve kunnen wijzen op specifieke problemen, zoals obstructie of verminderde blaasspierkracht.

Tijdens de uroflowmetrie: Patiënt moet plassen

De patiënt plaatst zich in een speciaal ontworpen urinoir of toilet dat is aangesloten op een meetapparaat. Het is belangrijk dat de patiënt geen ander materiaal, zoals toiletpapier, in of op het onderzoeksapparaat plaatst. De onderzoeker start het meetapparaat en de patiënt plast zittend of staand, zoals gebruikelijk. Het onderzoek is doorgaans comfortabel en vereist geen extra inspanning van de patiënt. Na het plassen kan het apparaat de resultaten afdrukken, en de grafieken worden naar de uroloog gestuurd. Na het plassen blijft er vaak een hoeveelheid urine in de blaas. Met behulp van echografie krijgt de uroloog een indicatie van het residu (medische term: resterend blaasvolume na het plassen). Echografie is een pijnloze en niet-invasieve methode.

Na het onderzoek

De uroflowmetrie wordt poliklinisch uitgevoerd, wat betekent dat de patiënt direct na het onderzoek naar huis kan gaan. De patiënt kan zijn dagelijkse activiteiten onmiddellijk hervatten. In sommige gevallen kunnen meerdere onderzoeken nodig zijn, afhankelijk van de aandoening van de patiënt.

Resultaten

De normale waarden voor uroflowmetrie variëren afhankelijk van leeftijd en geslacht, met een bereik van ongeveer 10 milliliter per seconde tot 21 milliliter per seconde. Bij mannen neemt de urinestraal vaak af met de leeftijd; vrouwen ervaren hier doorgaans minder problemen mee. De uroloog vergelijkt de resultaten met de symptomen en bevindingen uit lichamelijk onderzoek. Behandeling is soms noodzakelijk, maar niet altijd. De uroloog beoordeelt elke patiënt individueel. Twee patiënten met vergelijkbare onderzoeksresultaten kunnen een verschillende behandeling krijgen, afhankelijk van hun specifieke situatie en resultaten van andere onderzoeken.

Mogelijke complicaties

Hoewel uroflowmetrie een relatief veilig en niet-invasief onderzoek is, kunnen er soms kleine complicaties optreden, vooral als de patiënt zich ongemakkelijk voelt tijdens de procedure. Deze complicaties zijn meestal tijdelijk en kunnen eenvoudig worden behandeld of voorkomen.

Oncomfortabel gevoel

Sommige patiënten kunnen zich ongemakkelijk voelen bij het urineren in een medische omgeving of kunnen last hebben van angst bij het uitvoeren van het onderzoek. Dit kan leiden tot tijdelijke spanning in de blaas, wat de metingen zou kunnen beïnvloeden. In dergelijke gevallen wordt de patiënt vaak aangemoedigd om te ontspannen en de procedure opnieuw te proberen.

Incontinentie of onvolledige urinelozing

In sommige gevallen kunnen patiënten moeite hebben om hun blaas volledig te legen tijdens de uroflowmetrie, wat kan leiden tot onvolledige urinelozingen. Dit kan resulteren in een onnauwkeurige meting van de urinestraal. Zorgverleners kunnen vragen om het onderzoek opnieuw te proberen om de metingen te verfijnen.

Vermoedens van onderliggende aandoeningen

Hoewel dit geen directe complicatie van de test is, kan de uroflowmetrie soms problemen aan het licht brengen die verder onderzoek vereisen, zoals obstructies of zwakke blaasfunctie. Dit kan leiden tot verdere diagnostische procedures of behandelingen, afhankelijk van de bevindingen van het onderzoek.

Risico’s en nazorg

Aangezien uroflowmetrie een niet-invasief onderzoek is, zijn er geen grote risico’s verbonden aan de procedure. Er zijn echter enkele aandachtspunten voor na het onderzoek.

Geen fysieke bijwerkingen

De meeste patiënten ervaren geen fysieke klachten na het onderzoek. Omdat er geen instrumenten in de urinewegen worden ingebracht, is er geen risico op infecties of letsel.

Vervolgonderzoek of therapie

Als de resultaten afwijkend zijn, kan de uroloog aanvullende onderzoeken aanbevelen, zoals een cystoscopie of urodynamisch onderzoek. De verdere behandeling hangt af van de aard en ernst van de bevindingen en wordt in samenspraak met de patiënt bepaald.

Lees verder

• Anale manometrie: Onderzoek met drukmeting van de anus
• Prostaatechografie: Onderzoek prostaat met geluidsgolven
• Cystoscopie: Onderzoek blaas met cystoscoop
• Peniele duplex: Onderzoek van de bloedvaten van de penis
• Urodynamisch onderzoek (UDO): Onderzoek van blaasfunctie