Eerste hulp bij oorpijn – voorwerp of insect in het oor

Oorpijn kan veel oorzaken hebben, zoals oorletsel als gevolg van een trauma. Een van de meest voorkomende oorkwalen bij kinderen en volwassen is echter een verstopte buis van Eustachius door een keelontsteking, verkoudheid of ontstoken bijholten. Minder onschuldige ooraandoeningen variëren van middenoorontsteking tot tumoren en abcessen. Ook de uitstralende pijn naar het oor vanuit de kaak komt vaak voor. Oorletsels vormen een min of meer aparte groep. Dat soort letsels gaat eveneens vrijwel altijd gepaard met pijn of op z'n minst jeuk. Bij de groep van oorletsels hoort bijvoorbeeld ook een gescheurd trommelvlies of schedelletsel met afscheiding uit het oor. Een voorwerp in de gehoorgang komt vooral bij kinderen regelmatig voor. Net als een insect dat in het oor verdwaald raakt en er door het plakkerige oorsmeer niet meer uit kan.

Inhoud

• Oorpijn – meestal onschuldig
• Onderzoek van gehoorgang
• Oorletsel
• Symptomen
• Eerste hulp bij ernstig oorletsel (hoofd- of schedelletsel)
• Eerste hulp bij een voorwerp (corpus alienum) in het oor
• Bij kleine kinderen
• Eerste hulp bij een insect in het oor
• Werkwijze

Oorpijn – meestal onschuldig

Geeuwen is een effectieve methode om een verstopte buis van Eustachius te openen. Het werkt nog beter dan kauwgom, vooral handig in het vliegtuig tijdens het opstijgen en dalen. Oorpijn komt nogal eens voor, ook in minder exceptionele omstandigheden. De een heeft er vaak last van, de ander nooit. Meestal is oorpijn onschuldig en te wijten aan de buis van Eustachius die dichtzit als gevolg van een allergie, een verkoudheid of een sinusitis. In veel gevallen betreft het uitstralende pijn door ontstoken amandelen, tandproblemen, een keelontsteking. De gulden regel is dat wie oorpijn heeft het beste naar de huisarts kan gaan om er eens naar te laten kijken.

Middenoorontsteking
Bij gehoorproblemen, of als na een verkoudheid de oren verstopt blijven, bestaat altijd het risico van een oorontsteking of vocht in het middenoor. De middenoorontsteking is berucht en komt vaak voor bij baby's en jonge kinderen. Pijnstillers kunnen bij oorpijn soelaas bieden, maar mogen nooit een consult van de huisarts vervangen. Wacht bij oorpijn nooit te lang af, aangezien de oorzaken ook minder onschuldig kunnen zijn dan hierboven vermeld.

Onderzoek van gehoorgang

Het oor is anatomisch gezien zodanig gevormd dat zowel het middenoor als het inwendige oor buiten het praktische kennisveld valt van degenen die eerste hulp verlenen. De arts zal tijdens het ooronderzoek van de gehoorgang onder andere met behulp van een oortrechtertje – van diverse afmetingen – in de gehoorgang kijken. Hij trekt dan de oorschelp naar boven en naar achteren om de gehoorgang recht te maken en zicht te krijgen op het trommelvlies. Ook deze medische handeling ligt buiten het vakgebied van de eerstehulpverlener.

Oorletsel

Verwondingen van de oorschelp zijn geen zeldzaamheid. Zoals bij mensen die oorringen dragen, waarbij het sieraad ergens achter blijft haken met als gevolg onder andere een doorgescheurde oorlel. Jonge kinderen willen wel eens kleine voorwerpen (corpora aliena) spelenderwijs bij zichzelf of anderen in de gehoorgang stoppen, zoals een kraaltje of snoepje dat vervolgens klem zit in de gehoorgang. Ook komt het voor – vooral 's zomers – dat vliegjes, muggen en andere al dan niet stekende insecten in de gehoorgang kruipen. Voorwerpen en beestjes op ondeskundige wijze verwijderen kan beschadiging van de gehoorgang of zelfs het trommelvlies veroorzaken, hoewel het laatste zelden voorkomt. Berucht is ook de klap tegen het oor, waarbij het trommelvlies kan scheuren. Barotrauma's komen vooral voor bij piloten en duikers.

Symptomen

Deskundig eerste hulp verlenen en doorsturen naar de huisarts of Spoedeisende Hulp van het ziekenhuis is het devies. Indien er bloed of een gelige vloeistof uit het oor komt, is dat vrijwel altijd te wijten aan een trauma (hoofd- of schedelletsel). De symptomen zijn dan doorgaans:

• duizeligheid;
• erge oorpijn;
• hoofdpijn;
• bloed of andere afscheiding uit het oor;
• gehoorverlies, soms volledige doofheid.

Eerste hulp bij ernstig oorletsel (hoofd- of schedelletsel)

Leg het slachtoffer bij bewusteloosheid om te beginnen altijd in stabiele zijligging en beadem eventueel. De volgende handelingen zijn eveneens belangrijk bij ernstig oorletsel:

• Laat in voorkomende gevallen het slachtoffer zitten of liggen en het hoofd buigen naar de kant van het aangedane oor. Op die manier kan het bloed of ander vocht (waterig of gelig) gemakkelijker afvloeien.
• Druk nooit een wattenpropje in de gehoorgang om het bloeden te stoppen. Dat kan verhoogde druk in het middenoor veroorzaken.
• Wikkel alleen een steriel gaas om het oor heen en maak het met pleisters vast. Waarschuw bij dit soort letsels altijd de huisarts of bel 112.
• Gelet op de oorafscheiding is er vrijwel zeker sprake van schedel- of hoofdletsel. Bijvoorbeeld door een klap of stoot. Let dus goed op de algemene toestand van het slachtoffer.
• Controleer de pupillen op grootte en vorm. En op dubbelzien, bloeduitstortingen in het gezicht of op de schedel, sufheid, verwardheid, geheugenverlies.
• Houd de pols en ademhaling in de gaten.

Eerste hulp bij een voorwerp (corpus alienum) in het oor

Jonge kinderen van een bepaalde leeftijd stoppen van alles in hun mond, neus en... oren. In de meeste gevallen zit het snoepje of kraaltje gelukkig niet diep in de gehoorgang. Bij volwassenen wil wel eens een plukje watten achterblijven in het oor. Als eerstehulpverlener is het zaak deze voorwerpen er niet zelf uit te peuteren met bijvoorbeeld een pincet of een haarspeld. Het is meestal pijnlijk en de slagingskans is in veel gevallen gering. Laat liever een arts zijn werk doen. Hij heeft het geschikte instrumentarium, waardoor het probleem doorgaans in een oogwenk is opgelost.

Bij kleine kinderen

• Het kind klaagt doorgaans over oorpijn of oorsuizingen. Of alleen gekriebel in het oor.
• Ook kan er wat vocht of bloed uit het oor komen.
• Verder klaagt het kind meestal over doofheid en kan het duizelig zijn.
• Soms zijn er geen klachten, maar blijft het kind zeuren dat er iets in het oor zit. Neem altijd het zekere voor het onzekere en ga ermee naar de huisarts om uit te sluiten dat er daadwerkelijk iets in het oor zit.

Eerste hulp bij een insect in het oor

Een insect kan brommen, zoemen en kriebelen als het in de gehoorgang gevangen zit. Kinderen kunnen dan in paniek raken. Dat geldt overigens ook voor volwassenen.

Werkwijze

• Kalmeer het slachtoffer.
• Sluit de gehoorgang niet af. Een insect met een angel zal dan eerder steken.
• Soms kruipt het insect er vanzelf uit als het oor naar de grond gericht is. Houd het hoofd daarbij stil. Wacht enkele minuten, wellicht lost het probleem zich vanzelf op.
• Druppel eventueel wat lauwwarm water in het oor als het insect er niet uit kan of wil. Doe dat echter niet als het een kind betreft met buisjes in de oren (of bij een trommelvliesperforatie).
• Ga ermee naar de huisarts als het niet helpt of als het insect steekt.

Lees verder

• Zo ontstaat (chronische) pijn
• Ooracupunctuur (auriculotherapie) biedt vaak uitkomst
• Acute en ‘verborgen’ symptomen van lawaaidoofheid