Zonneallergie: symptomen, voorkomen, behandeling, medicijnen

Wat is zonneallergie, wat zijn zonneallergie symptomen en hoe kun je het beste omgaan met zonneallergie? Zonneallergie symptomen bestaan uit rode, vaak pijnlijke huiduitslag op de aan (zon)licht blootgestelde huid; kleine, jeukende blaartjes en witte blaasjes; schilferige huid; zwelling. De huidafwijkingen die bij zonneallergie ontstaan, treden meestal 24 tot 48 uur op in delen van de huid die zijn blootgesteld aan de zon, zoals het gezicht en de handen. Het kan ook enkele dagen langer duren voordat de verschijnselen optreden en soms doen ze zich vrijwel onmiddellijk voor. Zonneallergie kan voor veel ongemak zorgen. Strikt genomen is behandeling niet nodig. De uitslag verdwijnt spontaan na enkele dagen tot weken en er zijn geen restverschijnselen. In de loop van de zomer treedt er gewenning op. Door de huisarts kan desgewenst medicatie tegen zonneallergie voorgeschreven worden, vooral als de jeuk heel erg is. Zonneallergie wordt ook wel 'dermatitis solaris' genoemd.

• Wat is zonneallergie?
• Overgevoeligheid
• polymorfe lichteruptie
• Zonneallergie in vogelvlucht
• Oorzaken van zonneallergie
• Afwijkende immunologische reactie
• Abnormale reactie op UVA
• Overgevoeligheid voor verschillende stoffen
• Vóórkomen
• Symptomen van zonneallergie
• Voorkeursplekken
• Algemene kenmerken
• Afwijkingen over het hele lichaam
• Ernst van de klachten kan sterk variëren
• Onderzoek en diagnose
• Vraaggesprek
• Lichttesten
• Zonneallergie behandeling
• Ander medicijn
• Crème en zalf
• Lichtgewenning bij zonneallergie
• Medicatie bij zonneallergie
• Zonlicht vermijden
• Zonnebrandcrème en speciale lampen
• Wat zijn de zonwerende effecten van verschillende kledingstoffen?
• Preventie van zonneallergie
• Prognose

Wat is zonneallergie?

Overgevoeligheid

Heel veel mensen hebben last van zonneallergie. Er wordt van zonneallergie gesproken als er sprake is van overgevoeligheid van de huid voor ultraviolet (zon)licht, hetgeen zich uit in rode vlekken en ongemak. Het is een abnormale huidreactie die optreedt na normale blootstelling aan (zon)licht. Dus ook andere lichtbronnen dan de zon kunnen zonneallergie veroorzaken. Denk bijvoorbeeld aan het licht van een zonnebank, gloeilamp of tl-buis. Zonneallergie is op zich niet gevaarlijk.

polymorfe lichteruptie

De meest voorkomende vorm van zonneallergie is polymorfe lichteruptie (PMLE), hetgeen betekent 'huiduitslag die zich in verschillende uitingsvormen voordoet' (polymorf), onder invloed van (zon)licht (lichteruptie).

Oorzaken van zonneallergie

Afwijkende immunologische reactie

Zonneallergie wordt veroorzaakt door een afwijkende immunologische reactie. Zonlichtblootstelling leidt normaliter tot onderdrukking van het immuunsysteem van de huid. Als jet zonneallergie hebt, is die onderdrukking echter veranderd of verminderd, als gevolg waarvan het immuunsysteem juist actief reageert op zonlicht. Een bepaald type immuuncellen, de neutrofielen, gedragen zich bij mensen met zonneallergie anders dan bij een gezonde huid. Daarnaast spelen regulatoire T-cellen, belangrijke bestuurders van het immuunsysteem, ook een rol spelen bij zonneallergie.

Abnormale reactie op UVA

Zonlicht bestaat uit zichtbaar licht en uit onzichtbaar ultraviolet licht, dat verantwoordelijk is voor bruining van de huid en zonnebrand. Dit zijn normale huidreacties die ultraviolet licht kan veroorzaken. Ultraviolet licht of UV-licht wordt onderverdeeld in (kortgolvig) UVB en (langgolvig) UVA. Bij PMLE is er dikwijls sprake van een abnormale (= afwijkende) reactie op UVA. Heden ten dage wordt ultraviolet licht beschouwd als de belangrijkste veroorzaker van de aandoening.

Overgevoeligheid voor verschillende stoffen

Een andere mogelijke oorzaak van zonneallergie kan overgevoeligheid voor verschillende stoffen zijn, waaronder medicijnen zoals sommige antibiotica (tetracyclines), diuretica (een middel dat de uitscheiding van water door de nieren bevordert) en orale anticonceptiva. Voorts kan het gebruik van bepaalde cosmetica en parfums een oorzaak zijn. Ziekten, zoals lupus erythematosus, of eczeem, kunnen ook zonneallergie uitlokken.

Vóórkomen

Naar schatting komt zonneallergie bij 10 tot 20 procent van de Europese bevolking voor, overwegend vrouwen. Rond de evenaar komt deze aandoening minder frequent voor. Vaak treden de eerste verschijnselen op tussen het 20e en 40e levensjaar, bij mannen mogelijk wat later. De aandoening is vooral seizoensgebonden en keert terug wanneer men intensief aan zonlicht wordt blootgesteld, dat wil zeggen tijdens elk zonnig voorjaar.

Symptomen van zonneallergie

Voorkeursplekken

De huidafwijkingen die bij zonneallergie ontstaan, treden meestal na 24 tot 48 uur op in delen van de huid die zijn blootgesteld aan de zon, zoals gezicht, nek, handruggen, onderarmen, ellebogen en onderbenen. Het kan ook enkele dagen langer duren voordat de verschijnselen optreden en soms doen ze zich vrijwel onmiddellijk voor. Vaak blijft je gezicht (evenals je nek en je handen) buiten schot, omdat je gezicht vaak langzaam wordt blootgesteld aan zonlicht en er derhalve gewenning optreedt.

Algemene kenmerken

De symptomen van zonneallergie bestaan uit:

• rode, vaak pijnlijke huiduitslag op de aan (zon)licht blootgestelde huid;
• kleine, jeukende blaartjes en blaasjes;
• schilferige huid;
• zwelling.

Afwijkingen over het hele lichaam

De afwijkingen hoeven niet beperkt te blijven tot de aan (zon)licht blootgestelde huid, maar kunnen zich uitbreiden naar andere delen van de huid. Het kan zich manifesteren op je gezicht, borst, buik, rug, schouders, armen, handen, benen en voeten. Sommige mensen hebben alleen maar last van jeuk zonder huidafwijkingen. De huidafwijkingen genezen binnen 7 tot 10 dagen, indien de persoon niet meer blootgesteld wordt aan zonlicht. Er zijn geen restverschijnselen. Met andere woorden: je houdt er niets aan over.

Ernst van de klachten kan sterk variëren

Het merendeel van de mensen met zonneallergie heeft er slechts in beperkte mate last van en kan de allergische reactie minimaliseren door gedurende het jaar de blootstelling aan zon langzaam op te bouwen. In (zeer) ernstige gevallen zijn mensen dermate overgevoelig dat ze nauwelijks buiten komen als de zon schijnt.

Onderzoek en diagnose

De huisarts zal op basis van de uiterlijke huidverschijnselen en het beloop van de klachten de diagnose stellen. Dit gaat moeilijker als de huiduitslag alweer is verdwenen als de huisarts wordt bezocht.

Vraaggesprek

Teneinde te achterhalen of bij PMLE de reacties uitgelokt worden door UVA of UVB, zal de huisarts de persoon vragen of de huidreactie ook ontstaan:

1. achter glas;
2. in de schaduw;
3. ondanks zonbeschermende middelen;
4. tijdens lichte bewolking.

Bij viermaal 'ja', gaat het vermoedelijk om UVA. Bij viermaal 'neen' lijkt het te gaan om UVB. De huisarts kan je bij wat ernstiger vormen van zonneallergie verwijzen naar de dermatoloog.

Lichttesten

Uit onderzoek van dermatoloog in opleiding Ines Schornagel van het UMC Utrecht blijkt dat in meer dan 85 procent van de gevallen de diagnose zonneallergie is te stellen op basis van de ziektegeschiedenis van patiënt (de zogeheten 'anamnese'). Alleen in twijfelgevallen of om de ernst van de aandoening vast te stellen, zijn lichttesten nodig. Als een lichttest wordt uitgevoerd, wordt je huid gedurende meerdere opeenvolgende dagen aan diverse golflengten van het lichtspectrum blootgesteld. Een protocol van vier testdagen is optimaal. Om een adequaat therapieadvies te kunnen geven, moet de huid zowel met UV-A als UV-B belicht te worden.

Zonneallergie behandeling

Ander medicijn

Als de reactie wordt veroorzaakt door bijvoorbeeld medicijnen, dan zal de huisarts zo nodig op zoek gaan naar een alternatief.

Crème en zalf

Symptomen kunnen worden verlicht met behulp van corticosteroïden crème of zalf en een antihistaminicum. Een antihistaminicum onderdrukt allergische reacties. Sinds kort bestaat er ook zonneallergie spray: deze voorkomt direct een allergische reactie van de huid op zonlicht.

Lichtgewenning bij zonneallergie

Behandeling kan bij PMLE bestaan uit lichtgewenning, dat wil zeggen geleidelijke en gedoseerde blootstelling aan de zon in het voorjaar. Dit kan ook gebeuren door middel van lichttherapie, waarbij de persoon gedurende een periode een aantal malen per week wordt blootgesteld aan een kunstmatige lichtbron.

Medicatie bij zonneallergie

In sommige gevallen kan PMLE worden behandeld met medicijnen en wel antimalariamiddelen. Deze middelen worden tegen malaria voorgeschreven, maar kunnen ook worden toegepast bij PMLE.

Zonlicht vermijden

Verder kan de persoon de reactie onder controle houden door zonlicht zoveel mogelijk te vermijden, en de huid te bedekken als hij naar buiten gaat. Een andere suggestie is het toepassen van een zonnebrandmiddel met een hoge zonbeschermingsfactor (SPF). Voordat je de zon ingaat moet je je hiermee goed insmeren. Verder kan men een zonnebril dragen met ultraviolet licht bescherming. Draag een lange broek, een shirt met lange mouwen en een hoed met een brede rand. Wees bewust van huidverzorgingsproducten en medicijnen die een allergische uitbarsting kunnen uitlokken.

In de loop van de zomer treedt gewenning op, waardoor de klachten zullen afnemen.

Zonnebrandcrème en speciale lampen

Insmeren met zonnebrandcrème met een zeer hoge zonnefactor speciaal voor de huid met een intolerantie voor zonlicht, het vermijden van felle zon en het dragen van beschermende kleding bieden de beste bescherming tegen zonneallergie. (Kinderen met zonneallergie dienen extra goed te worden beschermd. Bescherming tegen UV straling is sowieso heel belangrijk bij baby's en jonge kinderen, zoals een dreumes, peuter en kleuter.) Als dit echter onvoldoende soelaas biedt, kan gewenning aan de zon via speciale lampen helpen. Het is in dat geval raadzaam tijdig te beginnen. Gedurende 2 à 3 keer per week wordt je huid op kunstmatige wijze voorzichtig blootgesteld aan het UVA én UVB zonlicht, zodat je huid daar langzaamaan aan went. Dit vindt plaats in een cabine die is voorzien van 100% UVA lampen en 100% UVB lampen. Vraag je huisarts of dermatoloog om advies.

Preventie van zonneallergie

Zonneallergie kan worden voorkomen door het nemen van een aantal maatregelen:

• je huid niet te lang blootstellen aan de zon
• je huid in de lente langzaam laten wennen aan de zon door langzaam op te bouwen
• vermijd de zon als die op zijn sterkst is (tussen 11.00 en 15.00 uur).
• bedek de huid met kleding en draag een pet of hoed
• gebruik een zonnebrandcrème met een hoge beschermingsfactor (30 of hoger)
• smeer zonnebrandcrème dik op de huid, ongeveer een kwartier voordat je de zon in gaat
• elke 2 uur zonnebrandcrème smeren en telkens na flink zweten, sporten of zwemmen

Prognose

Bij sommige mensen kan zonneallergie in de loop der jaren minder erg worden en zelfs volledig verdwijnen.

Noot:

1. Robson J, Diffey BL. Textiles and sun protection. Photodermatol Photoimmunol Photomed. 1990 Feb; 7(1): 32-4.

Lees verder

• Zonneallergie medicijnen, crème, zalf en zonneallergie spray
• Zonneallergie behandelen en zonneallergie voorkomen, tips
• Zonneallergie spray: zonneblaasjes voorkomen met DermaForte
• Huidaandoeningen A-Z: symptomen, oorzaak en behandeling
• Warmtebultjes, zweetbultjes: jeukende pukkeltjes op lichaam