Bradykinesie: Langzame bewegingen en reflexen (traagheid)

Bradykinesie (hypokinesie, bewegingstraagheid) duidt op een abnormale traagheid in lichamelijke bewegingen. Meestal is bradykinesie geassocieerd met de ziekte van Parkinson, al komt het symptoom ook tot uiting bij andere aandoeningen en omgevingsfactoren. Naast de langzame bewegingen en reflexen ervaart de patiënt ook andere tekenen. Bradykinesie zelf is niet te behandelen maar de arts zet vaak wel een combinatie van medicatie, chirurgie en/of een levensstijladviezen in om de symptomen van bradykinesie onder controle te krijgen.

• Oorzaken: Vaak bij de ziekte van Parkinson
• Symptomen: Langzame bewegingen en reflexen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling van bradykinesie
• Levensstijl
• Medicatie
• Chirurgie
• Prognose van bewegingstraagheid

Oorzaken: Vaak bij de ziekte van Parkinson

Bradykinesie komt het vaakst voor bij de ziekte van Parkinson (neurologische aandoening met verlies van beweging, coördinatieproblemen en bevingen). Naarmate de ziekte van Parkinson zich verder ontwikkelt, kan een patiënt minder snel reageren en dus ook bewegen. Ook bij progressieve supranucleaire verlamming (hersenaandoening) komt bradykinesie tot uiting. Verder is het maken van trage lichamelijke bewegingen mogelijk het resultaat van medicatiegebruik. Antipsychotica en andere geneesmiddelen die de arts voorschrijft bij neurologische aandoeningen staan er voor bekend om mogelijk de symptomen van bradykinesie te veroorzaken. Waarom bradykinesie precies optreedt, is anno oktober 2020 niet bekend.

Symptomen: Langzame bewegingen en reflexen

De patiënt heeft langzame bewegingen en reflexen. Daarnaast presenteert de patiënt zich met volgende milde tot ernstige symptomen:

• beperkte gezichtsuitdrukkingen (hypomimie: maskergelaat)
• convergentie-insufficiëntie (oogziekte waarbij het zien van dichtbij bemoeilijkt is)
• een afname van de spierkracht (maar duidelijk aantoonbare spierzwakte is meestal afwezig)
• een schuifelende wandeling
• een voet slepen tijdens het lopen
• langzamer en kleiner schrijven (micrografie)
• met korte, schuifelende stappen lopen
• moeilijkheden met repetitieve bewegingen, zoals het tikken op een vinger
• moeite bij het rechtstaan vanuit een stoel, het uitstappen uit auto's en het omdraaien in bed
• onbeweeglijke of bevroren spieren
• problemen bij het invullen van zelfzorg en dagelijkse activiteiten
• problemen met de spontane motoriek
• problemen met het uitvoeren van verschillende bewegingen tegelijk
• traagheid bij het heffen van de arm
• traagheid bij het herhaaldelijk stampen van de voet of het tikken op de tenen
• traagheid bij het ophalen van de schouder en het laten zakken van de schouder
• traagheid en bij het herhaaldelijk openen en sluiten van de handen, tikken op een vinger en de hand heen en weer draaien
• tragere knippersnelheid met de ogen
• verlies van spontane bewegingen zoals gebaren
• verminderd slingeren van de arm tijdens het lopen
• verminderd spontaan slikken waardoor de patiënt meer gaat kwijlen
• verminderde oprispingen

Door deze symptomen duren de dagelijkse bewegingen een stuk langer zoals het opheffen van een arm of been om zich aan te kleden, voedsel te snijden of de tanden te poetsen. Bij patiënten met de ziekte van Parkinson ontstaan tevens spraakproblemen. Bij het vorderen van de ziekte zijn ze namelijk niet meer goed in staat om duidelijk te spreken. Ze praten stiller (hypofonie), monotoon (zonder toonhoogte), met een slechtere articulatie en zijn voor anderen moeilijk te verstaan.

Diagnose en onderzoeken

Bradykinesie diagnosticeert de arts met de BRAIN-test. Dit staat voor ‘bradykinesie akinesie-coördinatietest’. Tijdens de test drukt een patiënt snel enkele toetsaanslagen uit op toetsenbord met wisselende vingers gedurende één minuut. Een arts maakt vervolgens een score om de diagnose te bepalen. De testscore is gebaseerd op de tijd die elke toetsaanslag scheidt, het aantal juiste toetsen die zijn ingedrukt, het aantal verkeerde toetsen dat is ingedrukt en hoe lang het duurt om de toetsen te aan raken. De BRAIN-test is doorgaans een zeer betrouwbaar hulpmiddel. Dankzij de resultaten is het mogelijk bradykinesie te diagnosticeren alsook om en het stadium van de ziekte van Parkinson dat te identificeren. Het is ook mogelijk dat de arts vraagt om enkele hand- en voetbewegingen te maken om bradykinesie op te sporen.

Behandeling van bradykinesie

Levensstijl

Vooreerst adviseert de arts aan de patiënt enkele veranderingen in de levensstijl om de symptomen van de bewegingstraagheid te verlichten. Het is wel belangrijk om deze levensstijlaanpassingen in overleg met de arts door te voeren. Volgende adviezen zijn nuttig:

• een gezonder dieet consumeren met meer vezels in de voeding
• fysiotherapie
• meer lopen
• voorzorgsmaatregelen nemen om valongelukken te voorkomen, zoals het gebruik van een rollator of wandelstok
• zwemmen

Medicatie

Veel artsen adviseren ook medicatie in combinatie met wijzigingen in de levensstijl. De arts schrijft veelal medicatie voor die het dopaminegehalte van het lichaam verhoogt. Dopamine is te vinden in: carbidopa-levodopa, MAO-B-remmers en dopamine-agonisten. Vaak moet de patiënt meerdere medicijnen uittesten alvorens een werkend medicijn gevonden wordt. Tevens verliezen de meeste medicijnen na verloop van tijd de effectiviteit. De arts moet dan de doses veranderen zodat de patiënt het gewenste resultaat bereikt.

Chirurgie

Sommige patiënten krijgen een diepe hersenstimulatie. Hierbij implanteert de arts elektroden in de hersenen via een chirurgische ingreep. Deze elektroden sturen signalen naar de hersenen, wat de bewegingssnelheid en bewegingstijd verbetert. Deze operatie is inzetbaar voor patiënten die niet goed reageren op medicijnen en levensstijlaanpassingen.

Prognose van bewegingstraagheid

Een remedie is niet voorhanden voor bradykinesie, maar met veranderingen in de levensstijl, medicijnen en in sommige gevallen een operatie is het wel mogelijk om de symptomen van de stoornis te behandelen.

Lees verder

• Progressieve supranucleaire verlamming: Hersenaandoening