Pijn bovenop het hoofd: oorzaken pijn of druk bovenop hoofd

Hoofdpijn op je hoofd kan een vreemd gevoel zijn. Bij hoofdpijn bovenop je hoofd kan je het gevoel hebben dat er iets zwaars op je schedel drukt. Hoofdpijn die op de bovenkant van het hoofd voorkomt, komt minder vaak voor dan andere soorten hoofdpijn. Hoofdpijn is nooit leuk en elk type hoofdpijn kent zijn eigen unieke symptomen. Hoofdpijn die op de bovenkant van het hoofd voorkomt, kan ervaren worden als bonzende pijn of druk, een stekende pijn of juist een sluimerende pijn. Hoofdpijn op je hoofd kan gevoeld worden in het midden of juist meer achter, ter hoogte van de kruin. Hoofdpijn kan meer links of juist rechts gevoeld worden. Er zijn verschillende mogelijke oorzaken van hoofdpijn op het hoofd, zoals spanningshoofdpijn, migraine, slaaptekort, seksuele opwinding, etc. Het kan ook zijn dat je een klap op je hoofd hebt gehad. Het is belangrijk om door een arts te laten vaststellen wat de oorzaak is van je hoofdpijn, zodat passende behandeling ingesteld kan worden.

• Pijn of druk bovenop het hoofd
• Epidemiologie van pijn bovenop het hoofd
• Ontstaansmechanisme van pijn bovenop het hoofd: zenuwen, spieren en druk
• Oorzaken van hoofdpijn op het hoofd
• Spanningshoofdpijn
• Migraine
• Slaaptekort hoofdpijn
• Hoofdpijn door kou
• Occipitale neuralgie
• Idiopathische stekende hoofdpijn
• Cervicogene hoofdpijn
• Inspanningshoofdpijn
• Slaaphoofdpijn (wekkerhoofdpijn)
• Cardiale cefalalgie
• Seksuele activiteit
• Primaire thunderclap headache bij een warm bad
• Operatie goedaardige tumor in de hersenzenuw
• Paardenstaart
• Clusterhoofdpijn
• Whiplash
• Sinushoofdpijn
• Tijdelijke arteritis (arteriitis temporalis)
• Medicatie-overgebruik hoofdpijn (MOH)
• Uitdrogingshoofdpijn
• Trigeminusneuralgie
• Hoge bloeddruk (hypertensie)
• Hormoonschommelingen
• Anemie (bloedarmoede)
• Chronische dagelijkse hoofdpijn
• Holte- of drukverschillen
• Alcoholgebruik (kater)
• Welke spieren spelen een rol?
• Risicofactoren en risicogroepen
• Arts inschakelen bij pijn of druk bovenop het hoofd
• Onderzoek en diagnose
• Medische behandeling van pijn bovenop het hoofd
• Medicatie als eerste verdedigingslinie
• Neurologische injecties en botulinumtoxine (Botox) injecties
• Fysiotherapie en houdingstherapie
• Geavanceerde neurostimulatietherapieën
• Alternatieve en zeldzame behandelingen voor specifieke gevallen
• Zelfzorg bij pijn bovenop het hoofd
• Goede hydratatie: water als eerste verdedigingslinie
• Schermtijd beperken en pauzes inbouwen
• Oogverzorging: verlichting voor je zicht
• Een rustige, donkere omgeving: het belang van rust en stilte
• Slaapkwaliteit verbeteren: regelmaat en structuur voor herstel
• Voedingsgewoonten optimaliseren: hoofdpijn voorkomen door de juiste voeding
• Koude- en warmtetherapie: praktische methoden voor verlichting
• Slim bewegen en rekken: een actieve aanpak voor preventie
• Leven met hoofdpijn
• Preventie

Pijn of druk bovenop het hoofd

Stel je voor: je zit aan je bureau, verdiept in je werk of een goed boek, en plotseling voel je een zeurende, soms stekende pijn bovenop je hoofd. Het voelt alsof een onzichtbare hand druk uitoefent op je schedel, of alsof er een band om je hoofd strak aangetrokken wordt. Pijn bovenop het hoofd kan onverwachts opduiken en varieert in intensiteit, van een lichte drukkende sensatie tot een scherpe pijn die je volledig uit je concentratie haalt. Hoewel het een ongemak kan lijken dat vanzelf weer verdwijnt, kan hoofdpijn op deze specifieke locatie signalen afgeven over onderliggende oorzaken die variëren van dagelijkse stress tot lichamelijke spanning of zelfs neurologische triggers.

Deze vorm van hoofdpijn – soms omschreven als een “hoed” van pijn op de kruin – komt vaker voor dan je zou denken. Het kan iedereen overkomen en wordt vaak gelinkt aan diverse factoren, zoals houding, slaaptekort, uitdroging of emotionele belasting. Het is een herinnering van het lichaam dat even stilstaan bij je gezondheid geen overbodige luxe is. Of het nu een milde irritatie is of een verstorende pijn, inzicht in de oorzaken en behandelmogelijkheden kan je helpen om deze pijn snel en effectief aan te pakken.

Bijna iedereen heeft wel eens last van hoofdpijn en veel mensen hebben er zelfs frequent last van. Een lichte hoofdpijn is weliswaar hinderlijk, maar meestal kun je deze pijn verlichten met een vrij verkrijgbare pijnstiller zoals paracetamol, wat voedsel of water drinken, of een korte rustperiode. Slechts zelden wijst hoofdpijn op een ernstige onderliggende aandoening. Dat geldt ook voor hoofdpijn bovenop het hoofd.

Epidemiologie van pijn bovenop het hoofd

Pijn bovenop het hoofd – een veelvoorkomend, maar divers symptoom – kent een scala aan onderliggende oorzaken die door genetische, demografische en geografische factoren worden beïnvloed. Terwijl hoofdpijn als klacht veel voorkomt, heeft pijn specifiek bovenop het hoofd een uniek epidemiologisch profiel. Deze vorm van hoofdpijn, die kan variëren van spanningshoofdpijn en migraine tot occipitale neuralgie en clusterhoofdpijn, treft verschillende bevolkingsgroepen op uiteenlopende manieren. Laten we deze epidemiologische variabelen verkennen, met aandacht voor geslacht, leeftijd, geografische factoren, genetica en omgevingsinvloeden.

Geslachtsverschillen: vrouwen vaker getroffen
Hoofdpijn, inclusief pijn bovenop het hoofd, komt vaker voor bij vrouwen dan bij mannen. Wereldwijd hebben vrouwen ongeveer drie keer zo veel kans op migraine, wat vaak gepaard gaat met pijn op de kruin of bovenkant van het hoofd. Spanningshoofdpijn, een andere veelvoorkomende oorzaak van pijn bovenop het hoofd, komt eveneens vaker voor bij vrouwen. In Nederland bijvoorbeeld heeft naar schatting 35% van de vrouwen ten minste eenmaal per jaar last van spanningshoofdpijn, tegenover ongeveer 20% van de mannen. Ook in België vertoont dit patroon zich; vrouwelijke patiënten rapporteren vaker intense pijn bovenop het hoofd, vooral tijdens perioden van hormonale veranderingen zoals menstruatie, zwangerschap of menopauze.

Leeftijdsgroepen: kinderen en volwassenen
Hoewel pijn bovenop het hoofd bij volwassenen een algemeen voorkomend symptoom is, komt het ook voor bij kinderen en adolescenten, vooral in de vorm van spanningshoofdpijn en migraine. In Nederland en België hebben kinderen een prevalentie van hoofdpijn van ongeveer 10-20%, waarbij 5-10% van de kinderen last heeft van migraine-achtige hoofdpijn, die zich soms bovenop het hoofd manifesteert. Bij kinderen neemt de frequentie van deze pijn toe tijdens de puberteit, wat samenvalt met hormonale veranderingen. Bij volwassenen is het vooral de leeftijdsgroep tussen 25 en 55 jaar die regelmatig pijn bovenop het hoofd rapporteert, vaak door werkstress, lange schermtijd of een zittende levensstijl.

Invloed van klimaat en geografische locatie
Klimaatfactoren kunnen hoofdpijnklachten beïnvloeden, waarbij vochtigheid, temperatuurwisselingen en luchtdrukveranderingen hoofdpijntriggers kunnen zijn. In landen met sterke seizoensgebonden schommelingen, zoals Nederland en België, komen bepaalde vormen van hoofdpijn vaker voor in de herfst en winter, wanneer koud en vochtig weer bijdraagt aan spanningshoofdpijn en sinushoofdpijn. Nederlandse overzeese gebiedsdelen zoals Curaçao, met een tropisch klimaat en weinig temperatuurverschil gedurende het jaar, vertonen mogelijk een lagere incidentie van hoofdpijn veroorzaakt door kou. Toch kunnen warme temperaturen en intense zonneschijn in tropische gebieden ook leiden tot uitdrogingshoofdpijn, die vaak bovenop het hoofd wordt gevoeld.

Genetische gevoeligheid: het hoofdpijngen en familiaire patronen
Genetische aanleg speelt een significante rol in de vatbaarheid voor hoofdpijn. Migraine, een veelvoorkomende oorzaak van pijn bovenop het hoofd, kent een sterke genetische component; als een van beide ouders migraine heeft, is de kans 50-75% dat het kind deze aanleg ook heeft. Voor spanningshoofdpijn lijkt de genetische invloed minder uitgesproken, maar recente onderzoeken tonen aan dat ook hier een familiair component meespeelt, vooral als het gaat om het vermogen van de hersenen om pijn te reguleren. In zowel Nederland als België wordt bij hoofdpijnpatiënten met een familiegeschiedenis van migraine of spanningshoofdpijn vaker pijn bovenop het hoofd waargenomen.

Andere omgevingsfactoren en levensstijl
Naast klimaat spelen leefstijlfactoren zoals schermgebruik, alcoholgebruik, en stress een rol bij de frequentie en ernst van pijn bovenop het hoofd. In Nederland, waar gemiddeld 85% van de beroepsbevolking dagelijkse schermtijd heeft voor werk en ontspanning, komt spanningshoofdpijn veel voor. Ook slechte slaapgewoonten, zoals een kortere slaapduur en onregelmatig slaappatroon, kunnen bijdragen aan pijn bovenop het hoofd. Dit wordt vaak gezien bij jongvolwassenen in zowel Nederland als België, waar stress en slaaptekort in toenemende mate symptomen van hoofdpijn veroorzaken. In Caribische gebieden wordt een ander patroon gezien: hier wordt vaker uitdrogingshoofdpijn gerapporteerd, door het warmere klimaat en intensieve fysieke activiteit.

Mondiale verschillen en culturele invloeden
Culturele factoren spelen eveneens een rol bij de rapportage en ervaring van hoofdpijn. In Westerse landen zoals Nederland en België wordt hoofdpijn eerder medisch behandeld, waardoor pijn bovenop het hoofd vaker wordt gedocumenteerd. In Azië daarentegen, waar alternatieve geneeskunde en holistische therapieën vaker worden toegepast, is de rapportage van pijn bovenop het hoofd lager. Culturele perceptie van pijn kan de epidemiologische cijfers beïnvloeden: in landen waar hoofdpijn als een minder urgent gezondheidsprobleem wordt gezien, wordt het minder vaak gerapporteerd.

Ontstaansmechanisme van pijn bovenop het hoofd: zenuwen, spieren en druk

Pijn bovenop het hoofd, een klacht die zowel mysterieus als intrigerend kan zijn, ontstaat door een samenspel van zenuwen, spieren en bloedvaten die allemaal een rol spelen in de ervaring van hoofdpijn. Deze pijn, ook wel ‘vertexpijn’ genoemd, wordt vaak veroorzaakt door een overbelasting of verstoring van gevoelige structuren in en rondom de schedel. Hoewel de oorsprong van deze pijn divers kan zijn, kan hij vaak worden teruggevoerd naar één of meerdere specifieke ontstaansmechanismen die pijnsignalen vanuit de bovenkant van het hoofd richting de hersenen sturen. Laten we het ontstaansproces van deze pijn nader verkennen.

Spierspanning en overbelasting: een veelvoorkomende bron van vertexpijn
Een van de meest voorkomende oorzaken van pijn bovenop het hoofd is spanning in de spieren rondom de schedel, nek en schouders. Spieren zoals de temporalis en occipitofrontale spieren spelen een cruciale rol bij het stabiliseren van het hoofd en ondersteunen een gezonde houding. Bij langdurige spanning, bijvoorbeeld door een slechte werkhouding of langdurig schermgebruik, raken deze spieren overbelast. Spanning in deze spieren kan zenuwuiteinden rond de schedel irriteren, waardoor een drukkende, doffe pijn ontstaat die bovenop het hoofd voelbaar is.

Deze pijnsignalen worden via de trigeminus- en occipitale zenuwen naar het centrale zenuwstelsel gestuurd, waar ze worden geïnterpreteerd als een ongemakkelijke druk op de kruin van het hoofd. Bij spanningshoofdpijn is deze pijn vaak diffuus en verspreid, waardoor het voelt alsof er een zware band om het hoofd wordt aangespannen.

Verhoogde druk in de bloedvaten en vaatvernauwing
Een ander mechanisme dat kan bijdragen aan pijn bovenop het hoofd is de vernauwing en verwijding van de bloedvaten rondom de schedel. Bij migraine, een veelvoorkomende oorzaak van pijn in dit gebied, verwijden de bloedvaten zich eerst en vernauwen vervolgens abrupt. Dit proces activeert pijngevoelige receptoren in de vaatwand en rondomliggende weefsels, die vervolgens een intense, bonzende pijn veroorzaken. Deze pijn kan zich concentreren aan de bovenkant van het hoofd en wordt vaak vergezeld door andere symptomen zoals misselijkheid en gevoeligheid voor licht.

Daarnaast kan verhoogde bloeddruk leiden tot een drukkend gevoel bovenop het hoofd, doordat de bloedvaten onder spanning komen te staan. Wanneer de bloeddruk stijgt, kunnen de vaten in en rond de hersenen opzwellen en gevoelig worden, wat een diffuse, soms bonzende pijn bovenop de schedel veroorzaakt.

Zenuwactivatie en neuralgie: wanneer zenuwen ongewild worden geprikkeld
Sommige vormen van pijn bovenop het hoofd, zoals die veroorzaakt door occipitale neuralgie, ontstaan door irritatie of compressie van de zenuwen die het achterhoofd en de kruin van het hoofd voorzien van gevoel. De grote en kleine occipitale zenuwen, die vanuit de nek naar boven toe de achterkant van de schedel lopen, kunnen door spanning of druk overactief worden. Deze zenuwen versturen pijnsignalen naar de hersenen die resulteren in een scherpe, elektrische pijn bovenop het hoofd en soms een brandend gevoel. Dit mechanisme komt ook voor bij trigeminusneuralgie, waarbij de trigeminuszenuw overmatig wordt geprikkeld en intense pijnsignalen naar de kruin van het hoofd stuurt.

Triggers van het centrale zenuwstelsel: pijnverwerking in de hersenen
Bij primaire hoofdpijnstoornissen, zoals spanningshoofdpijn en migraine, wordt aangenomen dat de hersenen zelf abnormaal reageren op externe of interne prikkels. Het centrale zenuwstelsel – specifiek de hersenstam en de pijnverwerkingscentra in de hersenen – kan door stress, slaaptekort of andere triggers overgevoelig raken. Dit leidt tot een verlaagde drempel voor pijnprikkels, waardoor een relatief lichte belasting van de spieren of bloedvaten al leidt tot hoofdpijn bovenop het hoofd. De hersenen “versterken” als het ware het pijnsignaal, wat resulteert in een onaangename pijn op de kruin die bijdraagt aan het gevoel van een strakke band of een pulserende druk.

Druk- en vochtveranderingen in het lichaam en de omgeving
Veranderingen in de atmosferische druk of vochtbalans in het lichaam zelf kunnen ook pijn bovenop het hoofd veroorzaken. Bij uitdroging, bijvoorbeeld, kunnen de hersenvliezen die de hersenen omringen minder goed op hun plaats blijven, wat een trekkend en drukkend gevoel bovenop de schedel kan veroorzaken. Ook drukverschillen, zoals die optreden bij het duiken of vliegen, kunnen het gevoel van druk bovenop het hoofd verergeren doordat de sinussen of andere luchtgevulde ruimtes zich aanpassen aan de veranderende druk. Dit effect kan bijzonder sterk zijn bij mensen die gevoelig zijn voor luchtdrukwisselingen en klimaatveranderingen.

Psychologische en emotionele invloeden: stress en spanning als stille boosdoeners
Psychologische factoren zoals stress, angst en spanning kunnen de gevoeligheid voor pijn versterken, vooral bij spanningshoofdpijn. Onder invloed van chronische stress kan het lichaam in een constante staat van paraatheid verkeren, waarbij spieren continu aangespannen blijven. Deze spanning kan zich ophopen in het gebied rondom de nek en het achterhoofd en uitstralen naar de kruin. Stress verlaagt ook de pijndrempel, waardoor milde pijnprikkels in de kruin veel intenser kunnen worden ervaren. Hierdoor voelt pijn bovenop het hoofd vaak erger aan in perioden van emotionele spanning en vermoeidheid.

Oorzaken van hoofdpijn op het hoofd

Er zijn verschillende mogelijke oorzaken van hoofdpijn op je hoofd.

Spanningshoofdpijn

Spanningshoofdpijn is de meest voorkomende oorzaak van hoofdpijn die zich op de bovenkant van het hoofd voordoet. Het veroorzaakt een constante druk of pijn rond het hoofd, wat kan voelen als een strakke band rond het hoofd. Je kunt ook pijn voelen in de nek en in de buurt van je achterhoofd of slapen. De pijn is vaak dof en niet kloppend, en het is vaak veel minder ernstig dan migraine. Hoewel deze hoofdpijn ongemakkelijk is, zijn veel mensen met spanningshoofdpijn in staat normale activiteiten te hervatten nadat ze een pijnstiller hebben ingenomen.

Migraine

Migraine veroorzaakt kan hoofdpijn aan de bovenkant van het hoofd veroorzaken, hoewel het ook kan verschijnen in de slaapstreek waarbij de pijn kan uitlopen tot achter in de nek. D pijn kan zich ook meer in het voorhoofd bevinden, rond de ogen, of aan de achterkant van het hoofd. Migraine kan een ernstige kloppende pijn veroorzaken, samen met andere symptomen zoals:

• misselijkheid;
• koude handen;
• aura;
• lichtgevoeligheid en geluidsgevoeligheid.

Slaaptekort hoofdpijn

Hoofdpijn als gevolg van slaapgebrek kan iedereen overkomen, zelfs als nauwelijks last hebt van hoofdpijn. Deze vorm van hoofdpijn wordt veroorzaakt door onvoldoende of onderbroken slaap en uit zich meestal in een doffe pijn in combinatie met een zwaar gevoel of druk op de bovenkant van het hoofd.

Hoofdpijn door kou

Hoofdpijn door kou, bijvoorbeeld door een slokje van je koude drankje of een hapje ijs, staat bekend als 'brain freeze' en komt snel op en wordt gevoeld dichtbij de bovenkant van het hoofd. De pijn kan hevig zijn, maar is kortstondig; het duurt meestal maar een paar seconden.

Occipitale neuralgie

Occipitalis neuralgie is een aanvalsgewijze schietende, stekende hoofdpijn in het achterhoofd doordat iets op de occipitalis zenuw drukt. Het kan pijn aan de achterkant van het hoofd veroorzaken, of een strak, bandachtig gevoel rond de bovenkant van het hoofd. Andere symptomen zijn onder meer pijnschokken die aanvoelen als elektrische schokjes en doffe pijn.

Idiopathische stekende hoofdpijn

Idiopathische stekende hoofdpijn betreft goedaardige vormen van plots ontstane hoofdpijn, waarvan de oorzaak niet bekend is. Het gaat hierbij om hoofdpijn waarbij je last hebt van één of meerdere kortdurende pijnsteken of pijnscheuten in je hoofd.

Cervicogene hoofdpijn

Cervicogene hoofdpijn is hoofdpijn die opkomt vanuit de nek en ontstaat in de cervicale wervelkolom. Meestal is dit type hoofdpijn slechts aan één kant gelokaliseerd en kan er uitstralende pijn optreden in schouder, arm en/of tussen de schouderbladen.

Inspanningshoofdpijn

Inspanningshoofdpijn treedt vaak op aan de bovenkant van het hoofd en ontstaat meestal tijdens en/of na (zware) lichamelijke inspanning, zoals sport of zware lichamelijke arbeid.

Slaaphoofdpijn (wekkerhoofdpijn)

Slaaphoofdpijn of wekkerhoofdpijn is hoofdpijn die 's nachts komt opzetten op een vast tijdstip, enkele uren nadat je bent ingeslapen. Het is een vorm van hoofdpijn die niet vaak voorkomt en waarvan de oorzaak anno 2024 nog onbekend is. Een aanval duurt ongeveer 15 minuten tot een half uur en komt een paar maal per nacht.

Cardiale cefalalgie

Dit is een vorm van hoofdpijn die verband houdt met hartaandoeningen. Cardiale cefalalgie of hoofdpijn die optreedt als manifestatie van ischemie (onvoldoende doorbloeding) van de hartspier, is pas ergens begin deze eeuw herkend als een afzonderlijke entiteit. Deze vorm van hoofdpijn wordt gekenmerkt door de aanwezigheid van ernstige hoofdpijn die gepaard gaat met misselijkheid, verergerd door lichaamsbeweging en alleen stopt bij toediening van nitraat. De hoofdpijn is in sommige gevallen het enige symptoom van coronaire ischemie, wat de diagnose vertraagt. Hoofdpijn kan zowel in rust als tijdens inspanning plaatsvinden en lost alleen op na de toediening van nitraten.

Seksuele activiteit

Er zijn twee soorten hoofdpijn gerelateerd aan seksuele activiteit. De eerste is hoofdpijn die ontstaat en toeneemt bij seksuele opwinding en de andere is een plotselinge explosieve hoofdpijn, soms aangeduid als donderslaghoofdpijn of thunderclap headache. De meeste plotselinge of orgastische hoofdpijnen zijn te wijten aan het vasoconstrictiesyndroom, waarbij cerebrale venen om de zoveel tijd spasme kunnen veroorzaken

Primaire thunderclap headache bij een warm bad

Dit is een plotselinge hoofdpijn veroorzaakt door onderdompeling in warm water. De oorzaak zijn bloedvaten die plots vernauwen (vasoconstrictie).

Operatie goedaardige tumor in de hersenzenuw

Een operatie om een ​​zeldzame goedaardige tumor in de hersenzenuw te verwijderen, een zogeheten akoestisch neuroom, kan hoofdpijn veroorzaken. Ongeveer 34 procent van de patiënten meldt hoofdpijn bovenop hun hoofd.

Paardenstaart

Ongeveer 10 procent van de vrouwen die hun haar in een paardenstaart binden, ervaart pijn op hun hoofd. Dit komt vooral voor als je haar te strak zit, waardoor er onnodige spanning op je hoofdhuid komt te staan.

Clusterhoofdpijn

Clusterhoofdpijn is een relatief zeldzame, maar buitengewoon hevige vorm van hoofdpijn, waarbij de pijn zich meestal in of rond de ogen bevindt, alhoewel er ook situaties zijn gemeld waarbij de pijn bovenop het hoofd aanwezig is.

Whiplash

Hoofdpijn als gevolg van een whiplash kan zich in verschillende gebieden bevinden, inclusief de bovenkant van het hoofd. Normaal gesproken is de pijn bij een whiplash gelokaliseerd aan één zijde van het hoofd.

Sinushoofdpijn

Ofschoon sinushoofdpijn of bijholtehoofdpijn meestal rond de ogen, neus en wangen voorkomt, kan de druk zich ook naar de bovenkant van het hoofd uitbreiden, vooral bij verergerde sinusitis. Dit gebeurt vaak door ontstoken of geblokkeerde sinussen, wat drukkende pijn kan veroorzaken.

Tijdelijke arteritis (arteriitis temporalis)

Arteriitis temporalis is een ontsteking van de slagaders, vooral rond de slapen en het hoofd, wat kan leiden tot intense, soms stekende pijn bovenop het hoofd. Tijdelijke arteritis komt vooral voor bij mensen boven de 50 en kan ernstige complicaties veroorzaken als het niet wordt behandeld.

Medicatie-overgebruik hoofdpijn (MOH)

Het gebruik van pijnstillers of migrainemedicatie kan paradoxaal genoeg hoofdpijn veroorzaken, inclusief pijn bovenop het hoofd. Dit ontstaat vaak bij regelmatige inname van hoofdpijnmedicatie, waardoor het lichaam afhankelijk wordt en er als het ware een “rebound” pijn ontstaat.

Uitdrogingshoofdpijn

Uitdroging kan leiden tot pijn bovenop het hoofd doordat de hersenvliezen reageren op de vochttekorten. Vooral bij lichamelijke inspanning of bij warm weer kan uitdrogingshoofdpijn veroorzaken die een drukkend of pulserend gevoel bovenop de schedel geeft.

Trigeminusneuralgie

Ofschoon trigeminusneuralgie vaak eenzijdige, intense pijn in het gezicht veroorzaakt, kan deze pijn soms uitstralen naar de bovenkant van het hoofd. Deze zenuwpijn ontstaat door een prikkeling van de trigeminuszenuw en leidt tot scherpe, elektrische pijnscheuten.

Hoge bloeddruk (hypertensie)

Bij zeer hoge bloeddruk kunnen mensen soms drukkende hoofdpijn ervaren, die ook bovenop het hoofd gevoeld kan worden. Deze pijn wordt vaak intenser bij inspanning of stress en kan vergezeld gaan van symptomen zoals duizeligheid.

Hormoonschommelingen

Vooral bij vrouwen kunnen hormonale schommelingen rondom menstruatie, zwangerschap of menopauze leiden tot hoofdpijn bovenop het hoofd. Deze hoofdpijn wordt vaak veroorzaakt door een daling van oestrogeen en kan variëren in intensiteit en duur.

Anemie (bloedarmoede)

Een tekort aan ijzer (bloedarmoede) kan leiden tot een verminderde zuurstoftoevoer naar de hersenen, wat een drukkende hoofdpijn kan veroorzaken. Deze pijn wordt vaak beschreven als een doffe pijn die overal op het hoofd voelbaar is, inclusief de bovenkant.

Chronische dagelijkse hoofdpijn

Dit type hoofdpijn treedt op wanneer hoofdpijn bijna dagelijks voorkomt, zonder duidelijk aanwijsbare oorzaak. De pijn kan elke dag op dezelfde locatie voorkomen en kan, hoewel mild van aard, slopend zijn door de constante aanwezigheid.Chronische hoofdpijn komt relatief vaak voor.

Holte- of drukverschillen

Veranderingen in luchtdruk, zoals bij bergbeklimmen, vliegen of duiken, kunnen soms hoofdpijn bovenop het hoofd veroorzaken. Het lichaam reageert op de drukverandering en kan hoofdpijn veroorzaken door drukverschil in de sinussen of middenoor.

Alcoholgebruik (kater)

Overmatig alcoholgebruik kan leiden tot een uitdrogingshoofdpijn, die vaak bovenop het hoofd voelbaar is. De combinatie van vochttekort en toxines van de alcohol kan leiden tot een doffe, zeurende pijn die enkele uren tot een dag kan aanhouden.

Welke spieren spelen een rol?

Hoofdpijn op de bovenkant van het hoofd – met name spanningshoofdpijn en migraine – wordt meestal veroorzaakt door slechts een paar spieren. De eerste is een groep spieren die suboccipitale spieren worden genoemd en net onder de achterkant van de schedel liggen en bestaat uit verschillende kleine spiertjes. Hun functie bestaat uit het stabiliseren van het hoofd ten opzichte van de romp. Deze spieren kunnen gespannen raken door factoren als tandenknarsen, vermoeide ogen of een slechte houding. Dit alleen kan spanningshoofdpijn en migraine veroorzaken. Als deze spieren te gespannen raken, kunnen ze de nervus occipital samendrukken, waardoor occipitale neuralgie ontstaat.

De spieren splenius cervicus en splenius capitus, die in de nek lopen, kunnen ook hoofdpijn aan de bovenkant van het hoofd veroorzaken als ze te gespannen zijn. Spanning in deze spieren kan naast hoofdpijn ook een stijve nek of nekpijn veroorzaken.

Risicofactoren en risicogroepen

Pijn bovenop het hoofd – van milde druk tot intense steken – komt vaak voor in specifieke risicogroepen en wordt versterkt door een aantal beïnvloedbare en niet-beïnvloedbare factoren. Of het nu gaat om hormonale veranderingen, een drukke werkdag, of genetische aanleg, pijn op de kruin wordt veroorzaakt door een mix van triggers en onderliggende kwetsbaarheden. Hier volgt een uitgebreid overzicht van de risicofactoren en risicogroepen voor pijn bovenop het hoofd, met een focus op demografische en omgevingsfactoren, aangevuld met opvallende cijfers en voorbeelden.

Geslacht: vrouwen vaker getroffen door hoofdpijn en migraine
Pijn bovenop het hoofd, vooral als gevolg van migraine en spanningshoofdpijn, komt vaker voor bij vrouwen dan bij mannen. Wereldwijd lijden vrouwen ongeveer drie keer zo vaak aan migraine als mannen, en spanningshoofdpijn komt bij vrouwen 1,5 keer vaker voor. Hormonale schommelingen spelen hierbij een grote rol: bij vrouwen in hun vruchtbare jaren neemt de incidentie van migraine sterk toe door de invloed van oestrogeen. Menstruatie, zwangerschap en de menopauze zijn bekende triggers.

Cijfers en feitje: In Nederland heeft ruim 25% van de vrouwen jaarlijks last van migraine, tegenover slechts 8% van de mannen. In België zien we eenzelfde patroon, met vrouwen die gemiddeld 2 tot 3 keer vaker pijn bovenop het hoofd ervaren door migraine.

• Een 32-jarige vrouw die maandelijks migraine ervaart rond haar menstruatie, waarbij de pijn vaak op de kruin begint en uitstraalt naar de slapen. Tijdens de zwangerschap namen haar hoofdpijnklachten tijdelijk af, maar na de bevalling keerden ze terug, mede door hormonale veranderingen en slaapgebrek.

Leeftijd: jongvolwassenen en mensen van middelbare leeftijd vaker getroffen
Hoofdpijn bovenop het hoofd komt vaak voor bij jongvolwassenen en mensen van middelbare leeftijd. Deze leeftijdsgroepen bevinden zich in drukke levensfasen, met een hoge werkdruk, gezinsverantwoordelijkheden en vaak een zittende levensstijl. Jongvolwassenen tussen 20 en 40 jaar ervaren deze pijn vaak door werkgerelateerde stress en langdurig schermgebruik, wat spanningshoofdpijn kan verergeren. Bovendien komen clusterhoofdpijn en migraine vaak in deze leeftijdscategorieën voor.

Cijfers en feitje: In Nederland is spanningshoofdpijn de meest voorkomende hoofdpijn bij jongvolwassenen, met een prevalentie van ongeveer 30% in de leeftijdsgroep 25-45 jaar. In België heeft bijna 25% van de werkende bevolking in deze leeftijdsgroep regelmatig last van hoofdpijn, vaak verergerd door stress en fysieke overbelasting.

• Een 29-jarige marketingmedewerker die dagelijks op een computer werkt en last heeft van pijn bovenop het hoofd na lange dagen achter het scherm. Bij haar verergert de pijn aan het einde van de werkweek door stress en vermoeidheid, en ze merkt dat regelmatige pauzes de pijn helpen voorkomen.

Erfelijke factoren: genetische aanleg voor migraine en clusterhoofdpijn
Genetica speelt een belangrijke rol in de gevoeligheid voor pijn bovenop het hoofd, vooral bij migraine en clusterhoofdpijn. Kinderen met één ouder met migraine hebben een kans van ongeveer 50% om deze pijnstoornis ook te ontwikkelen. Bij clusterhoofdpijn, een zeldzame maar intense vorm van hoofdpijn, is de genetische component eveneens groot. Mensen met een familiegeschiedenis van migraine hebben vaak niet alleen een verhoogd risico op migraine, maar zijn ook gevoeliger voor spanningshoofdpijn.

Cijfers en feitje: Wereldwijd wordt geschat dat ongeveer 60-70% van de mensen met migraine een genetische aanleg heeft. In Nederland heeft 1 op de 10 mensen last van migraine, en uit onderzoek blijkt dat erfelijkheid bij een groot deel van deze gevallen een rol speelt.

• Een man van 35 jaar met een moeder die aan migraine lijdt, ontwikkelt zelf regelmatig migraine-aanvallen. De pijn begint vaak op de kruin en straalt naar achteren uit, wat lijkt op de migraineaanvallen die zijn moeder ook beschrijft.

Psychologische factoren: stress en angst als triggers
Chronische stress en angst zijn veelvoorkomende risicofactoren voor hoofdpijn, inclusief pijn bovenop het hoofd. Stress kan leiden tot een aanhoudende spierspanning rond de nek en schouders, wat spanning doorstuurt naar de schedel. Bij mensen die gevoelig zijn voor spanningshoofdpijn of migraine kan stress deze pijn verergeren en tot een vicieuze cirkel leiden.

Cijfers en feitje: Bijna 30% van de mensen met migraine noemt stress als belangrijkste trigger. In België geeft 40% van de mensen met hoofdpijn aan dat psychologische belasting, zoals stress en angst, hun hoofdpijnklachten aanzienlijk verergert.

• Een 45-jarige bedrijfsmanager die regelmatig pijn bovenop zijn hoofd ervaart tijdens drukke periodes op het werk. Hij merkt dat de pijn erger wordt na stressvolle vergaderingen en aan het einde van intensieve werkweken.

Slaaptekort en onregelmatige slaap: een voedingsbodem voor hoofdpijn
Slaaptekort en een onregelmatig slaapritme zijn bekende triggers voor hoofdpijn, vooral voor pijn bovenop het hoofd. Slaaptekort kan het zenuwstelsel overactiveren en pijngevoeligheid verhogen, wat migraine en spanningshoofdpijn verergert. Bovendien herstelt het lichaam zich tijdens de slaap en werkt het immuunsysteem aan herstel, wat betekent dat onvoldoende slaap de kans op pijnsignalen vanuit het hoofd verhoogt.

Cijfers en feitje: Ongeveer 50% van de migrainepatiënten meldt een directe relatie tussen slaaptekort en het ontstaan van hoofdpijn. In Nederland heeft 20% van de bevolking regelmatig last van slaapproblemen, wat de kans op hoofdpijn sterk verhoogt.

• Een 22-jarige student die regelmatig tot laat studeert en een onregelmatig slaappatroon heeft, ontwikkelt vaak hoofdpijn bovenop het hoofd. Hij merkt dat zijn hoofdpijn afneemt wanneer hij op vaste tijden slaapt en voldoende rust krijgt.

Omgevingsfactoren: klimaat en blootstelling aan toxines
Omgevingsfactoren zoals luchtdruk, klimaat en blootstelling aan chemicaliën kunnen pijn bovenop het hoofd veroorzaken. Plotselinge weersveranderingen en lage atmosferische druk kunnen leiden tot drukhoofdpijn, terwijl warme temperaturen en uitdroging vaak hoofdpijn verergeren. Toxines, zoals tabaksrook of chemische dampen, kunnen het zenuwstelsel prikkelen en pijn bovenop het hoofd veroorzaken.

Cijfers en feitje: In tropische regio’s, zoals de Nederlandse overzeese gebieden, is uitdrogingshoofdpijn een veelvoorkomende klacht door warmte en fysieke inspanning. In Nederland en België wordt naar schatting 10% van de hoofdpijn veroorzaakt door omgevingsfactoren, vooral weersveranderingen.

• Een 40-jarige vrouw die gevoelig is voor luchtdrukveranderingen, ervaart pijn bovenop het hoofd tijdens regenachtige dagen of bij plotselinge temperatuurdalingen. Ze merkt dat haar hoofdpijn vermindert bij stabiel weer of wanneer ze voldoende gehydrateerd blijft.

Arts inschakelen bij pijn of druk bovenop het hoofd

Huisarts inschakelen
Milde hoofdpijn kan thuis worden behandeld en is doorgaans geen reden tot bezorgdheid. Bepaalde symptomen geven aan dat je een afspraak met je arts moet maken om je hoofdpijn te diagnosticeren, een behandelplan te maken en mogelijk te controleren op onderliggende aandoeningen. Deze symptomen bestaan uit:

• veranderingen in hoofdpijnpatronen, inclusief type pijn, locatie, ernst of frequentie;
• hoofdpijn die steeds erger wordt;
• hoofdpijn die je normale routine of dagelijkse activiteiten verstoort;
• hoofdpijn die niet met de behandeling verdwijnt, inclusief zelfzorgmiddelen.

Alarmsymptomen
Sommige symptomen die gepaard gaan met hoofdpijn kunnen wijzen op een medisch noodgeval. Bel 112 of ga naar de eerste hulp als je het volgende ervaart:

• een ernstige, plotselinge hoofdpijn die uit het niets opkomt en een verschrikkelijke pijn veroorzaakt;
• verwardheid;
• gevoelloosheid, zwakte of verlamming aan één kant van je lichaam, waaronder gezichtsverlamming;
• wazig zien of moeite met kijken;
• problemen met spreken, waaronder verbale apraxie of onduidelijke spraak;
• aanhoudende misselijkheid of braken die meer dan vier uur aanhoudt;
• evenwichtsproblemen, waardoor je moeite hebt met lopen;
• flauwte of toevallen;
• stijve nek gecombineerd met hoge koorts.

Onderzoek en diagnose

Pijn bovenop het hoofd kan variëren van een voorbijgaand ongemak tot een signaal van een onderliggend gezondheidsprobleem dat aandacht vereist. Omdat de oorzaken zo divers zijn – van spanningshoofdpijn en migraine tot neuralgie of bloeddrukproblemen – is een grondige en gestructureerde diagnostische aanpak essentieel om het probleem nauwkeurig te identificeren. Het onderzoek begint vaak met een gedetailleerde anamnese en kan verder reiken tot beeldvormende onderzoeken en neurologische tests om een helder beeld van de situatie te krijgen.

Stap 1: De anamnese – een diepgaand gesprek over de klacht
De eerste en meest cruciale stap bij het diagnosticeren van pijn bovenop het hoofd is het gesprek tussen arts en patiënt, ook wel de anamnese genoemd. Hierin wordt de aard van de pijn uitgebreid besproken om patronen en potentiële triggers vast te stellen. Vragen die aan bod komen zijn onder andere:

• Locatie en karakter: Is de pijn gelokaliseerd bovenop het hoofd, straalt deze uit, of verplaatst deze zich? Is het een stekende, bonzende, of juist een drukkende pijn?
• Duur en frequentie: Hoe vaak komt de pijn voor, en hoe lang houdt deze aan? Een hoofdpijn die plotseling opkomt en weer verdwijnt kan wijzen op een andere oorzaak dan een hoofdpijn die enkele uren aanhoudt.
• Triggers en verlichting: Zijn er specifieke situaties die de pijn uitlokken, zoals stress, schermgebruik, vermoeidheid of bepaalde houdingen? Welke acties of medicatie lijken verlichting te bieden?

Door deze vragen uitgebreid te bespreken, krijgt de arts een eerste indruk van de mogelijke oorzaken. Voorbeeld: als een patiënt meldt dat de pijn ’s ochtends na het opstaan erger is en aanhoudt na het werken achter een computer, kan spanningshoofdpijn of houdingsgerelateerde hoofdpijn een mogelijke oorzaak zijn.

Stap 2: Lichamelijk onderzoek – zoeken naar fysieke aanwijzingen
Na de anamnese volgt een lichamelijk onderzoek om mogelijke bronnen van de pijn te identificeren. Dit omvat onder andere:

• Palpatie van het hoofd en de nekspieren: Door de spieren in de nek, schouders en schedel te palperen, kan de arts spanning en knopen opsporen die bijdragen aan de hoofdpijn. Overbelasting van deze spieren is vaak een oorzaak van spanningshoofdpijn.
• Onderzoek van de nekbewegingen: De beweeglijkheid van de nek kan een aanwijzing geven voor cervicogene hoofdpijn, waarbij de pijn voortkomt uit de nekwervels.
• Visueel onderzoek van de ogen en pupillen: Vergrote of ongelijke pupillen kunnen duiden op neurologische afwijkingen, zoals verhoogde hersendruk of een ontsteking. Daarnaast wordt gekeken of de ogen goed kunnen focussen, omdat visuele inspanning hoofdpijn kan veroorzaken.

Een voorbeeld van lichamelijk onderzoek: als een patiënt pijn bovenop het hoofd meldt die wordt verergerd door nekbewegingen en er bij onderzoek gevoeligheid wordt gevonden in de nekspieren, kan cervicogene hoofdpijn worden vermoed.

Stap 3: Bloedonderzoek – de rol van interne factoren uitsluiten
Om mogelijke onderliggende aandoeningen uit te sluiten, kan bloedonderzoek worden uitgevoerd. Het doel is om tekorten of afwijkingen op te sporen die een rol spelen bij hoofdpijn:

• Controle van elektrolyten en hydratatieniveaus: Uitdroging of een onevenwichtige elektrolytenbalans kan pijn bovenop het hoofd veroorzaken.
• Vitamine- en mineraalgehaltes: Een tekort aan bepaalde vitaminen, zoals vitamine D en B12, kan hoofdpijn verergeren. IJzertekort (anemie) kan eveneens hoofdpijn veroorzaken door verminderde zuurstofvoorziening.
• Ontstekingswaarden: Verhoogde ontstekingsmarkers zoals CRP of bezinking kunnen wijzen op infecties of systemische ontstekingen die de oorzaak kunnen zijn van hoofdpijn.

Een voorbeeld: een patiënt met hoofdpijn bovenop het hoofd en een bekend vitamine D-tekort kan baat hebben bij suppletie, omdat vitamine D een cruciale rol speelt bij spier- en zenuwgezondheid.

Stap 4: Beeldvormend onderzoek – de interne structuur van het hoofd in kaart brengen
Beeldvormende technieken zijn van onschatbare waarde bij het uitsluiten van ernstige oorzaken zoals tumoren, bloedingen of vaatproblemen. Afhankelijk van de aard van de pijn kan de arts kiezen voor:

• MRI (Magnetic Resonance Imaging): Deze gedetailleerde scan geeft een nauwkeurig beeld van de hersenen, bloedvaten en zachte weefsels, waardoor tumoren, aneurysma’s of ontstekingen zichtbaar worden.
• CT-scan (Computerized Tomography): Een CT-scan biedt een duidelijk beeld van de botstructuur, wat nuttig kan zijn om afwijkingen in de schedel of sinussen te onderzoeken. Deze techniek wordt vaak ingezet bij vermoeden van een schedeltrauma.
• Echografie van de bloedvaten: Voor patiënten met hypertensie of vaatafwijkingen kan een echo de bloedtoevoer naar het hoofd in kaart brengen om te zien of er sprake is van een vernauwing of obstructie.

Voorbeeld: bij een patiënt met een voorgeschiedenis van ernstige hoofdpijn na inspanning kan een MRI-scan worden uitgevoerd om vaatproblemen of een aneurysma uit te sluiten.

Stap 5: Neurologisch onderzoek – de functie van zenuwen testen
Een neurologisch onderzoek helpt de arts om de functie van zenuwen en hersendelen te beoordelen, vooral als er sprake is van scherpe, stekende of elektrische pijn bovenop het hoofd, zoals bij neuralgie. Dit onderzoek omvat:

• Reflexen en motorische functie: Vertraagde of overmatige reflexen kunnen wijzen op een neurologische afwijking.
• Gevoeligheidstests: Door bepaalde zenuwbanen te prikkelen, kan de arts pijnpunten en gevoeligheid testen, zoals in het geval van trigeminus- of occipitale neuralgie.
• Balans- en coördinatietesten: Problemen met coördinatie of evenwicht kunnen wijzen op verhoogde hersendruk of neurologische aandoeningen die de oorzaak zijn van de hoofdpijn.

Een voorbeeld: bij een patiënt met scherpe, branderige pijn bovenop het hoofd kan een gevoeligheidstest uitwijzen dat de grote occipitale zenuw geïrriteerd is, wat wijst op occipitale neuralgie.

Stap 6: Slaaponderzoek en monitoring – voor slaapgerelateerde hoofdpijn
Sommige vormen van hoofdpijn, zoals slaaphoofdpijn of clusterhoofdpijn, treden vaak ’s nachts op en kunnen worden bestudeerd met een slaaponderzoek. Dit onderzoek monitort de hersenactiviteit, hartslag, ademhaling en slaapfasen om onderliggende slaapstoornissen zoals slaapapneu te ontdekken. Verstoorde slaapcycli kunnen bijdragen aan hoofdpijn die zich bovenop het hoofd manifesteert.

Voorbeeld: een patiënt die meldt dat zijn hoofdpijn ’s nachts optreedt en zijn slaap verstoort, kan baat hebben bij een slaaponderzoek om te zien of slaapapneu of een onregelmatige slaapcyclus de hoofdpijn veroorzaakt.

Stap 7: De differentiaaldiagnose – een gerichte diagnose stellen
Aan de hand van de verzamelde gegevens maakt de arts een differentiaaldiagnose, waarbij de meest waarschijnlijke oorzaken systematisch worden afgewogen. Door de symptomen, testresultaten en eventuele uitsluitingen te combineren, kan de arts de specifieke oorzaak vaststellen. Bij een complexe klacht zoals pijn bovenop het hoofd is dit essentieel om de juiste behandelstrategie te bepalen.

Een voorbeeld: als de patiënt voornamelijk pijn bovenop het hoofd ervaart die verergert bij stress en mentale inspanning, kan spanningshoofdpijn de waarschijnlijke diagnose zijn. De arts kan dan gerichte behandelopties aanbieden, zoals fysiotherapie of stressmanagement.

Medische behandeling van pijn bovenop het hoofd

Pijn bovenop het hoofd kan variëren van een milde irritatie tot een chronisch probleem dat het dagelijks leven aanzienlijk beïnvloedt. Afhankelijk van de onderliggende oorzaak – of het nu spanningshoofdpijn, migraine, neuralgie of iets anders betreft – is de behandeling erop gericht de pijn te verlichten en terugval te voorkomen. Er zijn diverse behandelingsopties beschikbaar, van veelgebruikte medicatie tot geavanceerde en zeldzamere interventies. Deze uitgebreide gids belicht de belangrijkste medische behandelingen, met aandacht voor minder bekende therapieën die bij specifieke vormen van hoofdpijn verlichting kunnen bieden.

Medicatie als eerste verdedigingslinie

Medicatie vormt vaak de basis van de behandeling voor pijn bovenop het hoofd en wordt afgestemd op het type hoofdpijn, de ernst en de frequentie. Hier zijn enkele veelvoorkomende medicaties, aangevuld met meer gespecialiseerde geneesmiddelen:

• Pijnstillers en NSAID’s: Voor milde tot matige pijn worden niet-steroïde ontstekingsremmers (NSAID’s), zoals ibuprofen of naproxen, vaak als eerste ingezet. Deze medicijnen remmen de ontsteking en verlichten pijnsignalen. Bij episodische pijn zijn deze medicijnen meestal voldoende.
• Triptanen voor migraine: Voor patiënten met migraine die pijn op de kruin ervaren, worden vaak triptanen voorgeschreven, zoals sumatriptan of zolmitriptan. Deze middelen vernauwen de bloedvaten en onderdrukken de pijn door zich te richten op serotonine-receptoren in de hersenen. Ze zijn effectief bij acute migraine-aanvallen en kunnen snel verlichting bieden.
• Spierverslappers bij spanningshoofdpijn: Bij chronische spanningshoofdpijn die leidt tot pijn bovenop het hoofd, kunnen spierverslappers zoals tizanidine of baclofen verlichting bieden. Deze medicijnen ontspannen de spieren rondom de nek en schedel, waardoor spanning wordt verminderd.
• Antidepressiva en anti-epileptica voor preventieve behandeling: Voor hoofdpijn die regelmatig optreedt, zoals chronische migraine, wordt soms preventieve medicatie voorgeschreven. Antidepressiva zoals amitriptyline en nortriptyline hebben naast hun stemmingregulerende effect ook een pijnverlichtend effect. Anti-epileptica zoals topiramaat worden ook gebruikt om de zenuwactiviteit te stabiliseren en hoofdpijnfrequentie te verminderen.

Voorbeeld: Een patiënt met pijn bovenop het hoofd als gevolg van chronische migraine krijgt topiramaat als preventieve behandeling, terwijl hij bij acute aanvallen een triptaan gebruikt. Door deze gecombineerde aanpak ervaart hij aanzienlijk minder aanvallen.

Neurologische injecties en botulinumtoxine (Botox) injecties

Bij hoofdpijn die niet voldoende reageert op standaardmedicatie, kunnen injecties een alternatief vormen. Neurologische injecties en botulinumtoxine (Botox) bieden verlichting door zenuwen en spieren te ontspannen en pijnsignalen te blokkeren.

• Botulinumtoxine injecties: Vooral bij chronische migraine wordt botox vaak ingezet. Deze injecties worden in de spieren van het voorhoofd, slapen, achterhoofd en nek toegediend. Botox blokkeert de zenuwsignalen naar de spieren, waardoor de spierspanning afneemt en pijnsignalen minder worden doorgegeven. Bij migraine kan botox de frequentie en intensiteit van de aanvallen aanzienlijk verminderen.
• GON-blokkade (Grote Occipitale Zenuwblokkade): Voor pijn bovenop het hoofd veroorzaakt door occipitale neuralgie kan een GON-blokkade worden toegepast. Dit houdt in dat een injectie met een verdovend middel, soms gecombineerd met een ontstekingsremmer, direct in de occipitale zenuw wordt geïnjecteerd. De zenuw wordt tijdelijk geblokkeerd, waardoor pijnsignalen richting het hoofd verminderd worden.

Voorbeeld: Een patiënt met occipitale neuralgie die scherpe, stekende pijn bovenop het hoofd ervaart, krijgt een GON-blokkade. Na de injectie voelt hij minder pijn, wat zijn algehele levenskwaliteit verbetert.

Fysiotherapie en houdingstherapie

Fysiotherapie is vooral effectief bij hoofdpijn die voortkomt uit spierspanning of een slechte lichaamshouding, zoals cervicogene hoofdpijn of spanningshoofdpijn.

• Spierontspannende technieken: Fysiotherapeuten gebruiken technieken zoals dry needling, myofasciale release en massage om spanning in de nek- en schouderspieren te verlichten. Deze technieken kunnen helpen om spanning rond de schedel te verminderen, wat de pijn bovenop het hoofd verlicht.
• Houdingstherapie: Bij patiënten die veel achter een computer werken, wordt vaak houdingstherapie toegepast. Hierbij wordt aandacht besteed aan het corrigeren van de zithouding en het aanpassen van de werkplek om nek- en schouderspanning te verminderen. Dit helpt om herhaling van hoofdpijn te voorkomen.

Voorbeeld: Een 40-jarige kantoormedewerker die regelmatig pijn bovenop zijn hoofd ervaart na lange werkdagen ondergaat fysiotherapie om zijn schouders en nek te ontspannen. Door zijn houding te corrigeren, merkt hij dat de frequentie van zijn hoofdpijn afneemt.

Geavanceerde neurostimulatietherapieën

Neurostimulatie is een relatief zeldzame, maar veelbelovende behandelmethode voor mensen met therapieresistente hoofdpijn. Deze therapie gebruikt elektrische pulsen om pijnsignalen te onderbreken.

• Nervus occipitalis stimulatie (ONS): Bij occipitale neuralgie en chronische migraine wordt soms occipitale zenuwstimulatie ingezet. Hierbij wordt een kleine stimulator ingebracht nabij de occipitale zenuw, die via kleine elektrische impulsen de pijnsignalen onderdrukt. Deze behandeling is vooral effectief bij patiënten voor wie andere therapieën niet succesvol zijn gebleken.
• Deep brain stimulation (DBS): Deep brain stimulation is een invasieve behandeling waarbij elektroden in specifieke hersengebieden worden geplaatst. DBS wordt zelden toegepast bij hoofdpijn, maar kan worden overwogen bij clusterhoofdpijn die niet reageert op andere therapieën. Het apparaat stuurt kleine elektrische pulsen naar het gebied dat de pijnsignalen reguleert en kan verlichting bieden bij ernstige, terugkerende hoofdpijn.

Voorbeeld: Een patiënt met chronische clusterhoofdpijn, die dagelijks intense pijn bovenop het hoofd ervaart, ondergaat occipitale zenuwstimulatie. Na de implantatie van de stimulator ervaart hij minder pijn en kan hij zijn normale activiteiten weer hervatten.

Alternatieve en zeldzame behandelingen voor specifieke gevallen

Naast conventionele en geavanceerde medische therapieën zijn er ook minder gebruikelijke behandelingen die pijn bovenop het hoofd kunnen verlichten. Deze benaderingen zijn vaak gericht op specifieke hoofdpijnklachten of unieke behoeften van de patiënt.

• Cefaly neurostimulator: Cefaly is een draagbaar neurostimulatieapparaat dat elektrische impulsen via de huid naar de trigeminuszenuw stuurt. Dit apparaat is speciaal ontworpen voor migrainepatiënten en biedt een niet-invasieve optie voor thuisgebruik. De Cefaly wordt op het voorhoofd geplaatst en kan migraine-aanvallen helpen voorkomen of verlichten.
• Capsaïcine neusspray: Capsaïcine, een stof uit chilipepers, wordt soms gebruikt als neusspray bij clusterhoofdpijn. Het werkt door pijnreceptoren te desensibiliseren en kan helpen bij het verlichten van acute hoofdpijn. Deze behandeling is zeldzaam en wordt alleen voorgeschreven bij specifieke vormen van clusterhoofdpijn.
• Intranasale sphenopalatine ganglion (SPG) blokkade: SPG-blokkade is een gespecialiseerde techniek waarbij een verdovend middel via een wattenstaafje in de neus wordt ingebracht, gericht op de sphenopalatine ganglion, een zenuwknoop achter de neus. Dit kan effectief zijn bij bepaalde vormen van clusterhoofdpijn en migraine.

Voorbeeld: Een migrainepatiënt die onvoldoende baat heeft bij standaardmedicatie gebruikt een Cefaly neurostimulator als preventieve therapie. De behandeling helpt hem zijn migrainefrequentie te verminderen zonder bijwerkingen van medicatie.

Zelfzorg bij pijn bovenop het hoofd

Pijn bovenop het hoofd kan, hoewel vaak ongevaarlijk, een flinke stoorzender zijn in het dagelijkse leven. Zelfzorg biedt een waardevolle, laagdrempelige aanpak voor het verlichten van pijn en het verminderen van de frequentie van hoofdpijn. Met aandacht voor leefstijl, voeding, hydratatie en slimme technieken kunnen veelvoorkomende triggers worden aangepakt. Hier zijn uitgebreide, praktische tips voor zelfzorg bij hoofdpijn, die eenvoudig in het dagelijks leven zijn toe te passen.

Goede hydratatie: water als eerste verdedigingslinie

Een van de belangrijkste stappen in zelfzorg is het zorgen voor voldoende hydratatie. Uitdroging is een veelvoorkomende oorzaak van hoofdpijn, inclusief pijn bovenop het hoofd. Door regelmatig water te drinken en uitdrogende dranken, zoals koffie en alcohol, te beperken, kan uitdrogingshoofdpijn voorkomen worden.

• Drink voldoende water: Streef naar ongeveer 1,5 tot 2 liter water per dag, afhankelijk van je activiteitenniveau. Bij inspanning of warm weer kan de vochtbehoefte hoger zijn.
• Verdeel je waterinname: Drink kleine hoeveelheden gedurende de dag om uitdroging te voorkomen. Grote hoeveelheden in één keer drinken kan juist onnodige belasting veroorzaken.

Voorbeeld: Begin de dag met een glas water en neem een herbruikbare fles mee naar werk of tijdens activiteiten. Drink bij elke maaltijd en probeer uitdrogende dranken te beperken tot speciale gelegenheden.

Schermtijd beperken en pauzes inbouwen

Langdurige schermtijd kan oogvermoeidheid veroorzaken en bijdragen aan spanningshoofdpijn. Door regelmatig schermpauzes in te bouwen, kunnen ogen en hoofd tot rust komen, wat helpt om pijn bovenop het hoofd te verminderen.

• De 20-20-20 regel: Kijk elke 20 minuten gedurende 20 seconden naar iets op 20 voet (6 meter) afstand. Dit helpt om oogvermoeidheid te verminderen.
• Schermhelderheid aanpassen: Zorg ervoor dat de helderheid van je scherm is afgestemd op de omgevingsverlichting. Te fel licht of te donkere schermen kunnen hoofdpijn verergeren.
• Anti-blauw licht bril: Voor mensen die veel tijd achter een scherm doorbrengen, kan een anti-blauw licht bril helpen om vermoeidheid te verminderen en hoofdpijn te voorkomen.

Voorbeeld: Iemand die hele dagen achter een computer werkt, past de 20-20-20 regel toe en schakelt naar een anti-blauw licht schermfilter. Hierdoor voelt hij zich minder vermoeid en ervaart hij minder hoofdpijn.

Oogverzorging: verlichting voor je zicht

Oogverzorging is belangrijk om hoofdpijn door oogbelasting te voorkomen, vooral bij mensen die veel lezen of achter schermen werken. Regelmatige oogverzorging helpt pijn bovenop het hoofd te verlichten en voorkomt dat oogvermoeidheid zich ontwikkelt tot hoofdpijn.

• Regelmatig knipperen: Door regelmatig te knipperen voorkom je dat de ogen uitdrogen, vooral tijdens het werken achter een scherm.
• Oogdruppels bij droge ogen: Kunsttranen of hydraterende oogdruppels kunnen helpen om de ogen te bevochtigen en irritatie te verminderen.
• Regelmatige oogcontroles: Laat je ogen minimaal eens per jaar controleren, vooral als je merkt dat je knijpt of fronsend kijkt om scherp te stellen.

Voorbeeld: Een kantoorwerker gebruikt hydraterende oogdruppels wanneer hij lange dagen maakt achter het scherm. Dit helpt om droogheid en daarmee samenhangende hoofdpijnklachten te verminderen.

Een rustige, donkere omgeving: het belang van rust en stilte

Veel mensen met pijn bovenop het hoofd vinden verlichting door tijdelijk naar een rustige en donkere omgeving te gaan. Licht en geluid kunnen hoofdpijn verergeren, vooral bij migrainepatiënten, en een rustige omgeving kan wonderen doen voor het herstel.

• Donkere kamer: Verblijf bij ernstige hoofdpijn in een verduisterde kamer om lichtgevoeligheid te vermijden.
• Geluidsarme ruimte: Vermijd harde geluiden en overmatige prikkels die de pijn kunnen verergeren.
• Comfortabele houding: Ga liggen met het hoofd en de nek in een ontspannen positie, bij voorkeur met een kussen dat de nek ondersteunt.

Voorbeeld: Een persoon met migraine vindt verlichting door naar een stille kamer te gaan, waar hij een uur in stilte doorbrengt tot de hoofdpijn afneemt.

Slaapkwaliteit verbeteren: regelmaat en structuur voor herstel

Slaapgebrek en onregelmatige slaappatronen kunnen een hoofdpijntrigger zijn. Door het slaappatroon te reguleren en te zorgen voor voldoende rust, kan hoofdpijn bovenop het hoofd worden verminderd.

• Regelmatig slaapritme: Probeer elke dag rond dezelfde tijd naar bed te gaan en op te staan. Een regelmatig slaapritme bevordert het herstel en vermindert de kans op hoofdpijn.
• Beperk schermen voor het slapengaan: Vermijd het gebruik van telefoons, tablets of laptops minstens een uur voor het slapengaan, omdat blauw licht de melatonineproductie verstoort.
• Creëer een slaapvriendelijke omgeving: Zorg voor een koele, donkere en rustige slaapkamer om de slaapkwaliteit te bevorderen.

Voorbeeld: Een student die vaak last heeft van hoofdpijn bovenop het hoofd probeert zijn slaapritme te reguleren en stopt met het gebruik van zijn telefoon een uur voor het slapengaan. Hierdoor verbetert zijn slaapkwaliteit en neemt zijn hoofdpijn af.

Voedingsgewoonten optimaliseren: hoofdpijn voorkomen door de juiste voeding

Voeding speelt een belangrijke rol in de zelfzorg voor hoofdpijn. Voedingsstoffen zoals magnesium en vitamine B2 (riboflavine) kunnen helpen om de hersenfunctie en zenuwgezondheid te ondersteunen en hoofdpijn te verlichten.

• Magnesiumrijke voeding: Magnesium helpt bij het ontspannen van de spieren en kan hoofdpijn verminderen. Goede bronnen zijn noten, zaden, bladgroenten en peulvruchten.
• Regelmatig eten: Sla geen maaltijden over en zorg voor regelmatige, uitgebalanceerde maaltijden. Fluctuaties in bloedsuiker kunnen hoofdpijn veroorzaken.
• Vermijden van triggers: Vermijd voedingsmiddelen die hoofdpijn kunnen uitlokken, zoals bewerkte voedingsmiddelen, alcohol en cafeïne. Let op welke voedingsmiddelen een patroon van hoofdpijn veroorzaken.

Voorbeeld: Een kantoormedewerker die regelmatig hoofdpijn heeft ontdekt dat magnesiumsupplementen en regelmatig eten zijn hoofdpijnklachten verminderen.

Koude- en warmtetherapie: praktische methoden voor verlichting

Koude- en warmtetherapie zijn eenvoudig toe te passen en effectief bij verschillende soorten hoofdpijn. Afhankelijk van de oorzaak van de hoofdpijn kan een warme of koude compress verlichting bieden.

• Koude compress voor acute hoofdpijn: Plaats een koude, vochtige doek of een coldpack op de kruin van het hoofd bij intense pijn. Koude therapie vernauwt de bloedvaten en kan zwelling en ontsteking verminderen.
• Warme compress voor spierspanning: Bij spanningshoofdpijn kan een warme doek of verwarmingskussen op de nek en schouders helpen om gespannen spieren te ontspannen. Hierdoor neemt de pijn bovenop het hoofd af.
• Afwisselen van warmte en koude: Bij hoofdpijn door spiervermoeidheid kan het afwisselen van koude en warme compressen zorgen voor extra ontspanning.

Voorbeeld: Een leraar die vaak last heeft van spanningshoofdpijn bovenop het hoofd gebruikt een warme doek op zijn nek en een coldpack op zijn kruin. Hierdoor vermindert zijn hoofdpijn aanzienlijk.

Slim bewegen en rekken: een actieve aanpak voor preventie

Regelmatig bewegen helpt om spierspanning te verminderen en stress te verlichten, wat beide bijdragen aan het voorkomen van hoofdpijn. Door eenvoudige rekoefeningen voor nek, schouders en rug toe te passen, kan de bloedcirculatie verbeteren en hoofdpijn bovenop het hoofd worden voorkomen.

• Nek- en schouderrekken: Rek dagelijks de nek en schouders om spanning in de spieren te verminderen. Deze oefeningen kunnen helpen om hoofdpijn door spierspanning te voorkomen.
• Regelmatige wandelingen: Bewegen verbetert de bloedcirculatie, wat helpt om spierspanning te verminderen en stress af te bouwen.
• Diepe ademhalingsoefeningen: Door diep adem te halen ontspant het lichaam, wat hoofdpijn door spierspanning kan voorkomen.

Voorbeeld: Een man met een kantoorbaan neemt na elke werkpauze een paar minuten om zijn schouders en nek te rekken. Hierdoor ervaart hij minder spanning en hoofdpijn.

Leven met hoofdpijn

Voor de meeste mensen is het af en toe hoofdpijn hebben een vervelend probleem, maar ook niet meer dan dat. Vaak kan de pijn verlicht worden met eenvoudige leefstijlmaatregelen en niet-voorgeschreven pijnstillers, zoals paracetamol. Ontspanningsoefeningen, gezond en regelmatig leven en wandelen kunnen ook helpen. Maar voor sommigen mensen vormt hoofdpijn een groot probleem. Leer waarschuwingssignalen herkennen die vragen om onmiddellijke medische aandacht. Werk samen met je huisarts om een programma te ontwikkelen om migraine en andere ernstige hoofdpijn te voorkomen en te behandelen. En trap niet in de val van overdadig gebruik van medicijnen, want dan ligt medicatie-afhankelijke hoofdpijn op de loer.

Preventie

Er zijn een paar dingen die je kunt doen om onmiddellijke verlichting van hoofdpijn te krijgen. Als je nu hoofdpijn hebt, probeer dan:

• Een warm bad of een douche nemen om pijnlijke spieren te helpen ontspannen.
• Buiten te wandelen. Frisse lucht en beweging kan wonderen doen als het gaat om hoofdpijn
• Probeer een paar eenvoudige rekoefeningen, welke de doorbloeding in de spieren verhogen waardoor zuurstof en voedingsstoffen worden aangevoerd en afvalstoffen worden afgevoerd.

Ontspanningsoefeningen
Denk ook na over hoofdpijnpreventie. Probeer elke dag de volgende ontspanningstechnieken:

• Ga comfortabel zitten of liggen en leg een hand op je buik (net onder de ribbenkast).
• Adem langzaam in door je neus. Merk op dat je buik omhoog komt.
• Adem langzaam uit door je neus of mond, laat je buik weer inzakken.
• Herhaal dit 10 tot 20 keer.

Zorg er vervolgens voor dat je voldoende slaapt en voldoende beweegt. Schaf een ondersteunende kussen aan en/of verander van slaaphouding.

Werkhouding
Wanneer je aan het werk bent:

• Neem regelmatig korte computerpauzes.
• Plaats de telefoon niet tussen je schouder en oor.
• Vermijd een slechte werkhouding achter het bureau.

Hoofdpijndagboek
De beste manier om hoofdpijn te voorkomen, is uitzoeken welke triggers in jouw situatie een rol spelen. Houd een hoofdpijndagboek bij en noteer wat er is gebeurd in de uren vóór aanvang van de hoofdpijn.

• Wat heb je gegeten?
• Welke activiteiten was je aan het doen?
• Waren er harde geluiden?
• Was je binnen of buiten?
• Hoe goed heb je de vorige nacht geslapen?
• Heb je alcohol gedronken?

Lees verder

• Hoofdpijn bij de slaap: oorzaken van arteriitis temporalis
• Wat te doen bij 'gewone' hoofdpijn of spanningshoofdpijn?
• Hoofdpijn, misselijk, duizelig, moe en hartkloppingen
• Hoofdpijn voorhoofd, achterhoofd, achter de ogen, vanuit nek
• Hoofdpijn vanuit nek en schouders: oorzaken en behandeling