Chronische hoofdpijn: symptomen, oorzaken en behandeling

Iedereen is bekend met hoofdpijn en sommigen hebben er vaker last van terwijl anderen er slechts zelden door worden getroffen. Zo'n 2-5% van de bevolking lijdt aan chronische hoofdpijn. Er wordt gesproken van aanhoudende of chronische hoofdpijn als de symptomen gemiddeld meer dan 15 dagen per maand optreden en minstens 3 maanden bestaan. Permanente hoofdpijn is zeer belastend. De aanhoudende pijn beïnvloedt vaak het leven van de getroffen persoon zodanig dat de uitvoering van dagelijkse activiteiten erdoor bemoeilijkt wordt. Bovendien kan het ook psychische problemen veroorzaken. Chronische hoofdpijn komt meestal aan beide kanten voor en heeft een diffuus en dof karakter. Het gaat vaak niet gepaard met andere symptomen, zoals misselijkheid. De pijn is er vaak al als je 's ochtends wakker wordt. Overmatig gebruik van medicijnen is een bijzondere risicofactor voor chronificatie van hoofdpijn, vooral bij mensen met migraine.

• Wat is chronische hoofdpijn?
• Hoofdpijn
• Definitie
• Oorzaken van aanhoudende hoofdpijn
• Symptomen van aanhoudende hoofdpijn
• Huisarts raadplegen
• Onderzoek en diagnose
• Behandeling van chronische hoofdpijn
• Stoppen met pijnstillers
• Overbruggingsmedicatie
• Leefstijlaanpassingen
• Onderliggende psychische klachten behandelen
• Vooruitzichten en prognose
• Complicaties
• Preventie

Wat is chronische hoofdpijn?

Martijn, een drukbezette vader van twee jonge kinderen, merkte dat hij al maanden elke dag last had van een zeurende hoofdpijn. "Gewoon stress," dacht hij steeds, terwijl hij weer naar zijn laptop staarde en een kop koffie achterover sloeg. Maar toen de pijn hem op een zondag zelfs tijdens het spelen met zijn kinderen uitputte, besefte hij dat er meer aan de hand moest zijn. De huisarts stelde chronische hoofdpijn vast, veroorzaakt door een combinatie van slechte houding, slaapgebrek en te veel cafeïne. "Ik dacht dat hoofdpijn gewoon iets was waar je mee leerde leven," vertelde hij later. Na fysiotherapie, meer water drinken en regelmatig pauzes nemen, ontdekte hij dat zelfs een chaotisch leven pijnvrij kan zijn.

Hoofdpijn

Hoofdpijn is een veel voorkomend probleem, dikwijls in de vorm van migraine of spanningshoofdpijn. Sommige mensen hebben zeer zelden hoofdpijn, terwijl anderen er vaak door getroffen worden. Genetische aanleg kan hier een rol spelen. Vrouwen worden over het algemeen vaker getroffen dan mannen. Door hormoonschommelingen zijn vrouwen bijvoorbeeld twee keer zo vatbaar voor migraine. Bij chronische spanningshoofdpijn is er vaak sprake van psychiatrische of somatische comorbiditeit.

Definitie

Men spreekt van chronische hoofdpijn als de hoofdpijnklachten gemiddeld meer dan 15 dagen per maand optreden en ten minste 3 maanden bestaan.

Oorzaken van aanhoudende hoofdpijn

Aanhoudende of chronische hoofdpijn wordt vaak veroorzaakt door langdurig of overmatig gebruik van pijnstillers. Veel mensen nemen onmiddellijk een veelvoorkomende pijnstiller zoals paracetamol of ibuprofen wanneer ze de minste pijn voelen. Het zou beter zijn om deze medicijnen alleen te gebruiken als de pijn ondraaglijk wordt, aangezien het te vaak innemen van pijnstillers kan leiden tot chronische hoofdpijn, vaak aangeduid als medicatie-afhankelijke hoofdpijn. Elke dag een paracetamol nemen kan al na drie maanden dagelijkse hoofdpijn geven die niet meer overgaat. Door in één keer te stoppen met pijnstillers kan deze vorm van hoofdpijn worden verholpen.

Het dagelijks gebruik van meer dan vijf cafeïnehoudende producten (zoals koffie, thee, ijsthee, cola of chocolade) kan ook bijdragen aan chronische hoofdpijn. Cafeïne is een dubbelzijdig zwaard: in kleine hoeveelheden kan het de hoofdpijn verlichten, maar te veel ervan kan juist leiden tot meer hoofdpijnklachten. Dit komt omdat je lichaam gewend raakt aan de stimulerende werking van cafeïne, waardoor je bij het uitblijven ervan ontwenningsverschijnselen kunt krijgen, zoals hoofdpijn.

Daarnaast kunnen sommige medicijnen, zoals anticonceptiepillen, hartmedicatie of middelen tegen een hoge bloeddruk, hoofdpijn als bijwerking hebben. Dit is vaak iets wat over het hoofd wordt gezien, maar het bespreken van je medicatie met je huisarts kan soms verrassende inzichten opleveren.

Andere veelvoorkomende oorzaken zijn:

• Slechte slaappatronen: Chronisch slaaptekort of een verstoorde slaapcyclus kan je lichaam uit balans brengen, wat hoofdpijn uitlokt.
• Stress: Langdurige spanning, zowel mentaal als fysiek, kan leiden tot spanningshoofdpijn. Dit soort pijn voelt vaak aan als een strakke band om je hoofd.
• Slechte houding: Vooral mensen die veel achter een bureau zitten of op hun telefoon kijken, kunnen last krijgen van spierspanning in de nek en schouders, wat hoofdpijn veroorzaakt.
• Hormonale schommelingen: Vooral vrouwen merken dat hun hoofdpijncyclus kan samenhangen met menstruatie, zwangerschap of menopauze.

Ook kunnen externe factoren zoals fel licht, lawaai, uitdroging, of het overslaan van maaltijden bijdragen aan aanhoudende hoofdpijn. Het is belangrijk om je eigen triggers te herkennen en, waar mogelijk, aan te pakken. Soms kan het simpelweg aanpassen van je dagelijkse gewoonten al een wereld van verschil maken.

Symptomen van aanhoudende hoofdpijn

Chronische hoofdpijn kan in alle delen van het hoofd verschijnen en anders aanvoelen. Doffe pijn in de achterkant van het hoofd, stekende pijn in het voorhoofd en slapen, kloppend en pulserend, alles is mogelijk. In sommige gevallen kunnen ook visuele stoornissen en cardiovasculaire problemen optreden en wordt het concentratievermogen ook sterk verminderd. Een hoge gevoeligheid voor geluid is ook niet ongewoon en soms kan fel licht de pijn versterken.

Personen die heel vaak last hebben van migraine of hoofdpijn en daarom vaak pijnstillers nemen, zijn vatbaar voor chronische hoofdpijn. Aanvankelijk kunnen de pijnstillers de hoofdpijn verlichten, maar als je de medicatie langer of te vaak gebruikt, kan dit leiden tot aanhoudende hoofdpijn. Zonder medische hulp is het geen sinecure om uit deze cyclus te komen. Veel mensen weten niet dat pijnstillers niet alleen pijn verlichten, maar deze ook kunnen activeren.

Huisarts raadplegen

Chronische hoofdpijn is een klacht die door de huisarts moet worden beoordeeld. In geval van ernstige hoofdpijn en nieuwe symptomen zoals verlamming, dubbel zien, verwardheid, evenwichtsproblemen, braken of onduidelijke spraak, moet onmiddellijk een arts worden geraadpleegd. Er kan hierbij sprake zijn van een medisch noodgeval zijn dat snel ingrijpen door een gespecialiseerde arts vereist.

Onderzoek en diagnose

De diagnose van chronische hoofdpijn kan gesteld worden door een arts. De (huis)arts zal informeren naar je klachten: begin, ernst, duur en verloop. De arts zal ook vragen naar je medicijngebruik en hij zal je medische geschiedenis in ogenschouw nemen. De arts kan ook adviseren dat je een hoofdpijndagboek bijhoudt. De diagnose 'medicatie-afhankelijke hoofdpijn' is altijd een diagnose van uitsluiting. Als de behandeling wordt gestart en de resultaten succesvol zijn, wordt de diagnose bevestigd.

Behandeling van chronische hoofdpijn

Stoppen met pijnstillers

Als de arts vermoedt dat de chronische hoofdpijn wordt veroorzaakt door medicatie, is het volledig staken van alle pijnmedicatie de eerste stap in de behandeling. Dit leidt bij veel mensen tot onttrekkingsverschijnselen en een verergering van de bestaande hoofdpijn. Ook kunnen de volgende klachten optreden:

• misselijkheid en braken
• gespannenheid/overmatige prikkelbaarheid
• een snelle hartslag/hartkloppingen
• zweten
• obstipatie

De dagelijkse hoofdpijn verdwijnt in de weken tot maanden die volgen en het oorspronkelijke hoofdpijntype zal dan weer manifest worden.

Overbruggingsmedicatie

Een enkele keer zal de arts in de onttrekkingsfase 'overbruggingsmedicatie' voorschrijven. de arts zal dit bij voorkeur niet doen, aangezien het effect hiervan niet vaststaat en het geen invloed heeft op het uiteindelijke beloop.

Leefstijlaanpassingen

Naast het staken van de medicatie wordt aangeraden om leefstijlaanpassingen door te voeren, zoals:

• beperken van cafeïnegebruik
• voldoende lichaamsbeweging
• gezonde en gevarieerde voeding
• regelmatig eet- en slaappatroon
• (zo nodig) ontspanningsoefeningen

Onderliggende psychische klachten behandelen

Onderliggende depressieve, angst- en slaapstoornissen moeten worden behandeld, bijvoorbeeld met cognitieve-gedragstherapie.

Vooruitzichten en prognose

In de meeste gevallen verdwijnt chronische hoofdpijn niet vanzelf en moet deze in elk geval door een arts worden beoordeeld en behandeld. Niet zelden heeft chronische hoofdpijn een negatieve invloed hebben op de psyche en de kwaliteit van leven van de betrokken persoon en leidt het tot verschillende andere klachten. In de regel kan aanhoudende hoofdpijn niet worden verlicht met behulp van pijnstillers. Vaak neemt de pijn zelfs toe door grote hoeveelheden pijnstillers te nemen. Chronische hoofdpijn leidt ook tot verminderde concentratie en coördinatie.

Wanneer je stopt met de medicatie, verwacht dan dat de hoofdpijn eerst erger wordt voordat het beter wordt. Je kunt last krijgen van ontwenningsverschijnselen.

Complicaties

Mensen die te kampen hebben met chronische hoofdpijn voelen vaak pijn of spanning in de nek-, schouder- of hoofdspieren. Als gevolg hiervan kunnen bewegingen van het hoofd, schouders en/of nek worden beperkt. Gevoeligheden voor licht of geluid komen ook vaak voor. Mensen met chronische hoofdpijn hebben vaak last van slaapstoornissen. Op de lange termijn kan dit het dagelijks leven beïnvloeden. Slaapgebrek kan leiden tot stemmingswisselingen (soms zelfs een depressie), vermoeidheid en rusteloosheid. Ook kan het leiden tot terugtrekking van sociale activiteiten en eenzaamheid. Aanhoudende hoofdpijn kan tijdens lichamelijke activiteit intenser worden. Je kunt ook last krijgen van misselijkheid en braken, evenals visuele of spraakstoornissen.

Preventie

Om chronische hoofdpijn te voorkomen, is het vooral belangrijk om niet te veel pijnstillers te nemen. Als je vaak last hebt van hoofdpijn of migraine, moet je niet altijd een analgeticum gebruiken, maar met een arts overleggen hoe je verder moet gaan. Misschien is er een oorzaak van de hoofdpijn die vrij gemakkelijk kan worden verholpen en dus het nemen van pijnstillers overbodig maakt.

Lees verder

• Hoofdpijn: soorten, symptomen, oorzaak en behandeling
• Spanningshoofdpijn: symptomen, behandeling en voorkomen
• Medicatie-afhankelijke hoofdpijn: symptomen en behandeling
• Hoofdpijn door suiker: oorzaken en preventie suikerhoofdpijn
• Hoofdpijn voorhoofd, achterhoofd, achter de ogen, vanuit nek