Desmoplastisch melanoom: Vorm van huidkanker bij ouderen

Een desmoplastisch melanoom is een zeldzame variant van huidkanker die meestal voorkomt bij ouderen. Deze vorm van huidkanker ontwikkelt zich vaak in gebieden van de huid die door de zon zijn beschadigd. De aandoening manifesteert zich doorgaans als een vlek in het hoofd- en nekgebied. De diagnose van een desmoplastisch melanoom kan moeilijk zijn omdat de huidverandering vaak lijkt op andere huidaandoeningen. De primaire behandeling bestaat uit chirurgische verwijdering van het huidletsel. De prognose varieert afhankelijk van verschillende factoren.

• Epidemiologie van desmoplastisch melanoom
• Oorzaken van desmoplastisch melanoom
• Risicofactoren voor desmoplastisch melanoom: Vooral bij ouderen
• Symptomen van desmoplastisch melanoom
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling van desmoplastisch melanoom
• Nazorg en opvolging
• Prognose en uitkomst
• Complicaties
• Levensstijl en preventie

Epidemiologie van desmoplastisch melanoom

Desmoplastische melanomen vormen minder dan 4% van alle primaire cutane melanomen (huidmelanomen). De incidentie is ongeveer 2 gevallen per miljoen mensen. Deze vorm van melanoom is relatief zeldzaam, wat bijdraagt aan de uitdaging van vroege detectie en behandeling.

Oorzaken van desmoplastisch melanoom

Melanocyten zijn de cellen in de huid die verantwoordelijk zijn voor de productie van melanine, het pigment dat de kleur van de huid bepaalt. Bij een desmoplastisch melanoom groeien melanocyten ongecontroleerd, wat leidt tot de vorming van tumoren. Deze tumoren kunnen ontstaan uit melanocyten die al kwaadaardig zijn in een ander type melanoom of kunnen zich ontwikkelen uit voorheen normaal uitziende huid. De precieze reden waarom melanocyten kwaadaardig worden, is niet volledig begrepen. Het lijkt erop dat een reeks genetische veranderingen bijdraagt aan de ontwikkeling van deze tumoren.

Risicofactoren voor desmoplastisch melanoom: Vooral bij ouderen

Desmoplastische melanomen komen vaker voor bij mensen met een lichte huid die gemakkelijk verbrandt. Mannen worden vaker getroffen dan vrouwen (65% versus 35%). De meerderheid van de patiënten is ouder dan 60 jaar. Een geschiedenis van invasief melanoom of melanoom in situ vormt een risicofactor voor het ontwikkelen van desmoplastisch melanoom. Deze vorm van huidkanker treft vaker huidgebieden die door de zon zijn beschadigd. Het kan de novo (nieuw) ontstaan of samen met andere melanoomsubtypes, vaak van het type lentigo maligna.

Symptomen van desmoplastisch melanoom

Een desmoplastisch melanoom verschijnt vaak als een vlek die lijkt op een litteken, zowel qua textuur als uiterlijk. Dit type melanoom ontwikkelt zich meestal op het gezicht, de hoofdhuid, de nek en andere door de zon blootgestelde gebieden zoals de armen en benen. De kleur van de vlek kan variëren, maar vaak is het melanoom huidkleurig, roze of rood. Er kan echter veel kleurvariatie optreden. De randen van de vlek zijn vaak onregelmatig. De tumor groeit langzaam, waardoor de diagnose vaak pas na vele jaren wordt gesteld. Bij een diep invasief melanoom kan de vlek dikker zijn en verschillende kleuren vertonen, met name blauw of zwart. In sommige gevallen kunnen ook huidzweren of bloedingen optreden. Jeuk of een stekend gevoel zijn ook mogelijke symptomen.

Diagnose en onderzoeken

Lichamelijk en diagnostisch onderzoek

Het is cruciaal om een desmoplastisch melanoom nauwkeurig te diagnosticeren. De arts begint met het afnemen van een gedetailleerde medische geschiedenis, waarbij hij informatie verzamelt over eerdere huidveranderingen en behandelingen. Het betasten van de huidlaesie is belangrijk, omdat desmoplastische melanomen vaak aanvoelen als verhard weefsel. De diagnose wordt bevestigd door middel van dermoscopie (een inspectie van de vlek met een speciale vergrootlens) en een huidbiopsie. In sommige gevallen kunnen aanvullende onderzoeken zoals een sentinel lymfeklierbiopsie, beeldvormend onderzoek (zoals MRI of CT-scan), en een bloedonderzoek noodzakelijk zijn.

Differentiële diagnose

Desmoplastische melanomen kunnen op andere huidaandoeningen lijken, wat de diagnose bemoeilijkt. Mogelijke differentiële diagnoses zijn:

• Niet-melanocytaire huidletsels zoals littekens, fibromen (huidgezwelletjes op een steeltje) of cysten (abnormaal gevormde zakvormige holten in de huid)
• Scleroserende melanocytaire naevi

Behandeling van desmoplastisch melanoom

Desmoplastische melanomen zijn vaak goed te behandelen als ze in een vroeg stadium worden gedetecteerd. De behandeling hangt af van de omvang en de diepte van de tumor. Meestal omvat de behandeling een operatie waarbij de tumor samen met een marge van twee centimeter gezond weefsel wordt verwijderd. Indien het melanoom zich heeft verspreid (gemetastaseerd) naar andere lichaamsdelen zoals de lymfeklieren of interne organen, kunnen aanvullende behandelingen zoals immunotherapie, gerichte therapie, chemotherapie, radiotherapie, of een combinatie van deze therapieën nodig zijn om de tumor te verkleinen en verdere verspreiding te voorkomen.

Nazorg en opvolging

Na de behandeling van een desmoplastisch melanoom is regelmatige opvolging essentieel. Dit omvat vaak periodieke controles en huidonderzoeken om terugkeer of uitzaaiingen van de tumor vroegtijdig op te sporen. Patiënten worden vaak aangemoedigd om hun huid regelmatig te controleren op nieuwe of veranderende letsels en om veranderingen onmiddellijk te rapporteren aan hun arts.

Prognose en uitkomst

De prognose voor desmoplastische melanomen varieert en is afhankelijk van verschillende factoren, waarbij de belangrijkste de dikte van de tumor is op het moment van chirurgische verwijdering. Desmoplastische melanomen hebben de neiging om lokaal terug te keren, terwijl metastasen op afstand minder vaak voorkomen. Vroege diagnose en behandeling zijn cruciaal voor een betere prognose en om de kans op uitzaaiingen te minimaliseren.

Complicaties

Desmoplastische melanomen kunnen, afhankelijk van hun stadium en behandeling, verschillende complicaties met zich meebrengen. Het is belangrijk om deze complicaties te herkennen om adequaat te kunnen reageren en verdere problemen te voorkomen.

Lokale terugkeer van de tumor

Een van de meest voorkomende complicaties van desmoplastische melanomen is de lokale terugkeer van de tumor. Ondanks een aanvankelijke succesvolle behandeling kan het melanoom in hetzelfde gebied terugkomen, vooral als het niet volledig is verwijderd of als de diagnose laat werd gesteld. Regelmatige controles en opvolging zijn cruciaal om terugkeer vroegtijdig op te sporen.

Metastasen naar andere organen

Hoewel desmoplastische melanomen minder vaak metastaseren dan sommige andere melanoomtypes, kunnen ze nog steeds uitzaaien naar andere organen zoals de lymfeklieren, de longen, of de lever. Dit kan leiden tot ernstigere gezondheidsproblemen en een verslechtering van de prognose. Metastasen kunnen zich manifesteren door symptomen zoals ademhalingsproblemen, pijn, of gewichtsverlies.

Lymfoedeem

Wanneer een desmoplastisch melanoom zich naar de lymfeklieren heeft verspreid, kan dit leiden tot lymfoedeem, een aandoening waarbij vocht zich ophoopt in weefsels en zwelling veroorzaakt. Dit kan ongemak en functionele beperkingen veroorzaken in het aangetaste lichaamsdeel.

Postoperatieve complicaties

De chirurgische behandeling van desmoplastische melanomen kan gepaard gaan met verschillende postoperatieve complicaties, zoals:

• Infectie: Na een operatie kunnen infecties optreden op de plaats van de incisie.
• Wondgenezing: Sommige patiënten ervaren vertraagde wondgenezing, vooral als er veel huidweefsel is verwijderd.
• Littekenvorming: Grote chirurgische ingrepen kunnen leiden tot aanzienlijke littekenvorming, wat esthetisch en functioneel problematisch kan zijn.

Psychosociale gevolgen

De diagnose en behandeling van een desmoplastisch melanoom kunnen aanzienlijke psychosociale gevolgen hebben. Patiënten kunnen last hebben van angst, depressie, of een verlaagd zelfbeeld, vooral als het melanoom op een zichtbaar deel van het lichaam is behandeld. Psychologische ondersteuning en counseling kunnen helpen bij het omgaan met deze uitdagingen.

Behandelingsgerelateerde bijwerkingen

Afhankelijk van de gebruikte behandelingsmethoden kunnen er bijwerkingen optreden. Bij immunotherapie, chemotherapie of radiotherapie kunnen bijvoorbeeld vermoeidheid, huidirritaties, misselijkheid, of haaruitval optreden. Het is belangrijk om deze bijwerkingen te monitoren en te beheren in overleg met een zorgverlener.

Preventie van complicaties

Om complicaties van desmoplastisch melanoom te minimaliseren, zijn de volgende maatregelen nuttig:

• Vroege detectie: Regelmatige controles en vroege diagnose kunnen helpen om het melanoom in een vroeg stadium te identificeren en de kans op complicaties te verkleinen.
• Adequate behandeling: Het kiezen van de juiste behandeling op basis van de grootte, diepte en verspreiding van de tumor kan helpen om complicaties te voorkomen.
• Nazorg: Regelmatige opvolging en monitoring door een specialist zijn essentieel voor het vroegtijdig opsporen van terugkeer of metastasen.
• Ondersteuning: Psychologische en emotionele steun kan helpen bij het omgaan met de gevolgen van de ziekte en de behandeling.

Levensstijl en preventie

Om het risico op huidkanker te verminderen, wordt aangeraden om zonbescherming toe te passen, zoals het gebruik van zonnebrandcrème met hoge SPF, het dragen van beschermende kleding en het vermijden van het midden van de dagzon. Regelmatige huidcontroles bij een dermatoloog zijn ook belangrijk, vooral voor mensen met een verhoogd risico op huidkanker.

Lees verder

• Melanoom: Vorm van huidkanker door blootstelling aan zon
• Huidkanker: Kwaadaardige huidgezwellen en huidtumoren
• Amelanotisch melanoom: Vorm van huidkanker met roze tumor
• Lentigo maligna: Voorstadium van melanoom (huidkanker)
• Acraal lentingineus melanoom: Vorm van huidkanker