Diepe hersenstimulatie (deep brain stimulation, DBS)

Diepe hersenstimulatie (deep brain stimulation, DBS) is een chirurgische ingreep waarbij een neurostimulator in de hersenen wordt geplaatst. Dit apparaat geeft elektrische signalen af aan hersengebieden die verantwoordelijk zijn voor beweging, pijn, stemming, gewicht, obsessief-compulsieve gedachten en bewustzijn. DBS kan helpen bij de behandeling van aandoeningen zoals de ziekte van Parkinson, chronische pijn en epilepsie. Het wordt meestal toegepast wanneer andere behandelingsopties niet effectief zijn. Hoewel de ingreep doorgaans veilig is, kunnen er complicaties optreden. Veel patiënten ervaren echter verlichting van hun oorspronkelijke symptomen door DBS.

• Toepassingen van diepe hersenstimulatie
• Behandeling van de ziekte van Parkinson
• Chronische pijnbestrijding
• Epilepsiecontrole
• Obsessief-compulsieve stoornis (OCD)
• Stemmingsstoornissen en depressie
• Werking van diepe hersenstimulatie
• Neurostimulator en elektroden
• Stimulatie van specifieke hersengebieden
• Instellen van stimulatieniveaus
• Doel van diepe hersenstimulatie
• Tegenindicaties voor de plaatsing van een neurostimulator in de hersenen
• Onderdelen van het DBS-systeem
• Voorbereidingen voor de operatie
• Onderzoeken
• Medicatie
• Vlak voor de operatie
• Tijdens de chirurgische procedure
• Fase 1
• Fase 2
• Na de DBS-procedure
• Prognose van diepe hersenstimulatie
• Risico's en complicaties
• Algemene anesthesie
• Risico's van diepe hersenstimulatie
• Risico's van hersenoperatie
• Fysiologische en neurologische effecten van DBS
• Invloed op neurotransmitteractiviteit
• Veranderingen in hersenplasticiteit door DBS
• Hersensignalen en het reguleren van abnormale activiteit
• Technologische innovaties in diepe hersenstimulatie
• Verbeterde neurostimulatoren
• Adaptieve stimulatie en responsieve DBS-systemen
• Gebruik van biomarkers voor gepersonaliseerde DBS
• Psychosociale impact van diepe hersenstimulatie
• Verbetering van kwaliteit van leven
• Psychologische effecten
• Maatschappelijke acceptatie van DBS
• Ethische aandachtspunten bij diepe hersenstimulatie
• Invloed op persoonlijke identiteit en autonomie
• Informed consent en patiëntenrechten
• Toegang tot diepe hersenstimulatie
• Praktische tips voor het omgaan met diepe hersenstimulatie
• Zorg voor adequate opvolging en controleafspraken
• Verzorg de incisieplaats goed en voorkom infecties
• Pas levensstijl aan voor optimale stimulatie
• Let op veranderingen in symptomen en pas stimulatie aan
• Houd rekening met interacties met andere medische behandelingen
• Zorg voor emotionele steun en herstelondersteuning
• Ondersteun het herstel met een actieve levensstijl
• Wees voorzichtig met elektronische apparaten en magneten
• Bouw een ondersteunend netwerk van zorgverleners en familie op
• Let op de lange-termijnplanning en evaluatie
• Misvattingen rond diepe hersenstimulatie (deep brain stimulation, DBS)
• Diepe hersenstimulatie is alleen voor de ziekte van Parkinson
• De procedure is pijnlijk en heeft veel bijwerkingen
• DBS is een permanente oplossing voor neurologische aandoeningen
• Diepe hersenstimulatie is alleen voor oudere patiënten
• Diepe hersenstimulatie beïnvloedt de persoonlijkheid van de patiënt
• DBS kan alleen worden gebruikt bij patiënten met gevorderde aandoeningen
• De stimulatie van de hersenen met DBS is gevaarlijk en kan ernstige schade veroorzaken

Toepassingen van diepe hersenstimulatie

Diepe hersenstimulatie (DBS) wordt toegepast bij verschillende neurologische en psychiatrische aandoeningen. Het doel is om de functie van bepaalde hersengebieden te beïnvloeden door middel van elektrische signalen. DBS wordt vaak gebruikt wanneer andere behandelingen onvoldoende effectief blijken te zijn.

Behandeling van de ziekte van Parkinson

DBS is goed gedocumenteerd als behandeling voor patiënten met de ziekte van Parkinson, vooral voor diegenen die niet voldoende reageren op medicatie of die last hebben van ernstige bijwerkingen. Het doel van DBS bij Parkinson is om de motorische symptomen, zoals tremoren, stijfheid en traagheid van beweging, te verlichten. Het werkt door gerichte elektrische impulsen naar de basale ganglia te sturen, gebieden in de hersenen die betrokken zijn bij het regelen van beweging.

Chronische pijnbestrijding

DBS kan effectief zijn bij de behandeling van chronische pijn, vooral wanneer conventionele behandelingen zoals medicatie of fysiotherapie niet helpen. Het wordt vaak toegepast bij patiënten met aandoeningen zoals neuropathische pijn, waarbij zenuwen onterecht pijnsignalen naar de hersenen sturen. De stimulatie kan helpen de pijnperceptie te verlagen door het blokkeren van de pijnsignalen in de hersenen.

Epilepsiecontrole

Voor patiënten met moeilijk te behandelen epilepsie kan DBS een optie zijn wanneer medicijnen en andere therapieën onvoldoende effect hebben. DBS kan de frequentie en intensiteit van epileptische aanvallen verminderen door specifieke hersengebieden te beïnvloeden die verantwoordelijk zijn voor de elektrische activiteit die aanvallen veroorzaakt.

Obsessief-compulsieve stoornis (OCD)

DBS wordt soms toegepast bij patiënten met obsessief-compulsieve stoornis (OCD), wanneer conventionele behandelingen zoals cognitieve gedragstherapie of medicatie niet effectief zijn. Het doel van de DBS is om de activiteit in de hersenregio's die betrokken zijn bij obsessies en compulsies te reguleren, waardoor symptomen zoals dwanggedachten en -handelingen kunnen afnemen.

Stemmingsstoornissen en depressie

In sommige gevallen kan DBS worden gebruikt om ernstige, therapieresistente depressie of andere stemmingsstoornissen te behandelen. Het effect van DBS op stemmingsstoornissen is nog steeds onderwerp van onderzoek, maar het wordt toegepast bij patiënten die niet reageren op medicatie of psychotherapie.

Werking van diepe hersenstimulatie

De werking van diepe hersenstimulatie is gebaseerd op het beïnvloeden van de elektrische activiteit in specifieke hersengebieden. Dit wordt bereikt door het plaatsen van een neurostimulator, die elektrische signalen naar de hersenen stuurt. Deze stimulatie kan de abnormale hersenactiviteit die ten grondslag ligt aan verschillende aandoeningen reguleren.

Neurostimulator en elektroden

Het DBS-systeem bestaat uit drie hoofdonderdelen: de neurostimulator, de elektroden en de lead. De neurostimulator is een klein apparaat dat onder de huid wordt geïmplanteerd, meestal in de borst of de buik. Het stuurt elektrische signalen naar de elektroden, die in de hersenen zijn geplaatst. De elektroden worden in specifieke hersengebieden geïmplanteerd, afhankelijk van de aandoening die wordt behandeld.

Stimulatie van specifieke hersengebieden

De elektroden worden in de hersenen geïmplanteerd in gebieden die betrokken zijn bij de aandoening. Voor Parkinson wordt de stimulatie bijvoorbeeld vaak gericht op de subthalamische kern, een gebied dat betrokken is bij motorische controle. Voor chronische pijn kan de stimulatie gericht zijn op de dorsale kolom van het ruggenmerg of de thalamus, gebieden die pijnsignalen verwerken.

Instellen van stimulatieniveaus

Na de operatie wordt de stimulatie aangepast op basis van de respons van de patiënt. De neurostimulator kan op afstand worden geprogrammeerd om de intensiteit en frequentie van de elektrische signalen aan te passen. Dit gebeurt meestal enkele weken na de operatie, zodra de patiënt voldoende hersteld is om de effecten van de stimulatie te evalueren.

Doel van diepe hersenstimulatie

Diepe hersenstimulatie wordt ingezet voor de behandeling van diverse aandoeningen, waaronder:

• De ziekte van Parkinson (neurologische aandoening gekenmerkt door tremoren, stijfheid en bewegingsproblemen) wanneer medicatie niet voldoende effect heeft. DBS vermindert symptomen zoals bradykinesie (langzame bewegingen), loopproblemen, stijfheid en tremoren. Hoewel DBS de ziekte van Parkinson niet geneest, kan het de symptomen aanzienlijk verlichten.
• Dystonie (spiersamentrekkingen die leiden tot oncontroleerbare bewegingen of abnormale houdingen)
• Een ernstige depressie die niet goed reageert op medicatie of andere therapieën.
• Obsessief-compulsieve stoornis (OCS), waarbij de symptomen niet adequaat kunnen worden behandeld met standaardtherapieën.
• Epilepsie waarbij eerdere chirurgie niet succesvol was of onvoldoende resultaat heeft opgeleverd. DBS wordt soms overwogen als aanvullende therapie bij resistente vormen van epilepsie.
• Essentiële tremor (bevingen zonder duidelijke oorzaak die niet onder controle te krijgen zijn met medicatie).
• Tourette-syndroom (aandoening gekenmerkt door vocale en motorische tics) wordt zelden behandeld met DBS, maar dit kan nuttig zijn bij ernstige gevallen.
• Ziekte van Huntington (progressieve neurologische aandoening die wordt gekenmerkt door motorische en cognitieve achteruitgang). DBS kan overwegen worden voor symptomatische behandeling in bepaalde gevallen.

Daarnaast wordt DBS experimenteel onderzocht voor de behandeling van ernstig overgewicht, anorexia nervosa en verslavingsproblemen, maar het onderzoek op deze gebieden is nog in ontwikkeling (anno augustus 2024).

Tegenindicaties voor de plaatsing van een neurostimulator in de hersenen

Diepe hersenstimulatie is riskanter bij ouderen (70+) en bij patiënten met hoge bloeddruk of aandoeningen die de bloedvaten in de hersenen aantasten. De chirurg moet de voordelen van de ingreep zorgvuldig afwegen tegen de risico's. In sommige gevallen kan de procedure worden omgekeerd indien nodig. DBS heeft weinig absolute contra-indicaties, maar is niet geschikt voor patiënten die de neurostimulator niet goed kunnen bedienen. Na implantatie mogen patiënten geen MRI-scans, transcraniële magnetische stimulatie of diathermie ondergaan.

Onderdelen van het DBS-systeem

Het DBS-systeem bestaat uit vier onderdelen:

• Eén of meer geïsoleerde draden, leads of elektroden, die de chirurg in de hersenen plaatst.
• Ankers om de kabels aan de schedel te bevestigen.
• De neurostimulator, die de elektrische stroom afgeeft en vergelijkbaar is met een pacemaker. De chirurg plaatst deze meestal onder de huid bij het sleutelbeen, maar soms op een andere locatie in het lichaam.
• Een dunne, geïsoleerde draad (verlengstuk) kan worden toegevoegd om de kabel met de neurostimulator te verbinden.

De chirurg voert de ingreep uit in één of twee fasen, afhankelijk van de complexiteit van de procedure en de locatie van de implantatie.

Voorbereidingen voor de operatie

Onderzoeken

De patiënt ondergaat een volledig lichamelijk onderzoek. De chirurg bestelt laboratorium- en beeldvormende onderzoeken, waaronder een CT-scan of MRI-scan, om het exacte hersengebied te bepalen dat verantwoordelijk is voor de symptomen. Deze beelden helpen bij het plaatsen van de lead tijdens de operatie. Soms moet de patiënt ook worden beoordeeld door een neuroloog, neurochirurg en/of psycholoog om te bevestigen dat de procedure geschikt is en de beste kans op succes heeft.

Medicatie

De chirurg moet op de hoogte zijn van eventuele zwangerschap, alcoholmisbruik, en de gebruikte vrij verkrijgbare en op doktersvoorschrift verkregen medicijnen, kruiden, supplementen of vitaminen. Soms moet de patiënt tijdelijk stoppen met het gebruik van bloedverdunners zoals warfarine (Coumadin, Jantoven), aspirine, ibuprofen, naproxen en andere NSAID's (niet-steroïdale anti-inflammatoire geneesmiddelen). De chirurg informeert de patiënt over welke medicijnen of middelen nog mogen worden ingenomen voor de operatie. Rokers wordt aangeraden om te stoppen met roken voor de operatie.

Vlak voor de operatie

De patiënt moet acht tot twaalf uur voorafgaand aan de operatie nuchter zijn (niet eten of drinken). Hij wast zijn haren met een speciale shampoo voor de chirurgische procedure.

Tijdens de chirurgische procedure

Fase 1

Fase 1 gebeurt meestal onder lokale verdoving (bij kinderen onder algemene anesthesie). De chirurg scheert een deel van het haar op het hoofd weg en plaatst een speciaal frame om het hoofd stil te houden. Verdovende medicijnen worden toegediend op de plaats van de schroeven die in de hoofdhuid worden ingebracht. In sommige gevallen wordt de procedure uitgevoerd in een MRI-toestel, waarbij het frame bovenop het hoofd geplaatst wordt. De chirurg past de verdoving toe op de plaats waar de huid wordt geopend, boort een kleine opening in de schedel en plaatst de lead in het specifieke hersengebied. Als beide hersenhelften behandeld worden, plaatst de chirurg twee leads, één aan elke kant van de schedel. Soms worden elektrische impulsen door de lead gestuurd om te bevestigen dat deze met het juiste hersengebied verbonden is. De patiënt kan gevraagd worden om vragen te beantwoorden, afbeeldingen te beschrijven of ledematen te bewegen om te controleren of de elektroden op de juiste plaats zitten en het gewenste effect wordt bereikt.

Fase 2

Fase 2 vindt plaats onder algemene anesthesie. De timing van deze fase hangt af van de locatie van de stimulator in de hersenen. De chirurg maakt een kleine incisie, meestal net onder het sleutelbeen, en plaatst de neurostimulator. Soms wordt de stimulator onder de huid in de onderborst of buik geplaatst. De verlengdraad wordt onder de huid van hoofd, nek en schouder geplaatst en verbonden met de neurostimulator. Na het verbinden van alle componenten wordt de incisie gesloten. Het apparaat en de draden zijn niet zichtbaar aan de buitenkant van het lichaam. De elektrische pulsen van de neurostimulator worden via de verlengdraad naar de lead en naar de hersenen gestuurd, waarbij de elektrische signalen die symptomen van bepaalde aandoeningen veroorzaken worden verstoord en geblokkeerd.

Na de DBS-procedure

Patiënten verblijven meestal ongeveer drie dagen in het ziekenhuis. Tijdens deze periode worden antibiotica voorgeschreven om infecties te voorkomen. Tijdens een controlebezoek activeert de chirurg de stimulator en past hij de stimulatie-instellingen aan.

Neem contact op met de chirurg als een van de volgende symptomen optreden:

• Gevoelloosheid of tintelingen aan één kant van het lichaam.
• Hoofdpijn.
• Jeuk of netelroos.
• Koorts.
• Misselijkheid en braken.
• Pijn of ongemak.
• Problemen met het gezichtsvermogen of spraak.
• Roodheid, zwelling of irritatie op de operatielocatie.
• Spierzwakte.

Prognose van diepe hersenstimulatie

Veel patiënten ervaren een verbetering van hun symptomen en een verhoogde kwaliteit van leven na de operatie. Hoewel de meeste patiënten nog steeds medicatie nodig hebben, kan de dosering vaak worden verlaagd.

Risico's en complicaties

Algemene anesthesie

Mogelijke risico's van algemene anesthesie zijn reacties op medicijnen en ademhalingsproblemen.

Risico's van diepe hersenstimulatie

Diepe hersenstimulatie is over het algemeen veilig en effectief, maar kan gepaard gaan met risico’s zoals:

• Concentratieproblemen.
• Duizeligheid.
• Allergische reacties op de DBS-onderdelen.
• Hersenbloeding.
• Infecties op of rond de implantatielocatie.
• Lekkage van hersenvocht, wat kan leiden tot hoofdpijn of meningitis (hersenvliesontsteking met hoofdpijn en een stijve nek).
• Verlies van evenwicht, verminderde coördinatie of licht bewegingsverlies.
• Problemen met het gezichtsvermogen.
• Schokachtige sensaties of spraakproblemen.
• Tijdelijke pijn of zwelling op de plaats van implantatie.
• Tijdelijke tintelingen in het gezicht, de armen of de benen.

Problemen kunnen optreden als delen van het DBS-systeem defect raken of bewegen, zoals een kapot apparaat, beschadigde lead of gebroken draden, of een lege batterij. In sommige gevallen kan een nieuwe operatie noodzakelijk zijn.

Risico's van hersenoperatie

De risico's van een hersenoperatie kunnen omvatten:

• Beroerte.
• Bloedstolsel of bloeding in de hersenen.
• Coma.
• Hersenzwelling.
• Infecties in de hersenen, de wond of de schedel.
• Epileptische aanvallen.
• Problemen met spraak, geheugen, spierzwakte, evenwicht, zicht, coördinatie en andere functies, die tijdelijk of permanent kunnen zijn.
• Verwardheid, die meestal enkele dagen tot weken aanhoudt.

Fysiologische en neurologische effecten van DBS

Diepe hersenstimulatie heeft een diepgaande invloed op de fysiologie van de hersenen. Door het sturen van elektrische signalen naar specifieke hersengebieden, kunnen bepaalde abnormale hersenactiviteit en symptomen worden verlicht. Dit proces kan ook onbedoelde effecten hebben op andere hersenfuncties, wat het belangrijk maakt om de stimulatie zorgvuldig aan te passen.

Invloed op neurotransmitteractiviteit

De elektrische stimulatie die via DBS wordt toegediend, kan de activiteit van neurotransmitters zoals dopamine, serotonine en glutamaat beïnvloeden. Dit heeft invloed op verschillende hersenfuncties, zoals beweging, stemming en pijnbeheersing. Het effect op neurotransmitters kan het mogelijk maken om symptomen van aandoeningen zoals Parkinson, epilepsie en depressie te verlichten.

Veranderingen in hersenplasticiteit door DBS

DBS heeft de potentie om hersenplasticiteit te bevorderen, wat het vermogen van de hersenen is om zich aan te passen aan veranderingen of schade. Door de stimulatie kunnen hersenstructuren zich aanpassen en nieuwe netwerken vormen die helpen om motorische en cognitieve functies te herstellen. Deze verandering kan een langdurig effect hebben op de patiënt, zelfs na de behandeling.

Hersensignalen en het reguleren van abnormale activiteit

Het belangrijkste mechanisme van DBS is het reguleren van abnormale hersensignalen die verband houden met de aandoening van de patiënt. Door elektrische impulsen naar specifieke hersengebieden te sturen, kunnen deze ongewilde signalen worden geblokkeerd of gemoduleerd, wat leidt tot verlichting van symptomen zoals tremoren, spasmes of obsessieve gedachten.

Technologische innovaties in diepe hersenstimulatie

De technologie achter diepe hersenstimulatie is de afgelopen jaren aanzienlijk verbeterd, wat heeft bijgedragen aan de effectiviteit van de behandeling en het aantal patiënten dat baat heeft bij DBS. Nieuwe ontwikkelingen op het gebied van apparaten, stimulatietechnieken en programma's maken de behandeling steeds preciezer en op maat gemaakt voor de patiënt.

Verbeterde neurostimulatoren

Moderne neurostimulatoren zijn compacter, efficiënter en kunnen draadloos worden aangepast, wat zorgt voor een verbeterd gebruiksgemak voor patiënten. Deze verbeteringen hebben het mogelijk gemaakt om de stimulatie nauwkeuriger af te stemmen op de behoeften van de patiënt, wat de effectiviteit van de behandeling vergroot.

Adaptieve stimulatie en responsieve DBS-systemen

In de afgelopen jaren is de ontwikkeling van adaptieve DBS-systemen vooruitgegaan. Deze systemen passen de stimulatie automatisch aan op basis van de hersenactiviteit van de patiënt, wat de behandeling nog persoonlijker maakt. Door de stimulatie in real-time aan te passen, kan het systeem beter reageren op veranderingen in de conditie van de patiënt en onwenselijke bijwerkingen minimaliseren.

Gebruik van biomarkers voor gepersonaliseerde DBS

Een van de nieuwste innovaties in DBS is het gebruik van biomarkers om te voorspellen welke patiënten waarschijnlijk baat zullen hebben bij de behandeling. Biomarkers, zoals genetische gegevens, hersenscans of elektro-encefalografie (EEG), kunnen helpen bij het aanpassen van de behandeling en het optimaliseren van de uitkomsten van de DBS-therapie.

Psychosociale impact van diepe hersenstimulatie

Naast de lichamelijke effecten kan diepe hersenstimulatie ook een impact hebben op het psychosociale welzijn van patiënten. Dit kan zowel positieve als negatieve effecten hebben, afhankelijk van de reactie van de patiënt op de behandeling.

Verbetering van kwaliteit van leven

Veel patiënten ervaren na de DBS-behandeling een verbetering van de kwaliteit van leven. Voor Parkinsonpatiënten kunnen de motorische verbeteringen leiden tot meer zelfstandigheid en een verbeterde mobiliteit. Patiënten met chronische pijn of andere neurologische aandoeningen kunnen merken dat hun symptomen beter onder controle zijn, wat hun algehele welzijn verhoogt.

Psychologische effecten

Sommige patiënten kunnen psychologische effecten ervaren als gevolg van de ingreep, zoals depressie of angst, vooral als de verwachte verbetering niet optreedt of als er bijwerkingen optreden. In dergelijke gevallen kan psychotherapie of medicatie nodig zijn om de patiënt te ondersteunen.

Maatschappelijke acceptatie van DBS

Er is enige maatschappelijke bezorgdheid over het gebruik van DBS, vooral met betrekking tot de ethische en psychologische aspecten van het wijzigen van hersenfunctie. Dit kan leiden tot stigmatisering of misverstanden over de behandeling, vooral als patiënten veranderingen in gedrag of persoonlijkheid ervaren.

Ethische aandachtspunten bij diepe hersenstimulatie

Hoewel diepe hersenstimulatie veelbelovend is, roept het ook ethische vragen op, vooral met betrekking tot de langdurige effecten van de behandeling en de implicaties voor de autonomie van de patiënt. Dit heeft geleid tot discussies over de juiste toepassing van DBS en de ethiek van herseninterventies bij mensen met neurologische en psychiatrische aandoeningen.

Invloed op persoonlijke identiteit en autonomie

Een van de ethische dilemma’s rondom DBS is de invloed die de behandeling kan hebben op de persoonlijke identiteit van de patiënt. De veranderingen in gedrag, persoonlijkheid en cognitieve functies die kunnen optreden na de ingreep, kunnen vragen oproepen over wie de patiënt is na de behandeling. Dit heeft implicaties voor de autonomie van de patiënt en de beslissing om DBS toe te passen.

Informed consent en patiëntenrechten

Bij DBS is het essentieel dat patiënten goed geïnformeerd worden over de mogelijke risico’s, voordelen en bijwerkingen van de behandeling. Het verkrijgen van geïnformeerde toestemming is een cruciaal onderdeel van het ethische proces. Patiënten moeten volledig begrijpen welke impact de behandeling kan hebben op hun leven, zowel fysiek als mentaal, voordat ze besluiten om door te gaan met de ingreep.

Toegang tot diepe hersenstimulatie

De toegang tot DBS is een ander ethisch vraagstuk. De kosten van de procedure, de beschikbaarheid van gespecialiseerde zorg en de geografische spreiding van DBS-centra kunnen invloed hebben op de toegang tot deze behandeling. Er is bezorgdheid over de ongelijke verdeling van gezondheidszorg en de mogelijkheid dat bepaalde groepen patiënten geen toegang krijgen tot deze geavanceerde behandelingsoptie.

Praktische tips voor het omgaan met diepe hersenstimulatie

Diepe hersenstimulatie (DBS) is een chirurgische ingreep die wordt uitgevoerd bij patiënten met bepaalde neurologische aandoeningen zoals de ziekte van Parkinson, essentiële tremor of dystonie. De procedure omvat het implanteren van elektroden in specifieke hersengebieden die signalen ontvangen van een apparaat, wat helpt om abnormale hersenactiviteit te reguleren. Het herstel na DBS kan variëren en het is belangrijk om specifieke maatregelen te nemen om de behandeling succesvol te laten zijn en het welzijn van de patiënt te bevorderen. Hier volgen enkele praktische tips voor patiënten en hun omgeving om goed om te gaan met deze behandeling.

Zorg voor adequate opvolging en controleafspraken

Na de DBS-ingreep is het essentieel dat de patiënt regelmatig terugkeert voor controleafspraken bij de neurochirurg of neuroloog. Deze afspraken zijn nodig om te controleren of de stimulatie goed werkt en of de elektroden goed zijn geïmplanteerd. De arts kan de stimulatie-instellingen aanpassen om de effectiviteit te maximaliseren. Patiënten moeten zich ervan bewust zijn dat deze aanpassingen een paar weken kunnen duren om de juiste balans te vinden, en dat het tijd kan kosten om de juiste instellingen voor optimaal comfort en effectiviteit te vinden.

Verzorg de incisieplaats goed en voorkom infecties

Na de DBS-operatie is het belangrijk om de incisieplaats goed te verzorgen. De patiënt moet de instructies van de arts volgen over hoe het gebied schoon en droog te houden, en moet letten op tekenen van infectie zoals roodheid, zwelling of afscheiding. Het is ook belangrijk om fysiek contact met de geïmplanteerde apparatuur te vermijden om schade aan de elektroden of het apparaat te voorkomen. Controleer regelmatig op tekenen van ongemak of irritatie in het gebied waar de elektroden zijn geïmplanteerd.

Pas levensstijl aan voor optimale stimulatie

Het is belangrijk om tijdens het herstel van een DBS-ingreep een gezonde levensstijl aan te houden. Dit omvat het behouden van een evenwichtig voedingspatroon, het vermijden van overmatige lichamelijke inspanning die de elektroden kan verstoren, en het volgen van de aanbevelingen van de arts met betrekking tot dagelijkse activiteiten. Hoewel patiënten vaak snel weer in staat zijn om dagelijkse taken uit te voeren, moeten ze nog steeds voorzichtig zijn met het uitvoeren van activiteiten die plotselinge hoofdbewegingen of intensieve fysieke activiteiten vereisen. Dit voorkomt verstoringen van de apparatuur en helpt om de beste resultaten te behalen.

Let op veranderingen in symptomen en pas stimulatie aan

Na de DBS-operatie kan het nodig zijn om regelmatig de instellingen van de stimulatie te controleren. Sommige patiënten ervaren veranderingen in symptomen na de eerste aanpassingen aan de apparatuur. Dit kan onder meer het verminderen of verergeren van tremoren, spierstijfheid of andere symptomen zijn. Het is belangrijk om in nauw contact te blijven met de arts en om symptomen bij te houden zodat de stimulatie-instellingen indien nodig kunnen worden aangepast. Dit kan zorgen voor de best mogelijke resultaten en voor een betere levenskwaliteit voor de patiënt.

Houd rekening met interacties met andere medische behandelingen

Patiënten die diepe hersenstimulatie ondergaan, kunnen ook andere medicijnen gebruiken, bijvoorbeeld om de ziekte van Parkinson of andere neurologische aandoeningen te behandelen. Het is belangrijk om te weten dat sommige medicijnen de effectiviteit van de DBS-behandeling kunnen beïnvloeden. Communiceer met je arts over alle medicijnen die je gebruikt, inclusief over-the-counter medicijnen en supplementen. De arts kan aanbevelingen doen over mogelijke medicatiewijzigingen of alternatieven die beter werken in combinatie met de DBS.

Zorg voor emotionele steun en herstelondersteuning

Diepe hersenstimulatie kan emotionele en psychologische bijwerkingen hebben, zoals stemmingswisselingen, angst of depressie. Het kan nuttig zijn om therapie of psychologische ondersteuning te zoeken om met deze veranderingen om te gaan. Het herstellen van een chirurgische ingreep kan ook een emotioneel zware ervaring zijn, en patiënten moeten zichzelf de tijd gunnen om mentaal en fysiek weer volledig te herstellen. Het inschakelen van een therapeute kan helpen bij het ontwikkelen van copingstrategieën en het verbeteren van het mentale welzijn.

Ondersteun het herstel met een actieve levensstijl

Lichamelijke activiteit is belangrijk voor het herstel na een DBS-ingreep. Matige lichaamsbeweging, zoals wandelen of fietsen, kan de bloedcirculatie verbeteren en het genezingsproces bevorderen. Het is belangrijk om fysieke activiteit geleidelijk op te bouwen, vooral als de patiënt voor de ingreep al een verminderde mobiliteit had. Bij het plannen van activiteiten is het belangrijk om de aanbevelingen van de arts te volgen, vooral in de vroege stadia van het herstel.

Wees voorzichtig met elektronische apparaten en magneten

Een belangrijk punt om in gedachten te houden na de DBS-operatie is de gevoeligheid van het geïmplanteerde apparaat voor elektronische interferentie. Magneten, mobiele telefoons en andere elektronische apparaten kunnen de werking van de stimulatie beïnvloeden. Het is belangrijk om te informeren bij de arts over welke apparaten vermeden moeten worden, zoals sterke magneten of bepaalde medische apparatuur. Het is tevens raadzaam om een alarm of medicatietag te dragen die de aanwezigheid van de stimulatie bij hulpverleners aanduidt, mocht er ooit een noodsituatie optreden.

Bouw een ondersteunend netwerk van zorgverleners en familie op

Het herstelproces na diepe hersenstimulatie kan gemakkelijker worden als er een ondersteunend netwerk van familieleden, vrienden en zorgverleners aanwezig is. Dit netwerk kan praktische ondersteuning bieden, zoals helpen met vervoer naar controleafspraken of het bijhouden van medicatie-inname. Ook het bieden van emotionele steun tijdens het herstelproces is essentieel. Patiënten moeten niet aarzelen om hulp in te schakelen wanneer dat nodig is. Het delen van zorgen met geliefden of zorgprofessionals kan helpen om stress te verminderen en het herstelproces te bevorderen.

Let op de lange-termijnplanning en evaluatie

Na de initiële herstelperiode is het belangrijk om een lange-termijnplan op te stellen met de arts om de effectiviteit van de DBS-behandeling te evalueren. Dit kan periodieke medische evaluaties omvatten om ervoor te zorgen dat de stimulatie-instellingen blijven aansluiten bij de behoeften van de patiënt. Het is ook belangrijk om te controleren of er lange-termijncomplicaties optreden, zoals infecties of problemen met de apparatuur. Regelmatige controles kunnen helpen om tijdig problemen te identificeren en zo het succes van de behandeling op lange termijn te waarborgen.

Misvattingen rond diepe hersenstimulatie (deep brain stimulation, DBS)

Diepe hersenstimulatie (DBS) is een medische techniek die gebruikt wordt om bepaalde neurologische aandoeningen te behandelen, zoals de ziekte van Parkinson. Ondanks de effectiviteit van deze behandeling, bestaan er veel misvattingen over wat DBS is en hoe het werkt. Dit kan leiden tot verwarring bij patiënten en zorgverleners.

Diepe hersenstimulatie is alleen voor de ziekte van Parkinson

Een veelvoorkomende misvatting is dat diepe hersenstimulatie uitsluitend gebruikt wordt voor de behandeling van de ziekte van Parkinson. Hoewel DBS inderdaad een veelgebruikte behandeling is voor deze aandoening, wordt het ook ingezet bij andere neurologische en psychiatrische aandoeningen, zoals psychische stoornissen, dystonie, en chronische pijn. Het wordt zelfs onderzocht voor gebruik bij andere aandoeningen zoals de obsessief-compulsieve stoornis (OCS).

De procedure is pijnlijk en heeft veel bijwerkingen

Veel mensen denken dat de procedure voor diepe hersenstimulatie pijnlijk is en ernstige bijwerkingen veroorzaakt. In werkelijkheid wordt de procedure uitgevoerd onder lokale verdoving, waarbij de patiënt wakker blijft, zodat de arts de stimulatie kan testen. De meeste patiënten ervaren geen ernstige pijn, hoewel er wel bijwerkingen kunnen optreden, zoals veranderingen in stemming of motorische functies. Deze bijwerkingen zijn meestal tijdelijk en kunnen worden beheerd door het aanpassen van de stimulatie.

DBS is een permanente oplossing voor neurologische aandoeningen

Een andere misvatting is dat diepe hersenstimulatie een permanente oplossing biedt voor neurologische aandoeningen. Hoewel DBS de symptomen kan verlichten en de levenskwaliteit van patiënten aanzienlijk kan verbeteren, is het geen genezing. Het verlicht de symptomen, maar de onderliggende aandoening blijft bestaan. Daarnaast kan de effectiviteit van DBS na verloop van tijd afnemen, wat betekent dat de stimulatie-instellingen mogelijk moeten worden aangepast.

Diepe hersenstimulatie is alleen voor oudere patiënten

Sommige mensen denken dat DBS alleen geschikt is voor oudere patiënten met degeneratieve aandoeningen zoals de ziekte van Parkinson. Dit is niet het geval. Diepe hersenstimulatie kan ook bij jongere patiënten effectief zijn, vooral als ze last hebben van aandoeningen zoals dystonie of huidziekte. De beslissing om DBS toe te passen wordt gebaseerd op de ernst van de aandoening en de algehele gezondheid van de patiënt, niet op de leeftijd.

Diepe hersenstimulatie beïnvloedt de persoonlijkheid van de patiënt

Er is een misvatting dat diepe hersenstimulatie de persoonlijkheid van de patiënt zou veranderen. Hoewel sommige patiënten lichte veranderingen in gedrag of stemming kunnen ervaren na de procedure, zoals verhoogde prikkelbaarheid of stemmingswisselingen, is het onwaarschijnlijk dat de persoonlijkheid van de patiënt drastisch verandert. De stimulatie wordt vaak zo aangepast dat de bijwerkingen minimaal zijn, terwijl de voordelen voor de motorische functies behouden blijven.

DBS kan alleen worden gebruikt bij patiënten met gevorderde aandoeningen

Er wordt vaak gedacht dat diepe hersenstimulatie alleen nuttig is voor patiënten met gevorderde stadia van aandoeningen zoals de ziekte van Parkinson. Dit is niet helemaal waar. DBS kan ook nuttig zijn voor patiënten in de vroege stadia van bepaalde neurologische aandoeningen, vooral als de symptomen niet adequaat beheersbaar zijn met medicijnen. Het kan de noodzaak voor medicatie verminderen en de kwaliteit van leven verbeteren.

De stimulatie van de hersenen met DBS is gevaarlijk en kan ernstige schade veroorzaken

Sommige mensen geloven dat het stimuleren van de hersenen gevaarlijk is en ernstige schade kan veroorzaken. Dit is een misvatting. Hoewel het inbrengen van de elektroden een zeer delicate procedure is, is het veilig wanneer uitgevoerd door ervaren chirurgen. De elektroden worden zorgvuldig geplaatst om te voorkomen dat ze belangrijke hersengebieden beschadigen. Bovendien kunnen de instellingen van de stimulatie op elk moment worden aangepast, waardoor de veiligheid van de procedure wordt gegarandeerd.

Diepe hersenstimulatie is een geavanceerde techniek die aanzienlijke voordelen kan bieden voor patiënten met verschillende neurologische aandoeningen. Het is belangrijk om goed geïnformeerd te zijn over de mogelijkheden en beperkingen van deze behandeling, zodat patiënten weloverwogen keuzes kunnen maken over hun zorgplan.