Anabole steroïden: Gebruik, misbruik en verslaving

Anabole steroïden (anabole androgene steroïden, AAS) zijn synthetische (door de mens gemaakte) versies van testosteron. Testosteron is het belangrijkste geslachtshormoon bij mannen. Dankzij het hormoon is de ontwikkeling en het behoud van mannelijke geslachtskenmerken mogelijk, zoals gezichtshaar, een diepe stem en spiergroei. Vrouwen hebben slechts een beetje testosteron in hun lichaam. Artsen behandelen hiermee diverse ziekten, maar soms misbruiken mensen (zoals bodybuilders en atleten) ook deze medicijnen. Dit leidt tot nadelige gezondheidseffecten zoals bijvoorbeeld agressie, acne en erectieproblemen. Ze leiden mogelijk ook tot een verslavingsproblematiek.

• Wat zijn anabole steroïden?
• Gebruik van androgene anabole steroïden
• Toedieningswijzen van synthetische varianten van mannelijke geslachtshormoon testosteron
• Misbruik
• Gezondheidseffecten van misbruik van anabole steroïden?
• Algemeen
• Mannen
• Vrouwen
• Tieners
• Verslaving van anabole steroïden
• Ontwenningsverschijnselen
• Behandeling

Wat zijn anabole steroïden?

Anabole steroïden zijn synthetische (door de mens gemaakte) androgenen die structureel verwant zijn en vergelijkbare effecten hebben als testosteron (belangrijkste geslachtshormoon bij mannen). Ze zijn anabool en verhogen het eiwit in cellen, vooral in skeletspieren. Daarnaast zijn ze nodig voor de ontwikkeling en het behoud van mannelijke geslachtskenmerken, zoals de groei van gezichts- en lichaamshaar, een diepe stem en de spiergroei. Vrouwen hebben wel wat testosteron in hun lichaam, maar in veel kleinere hoeveelheden.

Gebruik van androgene anabole steroïden

Anabole androgene steroïden hebben twee verschillende, maar overlappende, soorten effecten. Anabool betekent dat de steroïden het anabolisme (de celgroei) bevorderen. Androgeen (of viriliserend) duidt op de ontwikkeling en instandhouding van mannelijke kenmerken. Artsen gebruiken anabole steroïden voor de behandeling van sommige hormonale problemen zoals een vertraagde puberteit. Anabole steroïden stimuleren dan de spiergroei en eetlust en brengen en de mannelijke puberteit op gang. Verder zet de arts de steroïde androgenen in voor de behandeling van chronische aandoeningen die spierverlies veroorzaken, zoals kanker en aids. Ook schrijven artsen soms anabole steroïden voor bij patiënten met bepaalde soorten bloedarmoede.

Toedieningswijzen van synthetische varianten van mannelijke geslachtshormoon testosteron

Er zijn vier veel voorkomende vormen waarin anabole steroïden wordt toegediend:

1. crèmes / gels voor een plaatselijke toepassing op de huid
2. huidpleisters
3. injecteerbare steroïden (de AAS worden in de spieren geïnjecteerd)
4. orale (via de mond ingenomen) pillen

Misbruik

Sommige mensen misbruiken echter anabole steroïden (overmatige doses of langdurig gebruik). Een aantal bodybuilders en atleten gebruiken anabole steroïden om spieren op te bouwen, atletische prestaties te verbeteren en/of hun uiterlijk te verbeteren. De meerderheid van de mensen die steroïden misbruiken, zijn mannelijke gewichtheffers tussen de twintig en veertig jaar oud. Het misbruik van anabole steroïden komt veel minder vaak voor bij vrouwen. De doses zijn gewoonlijk 10 tot 100 keer hoger dan de doses die een arts gebruikt om medische aandoeningen te behandelen. Zonder voorschrift van een arts is dit illegaal of onveilig.

Gezondheidseffecten van misbruik van anabole steroïden?

Algemeen

Het misbruik van anabole steroïden, vooral gedurende een lange periode, is in verband gebracht met veel gezondheidsproblemen, waaronder:

• acne
• een beroerte
• een hoge bloeddruk (hypertensie)
• een leverziekte, zoals leverfalen en leverkanker
• een verhoogd risico op bloedstolsels
• hartproblemen, zoals een vergroot hart (cardiomegalie), een hartaanval
• mentaal en psychisch: ernstige stemmingswisselingen, hallucinaties, paranoïde (extreme, onredelijke) jaloezie, extreme prikkelbaarheid en agressie, wanen (valse overtuigingen of ideeën), een verminderd beoordelingsvermogen, een manie
• nierschade of nierfalen
• pijn bij het plassen (dysurie)
• veranderingen in het cholesterolgehalte in het bloed (verhoogd lipoproteïne met lage dichtheid en een verlaagd lipoproteïne met hoge dichtheid)

Mannen

Mogelijke complicaties van het misbruik van anabole steroïden bij mannen omvatten:

• borstgroei
• een laag aantal zaadcellen / onvruchtbaarheid
• een prostaatvergroting (prostaathypertrofie)
• een verkleining van de testikels
• een verkrimping van de testikels (testikelatrofie)
• een verminderd aantal zaadcellen
• kaalheid
• priapisme (langdurige, vaak pijnlijke erectie van penis)
• prostaatkanker
• spontane erecties / erectiestoornissen
• onvruchtbaarheid

Vrouwen

Bij vrouwen leidt het misbruik van anabole steroïden mogelijk tot een onomkeerbare vermannelijking met volgende mogelijke klachten:

• een diepere stem
• een vergroting van de clitoris
• een verkleining van de baarmoeder
• een verkleining van de borsten
• groei van lichaams- en gezichtshaar (hirsutisme)
• mannelijke kaalheid / haaruitval
• veranderingen in de menstruatiecyclus

Tieners

Ook bij tieners ontstaan mogelijke nadelige gevolgen door het gebruik van AAS zoals:

• een groeiachterstand (wanneer hoge hormoonspiegels van steroïden naar het lichaam signaleren om de botgroei te vroeg te stoppen)
• een onvolgroeide hoogte (wanneer tieners steroïden gebruiken vóór hun groeispurt)

Verslaving van anabole steroïden

Anabole steroïden werken mogelijk verslavend. Een persoon hunkert dan naar het medicijn, heeft meer nodig om hetzelfde effect te krijgen en daarnaast krijgt hij te maken met ontwenningsverschijnselen krijgen als hij plotseling stopt met het gebruik ervan. Een persoon die verslaafd is aan anabole steroïden, zal ze willen blijven gebruiken ondanks onaangename fysieke bijwerkingen. Wanneer artsen steroïde medicatie voorschrijven, adviseren ze steeds om langzaam van de medicatie af te bouwen door de dosis geleidelijk te verlagen.

Ontwenningsverschijnselen

Het plotseling stoppen met anabole steroïden leidt tot ontwenningsverschijnselen waaronder:

• apathie (gebrek aan motivatie in het leven)
• concentratieproblemen
• een depressie, die soms ernstig is en zelfs soms leidt tot zelfmoordpogingen
• een onbedwingbare trek
• een verlangen naar steroïden
• een verlies van eetlust
• een verminderde zin in seks
• extreme vermoeidheid
• gevoelens van angst
• gewrichtspijn
• hoofdpijn
• rusteloosheid
• slaapproblemen zoals slapeloosheid
• spierpijn
• stemmingswisselingen

Behandeling

Een combinatie van gedragstherapie en medicijnen behandelen een verslaving aan anabole steroïden. Antidepressiva behandelen een depressie en pijnstillers verlichten hoofdpijn, spierpijn en gewrichtspijn. De arts schrijft andere geneesmiddelen voor om het hormonale systeem van de patiënt te helpen herstellen.