Baarmoederontsteking: na de bevalling of door een spiraaltje

Baarmoederontsteking of edometritis is een aandoening die verwijst naar een ontsteking van het endometrium, dat is het slijmvlies (de binnenwand of binnenste laag) van de baarmoeder. Spontane endometritis komt zelden voor, ondanks de geringe afstand tot de vagina. De menstruatie heeft door de afstoting van het slijmvlies zeker ook een reinigende werking. Endometritis is in feite altijd secundair aan een intra-uteriene aandoening of operatie, zoals een curettage of keizersnede. Een baarmoederontsteking kan ook een bijwerking zijn van het inbrengen van een spiraaltje. Hierbij is sprake van een steriele endometritis, wat inhoudt dat er geen bacteriën bij betrokken zijn. Het is niet duidelijk wat de rol is van de seksueel overdraagbare aandoening chlamydia als oorzaak van endometritis.

• Wat is een baarmoederontsteking?
• Baarmoederontsteking na de bevalling
• Baarmoederontsteking door spiraaltje
• Symptomen
• In het kraambed
• Bij een spiraaltje
• Behandeling
• Preventie
• Complicaties
• Prognose en vooruitzichten

Wat is een baarmoederontsteking?

Een baarmoederontsteking (endometritis) is een ontsteking van de baarmoeder en wordt meestal veroorzaakt door een infectie die het gevolg is van een operatieve ingreep, zoals een curettage (verwijdering van baarmoederslijmvlies) of keizersnede. Ook kan een infectie via geslachtsgemeenschap worden overgedragen, ofschoon de rol van chlamydia als oorzaak van endometritis anno 2024 nog niet erg duidelijk is.¹ Voorts kan een baarmoederontsteking ontstaan door uitbreiding van een ontsteking elders in het lichaam. Tot slot is het ook mogelijk dat je een baarmoederontsteking krijgt van intra-uteriene anticonceptie: het zogeheten 'spiraaltje', zoals Mirena.

Baarmoederontsteking na de bevalling

Endometritis is zoals gezegd in het algemeen geen op zichzelf staande aandoening, maar bijna altijd het gevolg van een intra-uterine aandoening. Het is bekend dat na een bevalling een baarmoederontsteking kan ontstaan. Een ontsteking van het baarmoederslijmvlies door infectie bij de bevalling wordt endometritis puerperalis genoemd. De kans hierop is het grootst wanneer je bevallen bent via een keizersnede, of sectio caesarea in het Latijn. Men spreek van endometritis wanneer de temperatuur verhoogd is, dat wil zeggen 38°C of hoger. In vroegere tijden was dit een veel voorkomend ziektebeeld als gevolg van gebrekkige hygiëne. Het werd kraamvrouwenkoorts genoemd. Het had niet zelden een dodelijke afloop. Nu is de frequentie van baarmoederontsteking na de bevalling ongeveer 2 procent.

Baarmoederontsteking door spiraaltje

Bij een IUD (afkorting van intra-uterine device ofwel 'voorwerp in de baarmoeder' dat daar wordt geplaatst ter voorkoming van zwangerschap) zoals het spiraaltje, ontstaat in het endometrium (baarmoederslijmvlies) een chronische prikkelingsreactie, wat aanleiding kan geven tot een 'steriele endometritis'. Steriel verwijst naar het feit dat er geen micro-organismen zoals bacteriën bij betrokken zijn.

Symptomen

In het kraambed

In het kraambed is het endometrium of baarmoederslijmvlies in feite altijd door bacteriën geïnvadeerd, welke soms foetide lochia veroorzaken zonder infectie. Van enometritis is sprake bij een verhoogde temperatuur (38°C of hoger). Kenmerkend is het optreden van koorts op de derde of vierde dag van de kraamperiode, terwijl daarvoor de temperatuur normaal was en er geen andere oorzaak voor is aan te wijzen, zoals een urineweginfectie. Je afscheiding gaat stinken en je baarmoeder is drukpijnlijk. Andere mogelijke verschijnselen zijn pijn in je onderbuik (onderbuikpijn), misselijkheid en hoofdpijn.

Bij een spiraaltje

Deze vorm van baarmoederontsteking als gevolg van het spiraaltje kan de volgende klachten geven:

• verlengde menstruatie
• intermenstrueel bloedverlies (bloedverlies in de periode tussen herkenbare menstruaties)
• chronische vaginale afscheiding (afscheiding uit de vagina)
• buikpijn

Behandeling

Bij een baarmoederontsteking kan men aanvankelijk nog wel een dag afwachten of de temperatuur gaat dalen, maar als dat niet gebeurt dan is behandeling met antibiotica aangewezen. Bij voorkeur na het afnemen van een bacteriekweek. Bij ernstiger infecties – wat relatief zeldzaam is – kan een ziekenhuisopname nodig zijn. Na toediening van de juiste antibiotica ben je binnen 24 tot 48 uur koortsvrij en nemen de klachten af.

Behandeling van een baarmoederontsteking als gevolg van een spiraaltje bestaat uit het verwijderen van het spiraaltje, zeker bij een nullipara, dat is een vrouw die nog geen kind heeft gebaard. Dit ter voorkoming dat de ontsteking zich uitbreidt naar de tubae (eileiders).

Preventie

Wanneer je het risico loopt om endometritis te ontwikkelen, zoals vóór een geplande operatieve ingreep, zoals een curettage, kan een arts antibiotica voorschrijven om dit te voorkomen. Antibiotica kunnen ook worden verstrekt na de ingreep. Omdat endometritis ook kan worden veroorzaakt door een soa, is het van cruciaal belang om veilig te vrijen.

Complicaties

Endometritis kan, als het onbehandeld blijft, de volgende complicaties veroorzaken:

• onvruchtbaarheid
• acute peritonitis van het bekken (ontsteking van het buikvlies dat het bekken bekleedt)
• abces in het bekken of de baarmoeder
• bloedvergiftiging (bacteriën in de bloedbaan)
• septische shock

Prognose en vooruitzichten

De vooruitzichten voor een vrouw met endometritis zijn erg goed, vooral als het adequaat wordt behandeld met antibiotica.

Noot:

1. Prof.dr. M.E. Vierhout, prof.dr. F.B. Lammes. Praktische gynaecologie. Bohn Stafleu Van Loghum, Houten, achtste herziene druk, 2005, p.75.

Lees verder

• Baarmoederontsteking: symptomen, oorzaken en behandeling