Mucoïde cysten: Goedaardige vinger- of teenknobbeltjes

Mucoïde cysten (digitale slijmcysten, slijmachtige pseudocysten) zijn kleine, goedaardige en meestal pijnloze met vloeistof gevulde knobbeltjes op de vingers of de tenen. De knobbeltjes duiden mogelijk op een onderliggend probleem zoals artrose. Een oudere leeftijd en herhaalde bewegingen zijn enkele factoren die geassocieerd zijn met de cystevorming op de vingers of tenen. Diverse niet-chirurgische en chirurgische behandelingsopties zijn voorts beschikbaar voor mucoïde cysten. De vooruitzichten zijn goed, maar de bultjes keren na een mogelijke behandeling snel terug. Anno april 2020 zijn er tot slot geen effectief bewezen methodes om deze vinger- of teenknobbeltjes te voorkomen.

• Oorzaken en risicofactoren van mucoïde cysten
• Aandoeningen en medische factoren
• Omgevingsfactoren
• Symptomen
• Bij teengewricht of vingergewricht
• Gevuld met dikke vloeistof
• Grootte
• Kleur
• Nagelafwijkingen
• Pijnloos
• Problemen met bewegingsbereik
• Alarmsymptomen van digitale slijmcysten
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling van vinger- of teenknobbeltjes
• Niet-chirurgisch
• Chirurgisch
• Prognose van goedaardige bultjes op vingers of tenen

Oorzaken en risicofactoren van mucoïde cysten

Het is anno april 2020 niet altijd duidelijk wat mucoïde cysten veroorzaakt. Wel zijn enkele risicofactoren bekend.

Aandoeningen en medische factoren

Enkele belangrijke aandoeningen of medische factoren die gekoppeld zijn aan de teen- of vingerknobbels zijn:

• artrose of een andere degeneratieve gewrichtsaandoening: Door een gewrichtsontsteking lekt het synoviaal vocht uit het gewricht waardoor een cyste ontstaat. Circa 6 tot 9 op de 10 patiënten met artrose heeft deze vinger- of teenbultjes.
• een eerdere blessure aan een vinger of teen (dit geldt vooral voor jongere patiënten)
• een overproductie van de stof mucine in de bindweefselcellen (fibroblasten): Dit is niet te wijten aan een degeneratieve gewrichtsaandoening en resulteert meestal niet uit een andere onderliggende aandoening.

Omgevingsfactoren

Omgevingsfactoren die mogelijk gerelateerd zijn aan mucoïde cysten zijn:

• genetica: Mensen met een familiegeschiedenis van artrose krijgen eerder te maken met de degeneratieve gewrichtsaandoening en bijgevolg mogelijk ook met de vinger- of teenknobbeltjes.
• geslacht: Vrouwen zijn dubbel zo vaak aangetast.
• het herhaaldelijk gebruik van de gewrichten: Hierdoor ontstaat sneller gewrichtsschade en verhoogd de kans op artrose.
• leeftijd: Mucoïde cysten komen vaker voor bij patiënten tussen veertig en zeventig jaar. Zij hebben een verhoogd risico op artrose, een belangrijke risicofactor voor een mucoïde cyste.
• obesitas: Meer gewicht dragen legt meer druk op de gewrichten.

Symptomen

Bij teengewricht of vingergewricht

Een mucoïde cyste is een rond of ovaal bultje die zich in de meeste gevallen vlakbij een vingergewricht (meestal wijsvinger of middelvinger) bevindt, al ontstaan de knobbeltjes soms ook op de tenen. Meestal is slechts sprake van één knobbeltje, maar soms ontstaan meerdere cysten op dezelfde vinger of teen. Bij sommige patiënten verschijnen ook meerdere mucoïde cysten op meerdere vingers.

Gevuld met dikke vloeistof

Mucoïde cysten zijn meestal kleine, gladde, met dikke vloeistof (synoviale vloeistof) gevulde bultjes. Synoviale vloeistof is de vloeistof die gewrichten en pezen omringt en deze beschermt tegen schade tijdens beweging. Soms lekt deze kleverige vloeistof uit de cyste. De slijmachtige vloeistof heeft dan een helder, geelachtig of roze uiterlijk.

Grootte

De vinger- of teenbultjes groeien langzaam gedurende meerdere maanden. De grootte varieert van vijf millimeter tot één centimeter

Kleur

De knobbeltjes zijn huidkleurig, doorschijnend of roodachtig blauw. Verder zien de cysten er vaak lelijk uit.

Nagelafwijkingen

Wanneer cysten zich vlakbij de basis van een vingernagel of teennagel bevinden, ontstaan soms nagelvervormingen. Af en toe groeien de mucoïde cysten onder de nagel, hetgeen leidt tot een inzinking in het midden van de nagel of leidt tot een gespleten nagel.

Pijnloos

Meestal is pijn afwezig, maar wanneer artrose of een andere degeneratieve gewrichtsaandoening aan de basis ligt van de vinger- of teenknobbel, voelt de patiënt mogelijk wel pijn in het nabijgelegen gewricht. Ook ontstaan pijn of gevoeligheid wanneer de cyste drukt op nabijgelegen structuren zoals zenuwen.

Problemen met bewegingsbereik

Af en toe ontstaat een beperkt bewegingsbereik van het teen- of vingergewricht als gevolg van de cyste. Af en toe verstoren ze de activiteiten.

Alarmsymptomen van digitale slijmcysten

Bij een lelijk uiterlijk, pijn of ongemak, problemen met de dagelijkse activiteiten of tekenen van een infectie, is advies van een arts noodzakelijk.

Diagnose en onderzoeken

De arts kijkt naar het uiterlijk en de locatie van de cyste en bevraagt de patiënt over eventuele andere tekenen. Als de arts niet zeker is over de diagnose, stelt hij beeldvormende onderzoeken voor zoals een röntgenfoto, een echografie, een CT-scan of een MRI-scan. Af en toe is een biopsie nodig om andere niet-gediagnosticeerde gezondheidsproblemen uit te sluiten.

Behandeling van vinger- of teenknobbeltjes

Niet-chirurgisch

Diverse niet-chirurgische methodes zijn mogelijk zoals:

• de cyste draineren (vocht afvoeren); dit is soms meermaals nodig
• de cyste injecteren met steroïden of chemicaliën om het vloeistofvolume te verkleinen
• infrarood warmte, kooldioxide laser of lichttherapie de cystebasis verbranden
• met vloeibare stikstof of cryotherapie (behandeling via bevriezing) de cyste bevriezen en vervolgens ontdooien, waardoor de omvang verkleint; een vloeistofophoping is echter weer mogelijk

De cyste gaat mogelijk na al deze behandelingen weer groeien. Andere complicaties van de behandelingen zijn littekenvorming, pijn, zwelling of een verminderd bewegingsbereik van de gewrichten.

Chirurgisch

De arts verwijdert de cyste onder plaatselijke verdoving. Deze procedure kent een duurtijd van circa dertig minuten. Na de operatie moet een patiënt een spalk dragen en dagelijkse oefeningen doen, meestal gedurende minimaal twee weken. Tijdens het herstelproces is gevoeligheid of pijn mogelijk in het geopereerde gebied. Eventuele nagelafwijkingen verdwijnen na de operatie meestal vanzelf.

Prognose van goedaardige bultjes op vingers of tenen

Een mucoïde cyste is goedaardig en niet-besmettelijk. Sommige mucoïde cysten verdwijnen spontaan. De recidiefpercentages zijn echter hoog.

Lees verder

• Bultje op vinger: Oorzaken van knobbels op vingers
• Cyste: Abnormaal gevormde zakvormige holte in lichaam