Mucoïde cysten: Goedaardige vinger- of teenknobbeltjes

Mucoïde cysten, ook wel digitale slijmcysten of slijmachtige pseudocysten genoemd, zijn kleine, goedaardige en meestal pijnloze met vloeistof gevulde knobbeltjes die zich vaak op de vingers of de tenen bevinden. Deze cysten kunnen duiden op een onderliggend probleem, zoals artrose. Leeftijd en herhaalde bewegingen zijn risicofactoren die bijdragen aan de ontwikkeling van deze cysten. Hoewel er diverse niet-chirurgische en chirurgische behandelingsopties beschikbaar zijn, is het mogelijk dat de cysten na behandeling weer terugkeren. Anno augustus 2024 zijn er geen effectief bewezen methodes om mucoïde cysten volledig te voorkomen.

• Oorzaken en risicofactoren van mucoïde cysten
• Aandoeningen en medische factoren
• Omgevingsfactoren
• Symptomen van mucoïde cysten
• Bij teengewrichten of vingergewrichten
• Gevuld met dikke vloeistof
• Grootte
• Kleur
• Nagelafwijkingen
• Pijnloos of pijnlijk
• Beperkingen in bewegingsbereik
• Alarmsymptomen van digitale slijmcysten
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling van mucoïde cysten
• Niet-chirurgisch
• Chirurgisch
• Prognose en vooruitzichten
• Complicaties van mucoïde cysten
• Preventie en levensstijltips

Oorzaken en risicofactoren van mucoïde cysten

Het is anno augustus 2024 niet altijd precies duidelijk wat mucoïde cysten veroorzaakt. Toch zijn er enkele bekende risicofactoren.

Aandoeningen en medische factoren

Belangrijke aandoeningen en medische factoren die in verband worden gebracht met mucoïde cysten op de vingers of tenen zijn:

• Artrose of andere degeneratieve gewrichtsaandoeningen: Bij artrose lekt het synoviaal vocht uit het gewricht, wat kan leiden tot de vorming van een cyste. Ongeveer 60 tot 90 procent van de patiënten met artrose ontwikkelt mucoïde cysten.
• Eerdere verwondingen aan de vingers of tenen, vooral bij jongere patiënten.
• Overproductie van mucine door fibroblasten (bindweefselcellen), wat niet altijd gerelateerd is aan een degeneratieve gewrichtsaandoening en doorgaans geen andere onderliggende aandoening impliceert.

Omgevingsfactoren

Omgevingsfactoren die mogelijk gerelateerd zijn aan het ontstaan van mucoïde cysten omvatten:

• Genetica: Personen met een familiegeschiedenis van artrose hebben een verhoogd risico op het ontwikkelen van deze aandoening en dus ook op mucoïde cysten.
• Geslacht: Vrouwen hebben een twee keer hogere kans om mucoïde cysten te ontwikkelen in vergelijking met mannen.
• Herhaaldelijk gebruik van de gewrichten: Veelvuldig gebruik of overbelasting van de gewrichten kan leiden tot verhoogde gewrichtsschade en artrose.
• Leeftijd: Mucoïde cysten komen vaker voor bij mensen tussen de veertig en zeventig jaar, een leeftijdsgroep die een verhoogd risico op artrose vertoont.
• Obesitas: Extra gewicht verhoogt de druk op de gewrichten, wat kan bijdragen aan de ontwikkeling van mucoïde cysten.

Symptomen van mucoïde cysten

Bij teengewrichten of vingergewrichten

Mucoïde cysten zijn meestal ronde of ovale knobbeltjes die vaak vlakbij een vingergewricht (meestal de wijsvinger of middelvinger) verschijnen, maar ze kunnen ook op de tenen voorkomen. Meestal is er slechts één cyste, maar er kunnen meerdere cysten op dezelfde vinger of teen ontstaan. Bij sommige patiënten kunnen mucoïde cysten zich ook op meerdere vingers of tenen bevinden.

Gevuld met dikke vloeistof

Mucoïde cysten zijn meestal kleine, gladde bultjes gevuld met dikke vloeistof (synoviale vloeistof). Deze vloeistof omringt normaal gesproken gewrichten en pezen en beschermt deze tijdens beweging. Soms kan deze kleverige vloeistof uit de cyste lekken, wat resulteert in een helder, geelachtig of roze uiterlijk.

Grootte

De grootte van mucoïde cysten varieert van ongeveer vijf millimeter tot één centimeter en ze groeien doorgaans langzaam over een periode van enkele maanden.

Kleur

De knobbeltjes zijn meestal huidkleurig, doorschijnend of roodachtig blauw. Ze kunnen er cosmetisch ongewenst uitzien, wat bij sommige patiënten tot bezorgdheid kan leiden.

Nagelafwijkingen

Wanneer cysten zich nabij de basis van een vingernagel of teennagel bevinden, kunnen ze nagelvervormingen veroorzaken. Soms groeien mucoïde cysten onder de nagel, wat kan leiden tot een inkeping in het midden van de nagel of een gespleten nagel.

Pijnloos of pijnlijk

Mucoïde cysten zijn vaak pijnloos, maar als artrose of een andere degeneratieve gewrichtsaandoening de oorzaak is, kan er pijn in het aangrenzende gewricht optreden. De cyste kan ook pijn of gevoeligheid veroorzaken door druk uit te oefenen op nabijgelegen zenuwen.

Beperkingen in bewegingsbereik

Soms kunnen mucoïde cysten een beperkt bewegingsbereik van het vinger- of teengewricht veroorzaken, wat kan interfereren met dagelijkse activiteiten.

Alarmsymptomen van digitale slijmcysten

Als er sprake is van een lelijk uiterlijk, pijn of ongemak, problemen met dagelijkse activiteiten, of tekenen van een infectie (zoals roodheid, warmte of pus), is het belangrijk om een arts te raadplegen.

Diagnose en onderzoeken

De arts zal de cyste onderzoeken op basis van uiterlijk en locatie en vragen naar eventuele andere symptomen. Indien nodig zal de arts beeldvormende onderzoeken aanbevelen, zoals een röntgenfoto, echografie, CT-scan of MRI-scan. In sommige gevallen kan een biopsie worden uitgevoerd om andere aandoeningen uit te sluiten.

Behandeling van mucoïde cysten

Niet-chirurgisch

Er zijn verschillende niet-chirurgische behandelingen mogelijk, zoals:

• Het draineren van de cyste (het afvoeren van vocht); dit kan meerdere keren nodig zijn.
• Injecties met steroïden of chemicaliën om de omvang van de cyste te verminderen.
• Gebruik van infrarood warmte, kooldioxide laser of lichttherapie om de basis van de cyste te verbranden.
• Cryotherapie (behandeling met vloeibare stikstof) om de cyste te bevriezen en vervolgens te ontdooien; dit kan de cyste doen krimpen, hoewel er een kans is op terugkeer van de vloeistof.

Na deze behandelingen kan de cyste terugkeren. Mogelijke complicaties zijn onder andere littekenvorming, pijn, zwelling of een verminderd bewegingsbereik van het gewricht.

Chirurgisch

Chirurgische verwijdering van de cyste gebeurt onder plaatselijke verdoving. De ingreep duurt meestal ongeveer dertig minuten. Na de operatie moet de patiënt vaak een spalk dragen en dagelijks oefeningen doen, doorgaans gedurende minimaal twee weken. Gedurende het herstel kan er gevoeligheid of pijn optreden in het geopereerde gebied. Eventuele nagelafwijkingen verdwijnen vaak vanzelf na de ingreep.

Prognose en vooruitzichten

Mucoïde cysten zijn goedaardig en niet besmettelijk. Sommige cysten verdwijnen spontaan zonder behandeling. De kans op terugkeer van mucoïde cysten is echter relatief hoog. Het is belangrijk om de cysten te monitoren en bij aanhoudende klachten medisch advies in te winnen.

Complicaties van mucoïde cysten

Niet-chirurgische behandelingen

• Terugkeer van de cyste: Ondanks niet-chirurgische behandelingen zoals draineren, injecties, lasertherapie of cryotherapie, kunnen mucoïde cysten opnieuw verschijnen.
• Littekenvorming: Behandelingen kunnen leiden tot het ontstaan van littekens op de huid rondom de cyste.
• Pijn en zwelling: Na behandeling kunnen pijn en zwelling optreden in het behandelde gebied.
• Verminderd bewegingsbereik: Soms kunnen niet-chirurgische behandelingen het bewegingsbereik van het gewricht beïnvloeden.

Chirurgische behandeling

• Terugkeer van de cyste: Na chirurgische verwijdering kan de cyste opnieuw groeien.
• Gevoeligheid of pijn: Na de operatie kan er tijdelijke gevoeligheid of pijn optreden in het geopereerde gebied.
• Infectie: Er bestaat een risico op infectie van de operatiewond, wat kan leiden tot roodheid, zwelling en pus.
• Littekenvorming: Chirurgische ingrepen kunnen littekens veroorzaken op de huid.
• Nagelafwijkingen: In sommige gevallen kunnen nagelafwijkingen aanhouden of verergeren na de ingreep.

Preventie en levensstijltips

Er zijn momenteel geen bewezen methoden om mucoïde cysten volledig te voorkomen. Echter, een aantal levensstijltips kan helpen om het risico te verminderen:

• Vermijd overmatige belasting van de gewrichten door herhaalde bewegingen en intensieve activiteiten.
• Handhaaf een gezond gewicht om extra druk op de gewrichten te vermijden.
• Gebruik beschermende uitrusting bij activiteiten die het risico op gewrichtsblessures verhogen.
• Ondersteun je gewrichten met geschikte voeding en lichaamsbeweging om de algehele gezondheid van de gewrichten te bevorderen.

Lees verder

• Bultje op vinger: Oorzaken van knobbels op vingers
• Cyste: Abnormaal gevormde zakvormige holte in lichaam