Mucoïd cyste: hard bultje rugzijde van de vingers of tenen

Een mucoïd cyste (digital mucous cyst) is een solitaire, papuleus verheven, rond-ovale, elastisch aanvoelende symmetrische zwelling die in grootte varieert van 1 tot 15 mm. De cyste bevat een stroperige, heldere vloeistof. Een mucoïd cyste is gelokaliseerd op het laatste gewrichtje van de vinger, vaak ter plaatse van de huid rond het nagelbed. De oorzaak is degeneratie van het bindweefsel van het DIP-gewricht van de vinger of teen. Het DIP-gewricht is het bovenste gewricht van de vinger of teen. Vaak zal de arts een afwachtend beleid voorstaan als er geen klachten zijn. De cyste kan na verloop van tijd spontaan verdwijnen. Bij klachten zal een behandeling volgen, zoals het herhaald leegprikken of chirurgische excisie van de cyste. Na behandeling treden vaak recidieven op, dat wil zeggen dat het bultje terugkeert. Er zijn anno 2024 geen manieren bekend om deze cysten te voorkomen. Complicaties treden nauwelijks op. Soms kan de huid boven de bult zweren, wat tot een infectie kan leiden.

• Mucoïd cyste: kernpunten
• Een hard bultje op de rugzijde van de vingers of tenen
• Vóórkomen van een mucoïd cyste
• Oorzaken van een mucoïd cyste
• Risicofactoren
• Symptomen van een mucoïd cyste
• Locatie: rugzijde van vinger of teen
• Aspect: onderhuids, glad en hard
• Groei en grootte
• Kleur
• Nagelafwijkingen
• Pijnklachten
• Chronische vloed
• Infectie
• Functiebeperking
• Huisarts raadplegen
• Onderzoek en diagnose
• Behandeling van een mucoïd cyste
• Afwachtend beleid
• Niet-chirurgische behandelingen
• Chirurgische behandelingen
• Zelfzorg
• Preventie
• Complicaties
• Prognose

Mucoïd cyste: kernpunten

• Een mucoïd cyste is een cyste die uitgaat van het eindgewricht van de vinger.
• Het is een goedaardige ganglion.
• Een mucoïd cyste is een met vloeistof gevulde verdikking van de peesschede.
• Een mucoïd cyste kan door een operatie worden verwijderd.

Een hard bultje op de rugzijde van de vingers of tenen

Een mucoïd cyste is een huidkleurig solitair tumortje die veelal voorkomt aan de rugzijde van de vingers of tenen. Het gaat om een hard bultje op de rugzijde van de vingers of tenen. De nodus is gevuld met een stroperige, heldere vloeistof.

Vóórkomen van een mucoïd cyste

Deze huidafwijkingen worden vooral waargenomen bij mensen die ouder zijn dan 40 jaar. Het komt vaker voor bij vrouwen dan bij mannen, waarbij de verhouding ongeveer 7:3 is. Van alle cysten die gelokaliseerd zijn in de hand, is ongeveer 15-20% een mucoïd cyste.

Oorzaken van een mucoïd cyste

De oorzaak van deze aandoening is anno 2024 nog niet opgehelderd maar moet gezocht worden in degeneratie van bindweefsel van het distale interfalangeale gewricht (in het Latijn: articulatio interphalangea distalis, afgekort als DIP) van vinger of teen. Het DIP-gewricht is het gewricht tussen het voorlaatste en het eindkootje.

Risicofactoren

De volgende risicofactoren zijn bekend:

• Artrose of een andere degeneratieve gewrichtsaandoening: dit komt omdat gewrichtsontsteking ervoor kan zorgen dat synoviaal vocht of gewrichtssvloeistof, een heldere vloeistof die zich in gewrichtsholtes bevindt, uit het gewricht lekt, waardoor een cyste ontstaat.
• Overproductie van een stof die mucine wordt genoemd in de bindweefselcellen of fibroblasten: dit is niet te wijten aan een degeneratieve gewrichtsaandoening en komt meestal niet voort uit een andere onderliggende aandoening.
• Blessure: in het verleden een vinger of teen hebben geblesseerd: dit kan vooral het geval zijn bij jongere mensen.
• Myxoïde cysten komen vaker voor bij mensen van middelbare leeftijd en ouderen, maar ook bij vrouwen. Dit komt omdat mensen in deze groepen meer kans hebben op artrose.
• Obesitas: fors overgewicht legt meer druk op de gewrichten.
• Herhaaldelijk gebruik of overbelasting van de gewrichten: dit kan de gewrichten beschadigen en het risico op artrose vergroten.
• Genetische factoren: het hebben van een familiegeschiedenis van artrose betekent dat een persoon het eerder zelf zal ontwikkelen.

Symptomen van een mucoïd cyste

Locatie: rugzijde van vinger of teen

Een mucoïd cyste is een huidkleurig solitair tumortje die veelal voorkomt aan de rugzijde van een vinger of teen. Het komt het meest frequent voor op de wijs- en middelvinger van de dominante hand. Meestal is er slechts sprake van één cyste, maar soms ontstaan meerdere cysten op dezelfde vinger of teen. Bij sommige mensen verschijnen meerdere mucoïd cysten op meerdere vingers.

Aspect: onderhuids, glad en hard

Het is een glad en hard bultje, dat net onder de huid ligt en meestal pijnloos is. Het tumortje kan enkele millimeters tot een centimeter groot zijn en bevindt zich op het laatste gewrichtje van de vinger (DIP-gewricht) en ter plaatse van de huid rond het nagelbed of binnen een centimeter daarvandaan.

Groei en grootte

De cyste groeit langzaam gedurende meerdere maanden. De grootte van een mucoïd cyste varieert enkele millimeters tot een centimeter.

Kleur

Mucoïd cysten zijn huidkleurig, doorschijnend of roodachtig-blauw van kleur. Verder zien de cysten er vaak lelijk uit.

Nagelafwijkingen

Als gevolg van druk op de nagelmatrix kan er een groef of deuk in de nagel ontstaan en wel in het verlengde van de cyste. Soms kan het nagelverlies veroorzaken. Myxoïd cysten die onder de nagel groeien, zijn zeldzaam. Deze kunnen pijnlijk zijn, afhankelijk van in welke mate de cyste de nagelvorm verandert.

Pijnklachten

Soms ontstaan er pijnklachten, als gevolg van lokale druk, of het gaat gepaard met gewrichtspijn.

Chronische vloed

Ook kan er chronische vloed van gelei uit de cyste ontstaan.

Infectie

Een enkele keer raakt de cyste of het onderliggende gewricht geïnfecteerd.

Functiebeperking

Bij een grote cyste kan er functiebeperking optreden. Er kan een beperkt bewegingsbereik ontstaan van het teen- of vingergewricht als gevolg van de cyste.

Huisarts raadplegen

Mucoïd cysten krimpen of verdwijnen vaak vanzelf. Maar ook als ze niet involueren, zijn de meeste gevallen niet pijnlijk en kunnen veel mensen ermee leven. Raadpleeg je huisarts als de cyste:

• als cosmetisch storend wordt ervaren
• pijn of ongemak veroorzaakt
• interfereert met dagelijkse werkzaamheden en taken
• is geïnfecteerd of als er vloed uitkomt

Onderzoek en diagnose

De huisarts zal het uiterlijk en de locatie van de mucoïd cyste onderzoeken en vragen naar andere symptomen die je ervaart of hebt opgemerkt. Naast lichamelijk onderzoek is er meestal geen aanvullend onderzoek nodig. In een aantal gevallen kan er een röntgenfoto gemaakt worden., waarbij vaak afwijkingen te zien zijn die worden veroorzaakt door degeneratie van het gewricht. Vervolgens bespreekt de arts de beschikbare behandelingsopties en de voordelen en risico's van elke optie.

Behandeling van een mucoïd cyste

Afwachtend beleid

Aangezien de cyste spontaan kan verdwijnen, neemt de (huis)arts vaak een afwachtend beleid in als er verder geen klachten zijn. Anders kan de stroopachtige vloeistof verwijderd worden middels punctie en/of drainage. Een operatieve ingreep onder lokale verdoving wordt overwogen wanneer er sprake is van pijn, terugkerende infecties of blijvende lekkage van de vloeistof uit de cyste.

Niet-chirurgische behandelingen

Niet-chirurgische behandelingsmethoden zijn:

• met behulp van infrarood warmte, laser of lichttherapie de cyste verbranden
• met vloeibare stikstof of cryotherapie de cyste te bevriezen, waardoor de omvang ervan kan worden verkleind maar niet wordt voorkomen dat de vloeistof zich weer ophoopt
• het leegprikken van de cyste door een punctie te maken, hoewel dit mogelijk meerdere keren moet gebeuren
• de cyste injecteren met steroïden of chemicaliën om het vloeistofvolume te verkleinen

Na behandeling treden frequent recidieven op.

Chirurgische behandelingen

Chirurgische behandelingen voor permanente verwijdering heeft een veel hoger slagingspercentage, ongeveer rond 95%. Een chirurgische ingreep vindt normaliter plaats onder plaatselijke verdoving en de procedure duurt gewoonlijk ongeveer 30 minuten. Tijdens de procedure snijdt een chirurg de cyste weg, samen met eventueel bindweefsel en eventuele botsporen (osteofyten), waarna de wond bedekt wordt met een huidflapje. Dit kan huid zijn van een huidtransplantaat of de huid van boven de cyste. Na de operatie zul je een spalk moeten dragen en dagelijkse oefeningen doen, meestal gedurende ten minste 2 weken. Tijdens het herstelproces kun je wat gevoeligheid of pijn ervaren. Eventuele nagelafwijkingen zullen na de operatie meestal vanzelf verdwijnen.

Zelfzorg

Probeer nooit een cyste thuis te verwijderen of leeg te maken. Laat dit aan een arts over. Er zijn aanwijzingen dat het wekenlang dagelijks aanbrengen van een stevig kompres op de cyste, soelaas kan bieden en de cyste doet slinken. Er zijn echter geen aanwijzingen dat andere huismiddeltjes, zoals het weken of masseren van vingers en tenen, effectief zijn.

Preventie

Anno 2024 is er geen methode om het optreden van een digital mucous cyst te voorkomen.

Complicaties

Complicaties als gevolg van een mucoïd cyste zijn zeldzaam. Af en toe kan de huid boven de laesie zweren, wat tot een infectie kan leiden. Naarmate het bultje groter wordt, kan de tumor pijnlijk zijn om aan te raken en een cosmetisch probleem vormen.

Een meer agressieve chirurgische behandeling om onderliggende osteofyten bij het gewricht te verwijderen, verhoogt in lichte mate het risico op chirurgische complicaties zoals gewrichtsstijfheid en bewegingsverlies.

Prognose

Een mucoïd cyste is een goedaardige aandoening. Volledige chirurgische excisie wordt beschouwd als de voorkeursbehandeling
De prognose na volledige verwijdering van de laesie is op zich uitstekend, alhoewel er wel vaak recidieven optreden. Dat wil zeggen dat de cyste terugkeert.

Lees verder

• Huidaandoeningen A-Z: symptomen, oorzaak en behandeling
• Ganglion cyste: knobbel, bobbel onder de huid pols/hand/voet
• Talgkliercyste: knobbel/knobbeltje oksel, rug, schouder, nek
• Gerstekorrels in gezicht: witte puntjes rond ogen of neus
• Bartholin-cyste of abces: symptomen, oorzaken en behandeling