Vaginaal melanoom: Kanker aan vagina met donkere plek

Een vaginaal melanoom, een zeldzame maar agressieve vorm van kanker die zich op de vaginawand ontwikkelt, komt zeer zelden voor bij vrouwen. Deze vorm van kanker manifesteert zich meestal als een donker gekleurde vlek op de vaginawand. Vaak wordt een chirurgische ingreep overwogen om het melanoom te verwijderen. In de meeste gevallen wordt de diagnose echter pas laat gesteld, wat de behandelingsopties beperkt en de overlevingskansen verkleint.

• Synoniemen
• Epidemiologie van kanker aan de vagina
• Oorzaken
• Symptomen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling van vaginaal melanoom
• Ondersteunende therapieën
• Prognose
• Complicaties
• Preventie en vroegtijdige opsporing

Synoniemen

Een vaginaal melanoom wordt ook wel aangeduid als een “melanocytaire tumor van de vagina”.

Epidemiologie van kanker aan de vagina

Een vaginaal melanoom vertegenwoordigt ongeveer 5,5% van alle vaginale kankers en slechts 1% van alle bij vrouwen gediagnosticeerde melanomen. De kanker treft voornamelijk postmenopauzale vrouwen, met een gemiddelde leeftijd van 57 jaar. Sinds augustus 2024 zijn er geen nieuwe gegevens over de prevalentie en incidentie van vaginaal melanoom beschikbaar. De zeldzaamheid van deze aandoening en het vaak late stadium waarin het wordt gediagnosticeerd, maken het een uitdagende aandoening om te bestuderen en te behandelen.

Oorzaken

Melanomen ontstaan uit melanocyten, de pigmentcellen van de huid. Een vaginaal melanoom is een zeldzame vorm van kanker die ontstaat uit melanocyten in het vaginale epitheel. De specifieke factoren die bijdragen aan het ontstaan van deze vorm van kanker zijn niet goed bekend, maar blootstelling aan UV-straling en genetische predispositie kunnen een rol spelen.

Symptomen

Een vaginaal melanoom ontwikkelt zich meestal op het onderste derde deel van de vagina. De symptomen kunnen omvatten:

• Een donker gepigmenteerde vlek op de vaginawand, vaak met een onregelmatige T-vorm.
• Ongeveer 7% van de vrouwen met een vaginaal melanoom heeft echter een amelanotisch melanoom, dat huidkleurig kan zijn.
• De tumor kan variëren in grootte van enkele millimeters tot enkele centimeters.
• Het melanoom kan gepaard gaan met jeuk, bloeding of pijn.

Diagnose en onderzoeken

De diagnose van een vaginaal melanoom begint met een visueel onderzoek van de verdachte vlek op de vaginawand. Een biopsie is nodig om de aanwezigheid van een melanoom te bevestigen en om het te onderscheiden van andere vormen van vaginale kanker, zoals:

• Een clear cell adenocarcinoom van de vagina, dat vaak voorkomt bij vrouwen die voor de geboorte zijn blootgesteld aan diethylstilbestrol.
• Een vaginaal adenocarcinoom, dat voortkomt uit secretoire cellen in het vaginale epitheel.
• Een vaginaal plaveiselcelcarcinoom, dat ontstaat uit de plaveiselcellen van het vaginale epitheel.

Behandeling van vaginaal melanoom

De behandeling van een vaginaal melanoom is vaak complex en hangt af van het stadium van de ziekte. Behandelopties kunnen omvatten:

• Brede lokale excisie: Verwijdering van de tumor door middel van een uitgebreide chirurgische ingreep.
• Radicale chirurgie: Verwijdering van de tumor met een ruime marge van gezond weefsel.
• Chemotherapie: Het gebruik van medicijnen om kankercellen te doden of hun groei te stoppen.
• Immunotherapie: Behandeling die het immuunsysteem van de patiënt helpt om kanker te bestrijden.
• Combinatietherapie: Het gebruik van een combinatie van verschillende behandelingen om de effectiviteit te verhogen.
• Radiotherapie: Het gebruik van straling om kankercellen te doden, vaak als adjuvante therapie.
• Palliatieve zorg: Zorg die gericht is op het verlichten van symptomen en verbeteren van de kwaliteit van leven.

Ondersteunende therapieën

Naast de standaardbehandelingen worden aanvullende ondersteunende therapieën steeds belangrijker voor het verbeteren van de levenskwaliteit van patiënten met vaginaal melanoom. Dit omvat:

• Psychosociale ondersteuning: therapie en psychologische begeleiding om patiënten te helpen omgaan met de emotionele impact van de diagnose en behandeling.
• Fysiotherapie: Revalidatie en fysiotherapie kunnen helpen bij het herstel na chirurgie en bij het verbeteren van de mobiliteit en kwaliteit van leven.
• Dieet en voeding: Aangepaste voeding kan de algehele gezondheid ondersteunen en de bijwerkingen van behandelingen verminderen.

Prognose

De prognose voor een vaginaal melanoom is vaak slecht, voornamelijk vanwege de vaak late diagnose. De belangrijkste risicofactor voor een slechte prognose is de aanwezigheid van lymfekliermetastasen (uitzaaiingen van kanker in de lymfeklieren). De mediane totale overleving voor deze vorm van kanker bedraagt ongeveer zestien maanden. Indien tijdig gediagnosticeerd en behandeld, kan de prognose verbeteren, maar het risico op terugkeer van de kanker blijft hoog.

Complicaties

Bij vaginaal melanoom kunnen de volgende complicaties optreden:

• Slechte wondgenezing: Door de aard van de tumor en de chirurgische ingrepen kunnen complicaties optreden bij de genezing van de wonden.
• Lymfekliermetastasen: Vaginaal melanoom kan zich uitzaaien naar de lymfeklieren, wat de prognose verder verslechtert en de behandeling complexer maakt.
• Terugkeer van kanker: Na een aanvankelijke behandeling bestaat een hoog risico op terugkeer van de kanker, wat verdere therapieën noodzakelijk maakt.
• Palliatieve zorg: In gevorderde stadia kan de behandeling overgaan op palliatieve zorg, gericht op symptoomverlichting en verbetering van de kwaliteit van leven.

Preventie en vroegtijdige opsporing

Aangezien vaginaal melanoom een zeldzame en vaak laat gediagnosticeerde kanker is, zijn er geen specifieke preventieve maatregelen bekend. Vroegtijdige opsporing kan echter de prognose verbeteren. Vrouwen worden aangeraden om regelmatige gynaecologische controles te ondergaan, vooral als er sprake is van risicofactoren zoals een familiegeschiedenis van melanomen of andere huidkankers. Bewustzijn van veranderingen in de vaginale huid en het onmiddellijk raadplegen van een arts bij verdachte symptomen kan bijdragen aan een vroegere diagnose en een betere behandeling.

Lees verder

• Vaginakanker: Kanker in vagina met vaginale bloedingen
• Melanoom: Vorm van huidkanker door blootstelling aan zon