Postvirale vermoeidheid: Vermoeidheid na virale infectie

Het postviraal vermoeidheidssyndroom (postvirale vermoeidheid) verwijst naar een ziekte met vermoeidheidsklachten die weken tot maanden na een doorgemaakte infectie ontstaat. Enkele virussen leiden sneller tot deze aandoening, zoals bijvoorbeeld het virus dat leidt tot griep of klierkoorts. Diverse symptomen komen mogelijk tot uiting in combinatie met de extreme vermoeidheid, zoals hoofdpijn, concentratieproblemen en spierpijn. Omdat de exacte oorzaak van deze ziekte niet bekend is anno juni 2020, zet de arts voornamelijk een ondersteunende behandeling in. De vermoeidheids- en andere klachten verdwijnen tot slot meestal wel, maar dit neemt soms een lange tijd in beslag.

• Oorzaken: Virussen
• Risicofactoren van vermoeidheid na virale infectie
• Symptomen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling van postvirale vermoeidheidsklachten
• Prognose van postviraal vermoeidheidssyndroom

Oorzaken: Virussen

De symptomen van het postviraal vermoeidheidssyndroom volgen op een acute infectieuze ziekte, veroorzaakt door een virus.

Veel verschillende virussen zijn direct voor het begin van het postvirale vermoeidheidssyndroom gemeld, waaronder:

• coxsackievirussen
• dengue-virussen (koorts en huiduitslag)
• ebola (infectieziekte met bloedingen)
• enterovirussen (griepachtige symptomen)
• het covid-19-virus
• het cytomegalovirus
• het Epstein-Barr-virus (veroorzaker van klierkoorts)
• het humaan herpesvirus 6, 7 en andere herpesvirussen
• het humaan immunodeficiëntievirus (hiv)
• het parovirus B19
• het Ross River-virus
• het SARS-CoV, het coronavirus dat SARS veroorzaakt
• het varicella zoster-virus, dat waterpokken veroorzaakt
• het West-Nijlvirus (soms neurologische problemen)
• influenzavirussen (veroorzakers van griep)
• rodehond (rubella) (huiduitslag aan gezicht, romp, armen en benen)

Risicofactoren van vermoeidheid na virale infectie

Het is anno juni 2020 onduidelijk waarom bepaalde virussen mogelijk leiden tot postvirale vermoeidheid. Mogelijk reageert het lichaam ongebruikelijk op virussen die latent in het lichaam aanwezig zijn. Verder is ook een zenuwweefselontsteking geassocieerd met de ziekte. Ook ontstaan door bepaalde virussen mogelijk verhoogde niveaus van pro-inflammatoire cytokines, waardoor sneller ontstekingen tot stand komen.

Symptomen

Het postviraal vermoeidheidssyndroom heeft veel overeenkomsten met myalgische encefalomyelitis (ME) en het chronisch vermoeidheidssyndroom (CVS). De tekenen van het postviraal vermoeidheidssyndroom zijn echter toe te wijzen aan een onderliggende identificeerbare virale infectie.

Volgende psychische en lichamelijke klachten komen mogelijk tot uiting bij het postviraal vermoeidheidssyndroom:

• algemeen: keelpijn, lichte koorts, nachtelijk zweten
• darmen: buikpijn, het prikkelbare darmsyndroom
• gewrichten: migrerende (zich verplaatsende) gewrichtspijn, gewrichtsstijfheid, gewrichtspijn aan meerdere gewrichten zonder zwelling of roodheid
• hersenen: concentratieproblemen, duizeligheid, evenwichtsproblemen of loopproblemen, hoofdpijn, een overgevoeligheid voor licht (fotofobie), vergeetachtigheid, verwardheid
• lymfeklieren: gevoelige lymfeklieren, pijnlijke lymfeklieren, gezwollen lymfeklieren
• psychisch: angst, een depressie (soms een atypische depressie), prikkelbaarheid, emotionele labiliteit
• slapen: slaperigheid of andere slaapstoornissen
• spieren: spierpijn, spierzwakte
• vermoeidheid: aanhoudende of terugkerende 'vermoeidheid' of snel vermoeid geraken, ernstige vermoeidheid verergerd door inspanning, lusteloosheid, uitputting

Diagnose en onderzoeken

De diagnose van het postviraal vermoeidheidssyndroom is niet altijd eenvoudig te stellen, want vermoeidheid kent veel mogelijke oorzaken. Daarom duurt het mogelijk enige tijd vooraleer de arts de correcte diagnose stelt. De patiënt meldt de symptomen en de eventuele recente infecties aan de arts. De arts voert vervolgens een grondig lichamelijk onderzoek uit. Ook een bloedonderzoek en urineonderzoek zijn vaak nodig, want vermoeidheid is bijvoorbeeld soms een symptoom van kanker (kankervermoeidheid), suikerziekte (diabetes mellitus), een te traag werkende schildklier (hypothyreoïdie) of bloedarmoede (anemie). Om hart- en vaataandoeningen uit te sluiten, is verder een inspanningstest nodig. Een slaaponderzoek onthult eventuele slaapstoornissen die aan de basis van de extreme en aanhoudende vermoeidheid zouden kunnen liggen en is ook vaak nuttig.

Behandeling van postvirale vermoeidheidsklachten

Omdat de exacte oorzaak van postvirale vermoeidheid onbekend is anno juni 2020, is er geen genezing mogelijk. Wel is het mogelijk om de klachten te verminderen door het opvolgen van één of meer van volgende tips:

• dagelijkse activiteiten verminderen om energie te besparen
• een gezonde, gevarieerde voeding consumeren en veel water drinken
• een kalender of agenda gebruiken bij geheugen- of concentratieproblemen
• indien nodig meermaals per dag dutjes maken / voldoende rust nemen
• lichte lichaamsbeweging uitvoeren
• stimulerende ontspanningstechnieken gebruiken, zoals yoga, meditatie en acupunctuur
• stress verminderen
• voldoende slapen en gezonde slaapgewoonten nastreven
• vrij verkrijgbare pijnstillers gebruiken, zoals ibuprofen om aanhoudende pijn te verlichten
• zich laten masseren (verlicht spierpijn en ontspant het lichaam)

Frustratie, sociale isolatie, hopeloosheid, angst en een depressie zijn enkele symptomen die patiënten met postvirale vermoeidheid mogelijk kunnen ervaren. Zij zijn mogelijk gebaat met contactgroepen en/of professionele psychische hulpverlening.

Prognose van postviraal vermoeidheidssyndroom

De vooruitzichten zijn sterk variabel en voor elke patiënt weer anders. Sommige patiënten keren na één à twee maanden weer terug naar de dagelijkse activiteiten. Anderen kampen jarenlang met vermoeidheidsklachten en andere symptomen die gepaard gaan met postvirale vermoeidheid. Meestal verhogen de herstelkansen wanneer de patiënt een snelle diagnose en behandeling krijgt.

Lees verder

• Chronisch vermoeidheidssyndroom: Aanhoudende vermoeidheid
• Vermoeidheid: Oorzaken van uitputting en vermoeide gevoelens