De (vrijwel) onontkoombare zwangerschapsmisselijkheid

Ongeveer 75 procent van alle zwangere vrouwen heeft in meer of mindere mate last van zwangerschapsmisselijkheid. Het is een bijna onontkoombaar verschijnsel. De symptomen kunnen individueel zeer verschillend zijn. Sommigen vrouwen voelen zich alleen 's ochtends een beetje naar en onpasselijk. Zij komen er nog goed vanaf, want anderen zijn soms zo misselijk dat ze elke tien minuten naar het toilet hollen. De klachten ontstaan vaak rond de 5de of 6de week van de zwangerschap en verminderen doorgaans tussen de 13de en 16de week. De precieze oorzaak is nog steeds niet helemaal duidelijk. Waarschijnlijk heeft het te maken met hormoonschommelingen en de invloed van het zwangerschapshormoon HCG. Sommige symptomen en klachten wijzen op een ernstige vorm van zwangerschapsmisselijkheid. Ze vormen een bedreiging voor het ongeboren kind.

Inhoud

• Ochtendmisselijkheid?
• Het zwangerschapshormoon HCG (Human Chorionic Gonadotrophin)
• Zwangerschapsmisselijkheid
• Symptomen
• Voldoende zwangerschapshormonen
• Hyperemesis gravidarum (ernstige zwangerschapsmisselijkheid)
• Symptomen

Ochtendmisselijkheid?

De term ochtendmisselijkheid, die bij deze kwaal vaak gebezigd wordt, is misleidend. Zwangerschapsbraken kan immers elk moment van de dag optreden. Bij sommigen alleen 's ochtends, weer anderen krijgen klachten na bijvoorbeeld een lange werkdag. Of bij bepaalde geuren, zoals een etenslucht.

5de en 6de week
Ongeveer 75 procent van de zwangeren heeft er in meer of mindere mate last van. Sommigen houden die nare misselijkheid en andere vervelende symptomen gedurende de hele zwangerschap. En twee procent van de zwangeren heeft het in een extreme vorm (hyperemesis gravidarum). Zwangerschapsmisselijkheid begint doorgaans rond de 5de of 6de week.

Het zwangerschapshormoon HCG (Human Chorionic Gonadotrophin)

Vanaf het begin maakt het syncytiotrofoblast en later de placenta het zwangerschapshormoon HCG aan, ofwel het Human Chorionic Gonadotropin (humaan choriongonadotrofine). Op de aanwezigheid van dit hormoon is de zwangerschapstest mede gebaseerd. Het is soms al enkele weken na de bevruchting in de urine aantoonbaar. De placenta gaat dit hormoon na de innesteling aanmaken met een piek in de negende en tiende week. Mogelijk dat zwangerschapsbraken hier verband mee houdt, maar naar de precieze oorzaak wordt nog volop onderzoek gedaan. Zeker is dat HCG invloed heeft op de spijsvertering. In combinatie met hormoonschommelingen kan dit mogelijk het zwangerschapsbraken verklaren.

Laatste trimester van de zwangerschap
De meeste zwangeren hebben, ook al is het wellicht in milde vorm, last van zwangerschapsmisselijkheid. Soms alleen in vlagen. De symptomen zijn bij velen het hevigst in de 8ste en 9de week en ebben weg tussen de 13de en 16de week. Hoewel sommigen er de hele zwangerschap last van hebben. In het laatste trimester van de zwangerschap drukt de baarmoeder tegen de onderkant van de maag, wat eveneens misselijkheid kan veroorzaken.

Zwangerschapsmisselijkheid

Doorgaans zal de misselijkheid medicinaal bestreden worden met bijvoorbeeld Primperan (metoclopramide), afhankelijk van de klachten. Zwangerschapsmisselijkheid gaat vaak gepaard met andere verschijnselen, zoals vermoeidheid, brandend maagzuur en zure oprispingen. Bij gebruik van (zelfzorg)medicijnen is het zaak altijd eerst te overleggen met de huisarts of verloskundige.

Symptomen

De klachten, doorgaans gepaard met zwangerschapsmisselijkheid, zijn onder andere:

• weerzin tegen bepaalde voedselproducten;
• bepaalde geuren (individueel zeer verschillend) en etensluchtjes wekken de braakreflex op;
• tijdens de zwangerschap verandert de smaakbeleving;
• vaak de neiging tot kokhalzen;
• brandend maagzuur;
• vermoeidheid;
• speekselvloed, met name voordat de misselijkheid optreedt;
• eerder een volle maag.

Voldoende zwangerschapshormonen

Positief is dat zwangerschapsmisselijkheid een teken schijnt te zijn dat de zwangerschap goed verloopt. Zwangeren die de eerste drie maanden last hebben van misselijkheid en braken zouden minder risico lopen op een miskraam of een vroegtijdige bevalling. Het is een teken dat er veel zwangerschapshormonen worden geproduceerd en dat de placenta groeit. Dat wil echter niet zeggen dat vrouwen die geen last hebben van zwangerschapsmisselijkheid geen gezonde baby krijgen.

Hyperemesis gravidarum (ernstige zwangerschapsmisselijkheid)

Zwangerschapsmisselijkheid kan zodanig verergeren dat er een toestand ontstaat die een bedreiging vormt voor het ongeboren kind. Dit wordt hyperemesis gravidarum (ernstig zwangerschapsbraken) genoemd. Als deze toestand aanhoudt, wordt de elektrolytenbalans in het lichaam verstoord en ontstaan er in veel gevallen hartritmestoornissen (snelle pols ofwel sinustachycardie) en lever- en nierfunctiestoornissen. Bovendien kunnen de ketonen die zich vormen als het lichaam vetten gaat afbreken de neurologische ontwikkeling van de baby schaden. In ernstige gevallen is ziekenhuisopname noodzakelijk voor onderzoek, rehydratie (infuus), eventueel sondevoeding en instelling met medicijnen tegen braken.

Symptomen

Soms kan een gewone zwangerschapsmisselijkheid geleidelijk overgaan in een zeer ernstige vorm. Vraag bij twijfel altijd raad en advies aan de huisarts of verloskundige. Bij een ernstige zwangerschapsmisselijkheid met 'vaak' braken en niets binnen kunnen houden, treden altijd de volgende symptomen en klachten op:

• Gewichtsverlies. In de zwangerschap neemt het gewicht toe, zelfs als men vaak misselijk is en moet braken. Iets minder aankomen hoeft in principe in het eerste trimester of in de eerste weken niet verontrustend te zijn, zelfs niet als men wat afvalt. Het is wel een punt om goed in de gaten te houden.
• Door de combinatie van uitdroging en ondervoeding, omdat men niets meer binnenhoudt, kan bij een onbehandelde zwangerschapsmisselijkheid het gewichtsverlies wel 10 procent bedragen.
• De misselijkheid en het braken zijn zo intens, dat men niets binnenhoudt, ook geen water, thee of vruchtensap. En ook niet als men de maag tussendoor rust gunt, zoals 2 uur 'vasten', daarna een slokje water, een halfuur 'vasten' en vervolgens een eetritme opbouwen met bijvoorbeeld thee en beschuit. Dit mag echter niet langer dan 6 uur aanhouden om uitdrogingsverschijnselen te voorkomen.
• Snelle pols (tachycardie) en lage bloeddruk (hypotensie).
• Als de urineproductie sterk vermindert.
• Bij zeer donkere urine.
• Indien de urine naar aceton gaat ruiken (verstoorde vetverbranding).
• Het gevoel krijgen dat men met uitdroging te kampen heeft, met symptomen als een droge mond.
• Ernstige vermoeidheid.
• Hoofdpijn.
• Spierpijn.

Lees verder

• Foliumzuur en zwangerschap: eet niet te veel fruit!
• Borstvoeding? Zo stimuleer je de melkproductie