De geneeskracht van incabessen of Kaapse goudbessen

Incabessen verpakken zichzelf in een papierachtig, milieuvriendelijk en biologisch snel afbreekbaar zakje. De bessen zijn mooi om te zien en worden in sommige restaurants gebruikt als decoratief element bij desserts. De incabes heeft niet alleen sierwaarde; het is ook nog eens gezond. Maar is het nu zoveel gezonder dan van oorsprong Nederlands voedsel? Dat valt te bezien.
Let op! Dit artikel is geschreven vanuit de persoonlijke visie van de auteur en bevat mogelijk informatie die niet wetenschappelijk onderbouwd is en/of aansluit bij de algemene zienswijze.

Kaapse goudbes / Bron: Hans B., Wikimedia Commons (Publiek domein)

Oorsprong

De subtropische Incabes komen van origine uit de Andes. Het werd enige tijd lang veel gekweekt als tuin- en kamerplant, gewoon omdat de lampionachtige bolletjes mooi zijn om te zien. De meeste mensen aten ze niet eens op waardoor de besjes door vogeltjes werden opgemerkt en opgegeten. De bes heeft zich vervolgens verwilderd in Nederland en België.

Nachtschadeproduct

Incabessen zijn bessen uit de nachtschadefamilie, net als tomaten, tabak en aardappelen. In principe is er genoeg gezond voedsel in onze nabije omgeving en is er geen reden om gezonde vruchten van ver te laten invliegen. Appels, peren, kersen, bramen, frambozen en rozebottels zijn maar een kleine greep uit wat je Nederlands superfood zou kunnen noemen. Superfood is een marketingterm die vooral slaat op exotische producten maar in principe is elk vers, biologisch-dynamisch voedsel in de vorm van groente of fruit supergezond. Ook wilde groenten en kruiden behoren tot de categorie van Nederlands supervoedsel, als het gaat om de gehalte aan voedingsstoffen.

Traditionele geneeskunde

Incabes of goudbes / Bron: 3268zauber, Wikimedia Commons (CC BY-SA-3.0)

In de traditionele geneeskunde wereldwijd is de incabes een geneesmiddel bij malaria, kanker, reumatische aandoeningen, hepatitis, astma, pterygium en dermatitis. In de streek Kerala in India wordt het als medicijn bij jicht gebruikt. In de kruidentherapie staat het te boek als een antibacterieel, koortswerend, vochtafdrijvend, immuunsysteemversterkend en ontstekingsremmend medicijn.

Inhoudsstoffen goudbes

Het is één van de weinig vruchten die zichzelf verpakt in papierachtig opgedroogd bloemblad. De verpakking is al heel mooi maar zegt niets over de ijzersterke inhoud. Incabessen zijn een rijke bron van alkaloïde, withanoliden, flavonoïden, pectine, fosfor, vitamine A, B1, B2, B6, B12, C en eiwitten. De goudbes is één van de weinige plantaardige bronnen van vitamine B12. Daarnaast zijn er zeegroenten zoals zeewier, bijenpollen, eieren en rauwe melk waar de vegetariër zijn B12 uit kan halen.

Naamgeving

De Latijnse naam van incabes is Physalis peruviana. Physalis komt van phusalis wat blaas betekent. De plant is zo genoemd naar de vorm van de verpakking van de vrucht. In Duitsland heet de vrucht blasenkirschen, wat vrij vertaald kan worden naar blaaskers. In het Nederlands wordt het ook wel ananaskers, goudbes, Kaapse kruisbes of Kaapse goudbes genoemd. In het Engels worden incabessen ook wel golden berries of gooseberries genoemd. Gooseberry betekent ook kruisbes, en die naam kan verwarring brengen; de kruisbes is niet dezelfde als de incabes.

Incabes als ontstekingsremmer

Incabessen werken ontstekingsremmend, en antiviraal. Het bevat een hoog gehalte aan antioxidanten; stoffen die het immuunsysteem versterken waardoor het lichaam beter is opgewassen tegen vrije radicalen. Een Taiwanees onderzoek uit 2005 zag onder andere sterke antioxidant van tocopherol, een vorm van vitamine E.

Goed voor de lever

Het Indiase Muthuvanvolk uit Kerala en Tamils gebruiken de Kaapse goudbes als traditioneel medicijn bij jicht. Het Indiase Rajiv Ghandi centrum voor Biotechnologie onderzocht de Kaapse goudbes op zijn medicinale effecten voor de lever. Het bleek dat dit vruchtje de lever snel doet herstellen van allerlei gifstoffen. Hierdoor kan de lever beter gaan werken, vooral in combinatie met een beschermende werking voor de nieren onderschrijven deze wetenschappelijke bevindingen dat de kaapse goudbes goed is bij jicht.

Goudbes bij kanker

De Kaapse goudbes wordt in de traditionele geneeskunde al langer ingezet bij vormen van kanker, waaronder ook leukemie. Een andere moeilijk behandelbare vorm van kanker is longkanker. Aan de Chian-nanuniversiteit van Taiwan is onderzoek gedaan naar de kankerbestrijdende werking van goudbes en het blijkt de levenscyclus van een kankercel te verstoren en zelfs apoptose of de plotselinge dood van een kankercel te kunnen triggeren. De onderzoekers denken dat goudbes een goed middel is om kanker te voorkomen. Peruaans wetenschappelijk onderzoek zag eveneens een kankerbestrijdende werking. Een cytotoxische T-cel is een cel die de dood in gang kan zetten van een kankercel. Het blijkt dat de Kaapse goudbes of incabes de cytotoxische activiteit doet toenemen. De Peruaanse onderzoekers gebruikten echter niet de besjes maar de blaadjes en de stelen van dezelfde plant.

Bloem incabes / Bron: Carstor, Wikimedia Commons (CC BY-SA-3.0)

Goed voor lever en nieren

Egyptisch onderzoek toonde in 2013 aan dat de incabes een beschermende werking heeft op de nieren en de lever. Het gaat onder andere fibrosis, de ongebreidelde aanmaak van cellen, tegen. De onderzoekers vergeleken de werking met silymarine, een component dat uit kruiden wordt geïsoleerd en de lever beschermt.

Incabes bij pterygium

Pterygium is een vergroeiing van het bindvlies in het oog. Op een gegeven moment kan het over het oog gaan heen groeien wat in de westerse geneeskunde aanleiding is voor operatie. Onderzoekers van de Columbiaans Ciudad universiteit in Bogata, Columbia onderzochten een plaatselijke geneesmethode van pterygium met incabes. Sap van de incabes bleek net zo goed pterygium te genezen. Het sap heeft weliswaar een iets minder sterke ontstekingsremmende werking als het synthetische geneesmiddel methylprednisolon, maar het kan de wildgroei van fibroblasten, een cel die in het bindweefsel zit, reguleren, zo concluderen de onderzoekers.

Neem geen gevriesdroogde incabessap

Tot slot is het van belang op te merken dat alleen verse incabessap in aanmerking komt voor geneeskundig gebruik. Net als andere fruitsoorten kan de incabes worden gevriesdroogd om vervolgens als een pak sap in de winkel terecht te komen. Uit Turks onderzoek van een toxicologisch instituut blijkt dat vriesdrogen gevaar meebrengt voor het hart. Wanneer een man te veel incabessap van gevriesdroogde oorsprong drinkt is er sprake van een toxische werking voor het hart.